Juliusz Sabinus

Iulius Sabinus (zm. 78 n.e.) – galijski arystokrata z plemienia Lingonów, przyłączył się do powstania Batawów pod wodzą Juliusza Cywilisa w latach 69-70 n.e. Po klęsce powstania długo ukrywał się wraz z żoną Epponiną, co stało się popularnym wątkiem we Francji z okresu rewolucji.

Juliusz Sabinus pochodził z plemienia Lingonów, które dochowywało wierności Rzymowi w poprzednich niepokojach w Galii (powstanie Florusa i Sakrowira, powstanie Windeksa). Być może do wzrostu niezadowolenia wśród Lingonów przyczyniło się odebranie części terytoriów oraz brak nadania obywatelstwa rzymskiego mimo pomocy udzielanej rzymskim armiom nad Renem^[1][2][3]. Poza tym samym Sabinusem mogły kierować ambicje, gdyż wywodził swe pochodzenie od Juliusza Cezara^[4][5].

Przyłączenie się Sabinusa do rewolty Cywilisa nastąpiło w okresie dużego rozprężenia dyscypliny w rzymskich wojskach nad Renem. Doszło do tego, że zdemoralizowane oddziały zamordowały w Novaesium (obecnie Neuss) swego wodza Marka Hordeoniusza Flakkusa^[4]. Na tajnej naradzie w Colonia Agrippinensium (obecnie Kolonia) razem z Juliuszem Klassykusem i Juliuszem Tutorem z plemienia Trewerów próbowali przekonać inne plemiona galijskie (m.in. Ubiów i Tungrów) do współpracy i przyłączenia się do powstania Cywilisa^[4].

Sabinus kazał tytułować się Cezarem^[5][6], jednak jego próba nakłonienia siłą do współpracy wiernych Rzymowi Sekwanów zakończyła się porażką. Pokonany Sabinus ukrywał się przez dziewięć lat wraz ze swoją żoną Epponiną^[6]. W 78 n.e. Wespazjan uwięził w Rzymie Sabinusa i Epponinę^[7], a następnie po przesłuchaniu kazał stracić. Jednego z ich synów również o imieniu Sabinus wysłał do Delf, gdzie miał go spotkać Plutarch, a drugiego do Egiptu, gdzie zginął w walce^[8].

Motyw Sabinusa i Epponiny stał się popularny we Francji w okresie rewolucji i był wykorzystywany w sztuce i przedstawieniach w XVIII i XIX wieku. Powstała wtedy m.in. tragedia Éponine Michel-Paul-Gui de Chabanona (1762), opera Sabinus w pięciu aktach wystawiona po raz pierwszy 4 grudnia 1773, której kompozytorem był François-Joseph Gossec oraz obrazy Nicolasa-André Monsiau, Alexandre Menjauda i Etienne-Barthélémy Garniera. Eponina występuje też jako fikcyjna postać powieści Nędznicy (1862) Wiktora Hugo.

• 
  Éponine et Sabinus (1802) Nicolas-André Monsiau
• 
  Eponine et Sabinus devant Vespasien (1802) Alexandre Menjaud
• 
  Éponine et Sabinius dans la grotte (1810) Etienne-Barthélémy Garnier
• 
  Jaskinia Sabinusa

Źródła

• Kasjusz Dion: Historia rzymska.
• Plutarch: Moralia.
• Plutarch: Żywoty równoległe.
• Tacyt: Dzieła. Tłumaczenie Seweryn Hammer. Warszawa: Czytelnik, 2004. ISBN 83-07-02993-7.

Opracowania

• Agnieszka Bartnik: Powstanie Cywilisa 69–70 n.e. Zabrze – Tarnowskie Góry: Inforteditions, 2011. ISBN 978-83-89943-73-6.
• Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 652. ISBN 83-01-03529-3.