Jingyuan (1887)

Jingyuan
(King Yuen)
	; „Jingyuan” (lub „Laiyuan”)
	Historia
Stocznia	Vulcan, Szczecin
Położenie stępki	1885
Wodowanie	3 stycznia 1887
	Cesarstwo chińskie
Wejście do służby	lipiec 1887
Zatopiony	17 września 1894
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	2900 ton
Długość	82,4 m
Szerokość	12 m
Zanurzenie	5,1 m
	Napęd
	2 maszyny parowe, moc indykowana 4400 KM, 4 kotły parowe, 2 śruby
Prędkość	15,5 węzła
	Uzbrojenie
	2 działa 210 mm (2×I); 2 działa 150 mm (2×I); 2 działa 47 mm (2×I); 1 działo 40 mm; 5 działek wielolufowych 37 mm (5×I)
Wyrzutnie torpedowe	4 wt 350 mm (4×I)
	Opancerzenie
	pas burtowy: 230 mm; pokład: 37–76 mm; barbeta artylerii: 203 mm; wieża dowodzenia(inne języki): 150 mm; dach barbety: 37 mm
Załoga	202-270

Jingyuan (chiń. upr. 经远; chiń. trad. 經遠; pinyin Jīngyuǎn; Wade-Giles Ching-yüan), w starszych systemach transkrypcyjnych: King Yuan lub King Yuen – chiński krążownik pancerny z końca XIX wieku, pierwszy z dwóch okrętów typu Jingyuan. Brał udział w wojnie chińsko-japońskiej, podczas której został zatopiony w bitwie u ujścia Jalu.

Historia

Osobny artykuł: Krążowniki pancerne typu Jingyuan.

„Jingyuan” był jednym z nowoczesnych okrętów zamówionych przez Chiny w stoczniach europejskich w ramach polityki tzw. samoumocnienia^[2]. Wraz z bliźniaczym „Laiyuan” został zamówiony w niemieckiej stoczni Vulcan w Szczecinie w 1885 roku. Pod koniec tego roku miało miejsce położenie stępki obu okrętów^[1]. Krążownik „Jingyuan” został wodowany jako pierwszy 3 stycznia 1887 roku (według innej wersji na początku grudnia 1886 roku)^[b]. Okręt został ukończony w lipcu 1887 roku^[1]. Nazwa „Jingyuan” (經遠) oznaczała „niosący prawo”^[3]; w starszych publikacjach była ona transkrybowana jako „King Yuan”^[4], „King Yuen” lub „King-yuen”^[5]. Należy go odróżniać od zbudowanego w Wielkiej Brytanii krążownika pancernopokładowego, którego nazwa jest transkrybowana również jako „Jingyuan” (靖遠, dawna transkrypcja „Ching Yuan”).

Skrócony opis

Osobny artykuł: Krążowniki pancerne typu Jingyuan.

Okręty stanowiły typ stosunkowo niewielkich wczesnych krążowników pancernych, z częściowym burtowym pasem pancernym^[3]. Kadłub był gładkopokładowy, z dziobnicą taranową. Ich wyporność (bez bliższego określenia w jakim stanie) podawana była jako 2900 ton^[6]. Długość całkowita wynosiła 82,4 m, szerokość 11,9 m, a zanurzenie sięgało 5,11 m^[a].

Napęd stanowiły dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o mocy indykowanej 4400 KM, dla których parę dostarczały cztery kotły parowe, napędzające dwie śruby^[c]. „Jingyuan” na próbach rozwinął prędkość 15,5 węzła^[6].

Uzbrojenie główne okrętów tego typu stanowiły dwa działa Kruppa kalibru 210 mm (rzeczywisty kaliber 209,3 mm)^[d] umieszczone we wspólnej pancernej barbecie na pokładzie dziobowym, zakrytej od góry lżejszą obrotową osłoną^[7]. Większość publikacji podaje długość ich luf jako 35 kalibrów (L/35), lecz były to prawdopodobnie lżejsze działa o długości lufy 22 kalibry i masie 10 ton^[e]. Artyleria średnia składała się z dwóch armat kalibru 150 mm Kruppa model 1880 L/35 umieszczonych na sponsonach na burtach^[f]^[8].

Dane dotyczące artylerii pomocniczej nie są pewne. Początkowo stanowiło ją prawdopodobnie osiem szybkostrzelnych (QF) lub wielolufowych dział małokalibrowych, w tym dwa działa 47 mm Hotchkissa (być może wielolufowe M1879), pięć wielolufowych działek 37 mm Hotchkiss M1873 (określanych też jako kartaczownice) i jedno działo Kruppa (być może kalibru 40 mm)^[g]. Według niektórych źródeł, po wybuchu wojny z Japonią okręt otrzymał dwa działa szybkostrzelne 50 mm Gruson, a oprócz tego miał wówczas trzy działa 47 mm i 8 niesprecyzowanych kartaczownic^[h]. Uzbrojenie uzupełniały cztery stałe wyrzutnie torpedowe kalibru 350 mm dla torped systemu Schwarzkopfa (jedna podwodna na dziobie, jedna na rufie i dwie w burtach)^[8].

Służba

Po ukończeniu, „Jingyuan” z bliźniaczym „Laiyuan” i dwoma zbudowanymi w Wielkiej Brytanii krążownikami „Zhiyuan” i „Jingyuan”, przeszedł w sierpniu 1887 roku na redę Solent pod Portsmouth, skąd 12 września okręty te wyruszyły w podróż do kraju, z chińskimi załogami^[9]. Pierwszym dowódcą był Lin Yongsheng^[9]. Po przezimowaniu w Amoy, na wiosnę 1888 dołączyły docelowo do Floty Beiyang^[9]. W Chinach okręt został przemalowany z szarego koloru zgodnie z brytyjskim schematem „wiktoriańskim”, na czarny kadłub, białe nadbudówki i żółte kominy^[10].

„Jingyuan” wziął udział w wojnie chińsko-japońskiej. Podczas bitwy u ujścia Jalu 17 września 1894 roku walczył z przeważającymi pod względem nowoczesności i szybkostrzelności artylerii japońskimi krążownikami Eskadry Lotnej^[11]. Prawdopodobnie załoga zalała mu magazyn amunicyjny w obawie przed pożarem, co jednak doprowadziło do przelewania się wody w kadłubie i silnych przechyłów okrętu^[11]. Po odniesieniu dalszych uszkodzeń od intensywnego ostrzału, okręt przewrócił się przez burtę i zatonął^[11].

Dane techniczne

pancerz typu compound^[12]:
- pas burtowy: 240 mm
- barbeta artylerii głównej: 200 mm
- górna tarcza działa: 38 mm
- pokład: 38 mm poziomy, 76 mm skośny
- grodzie poprzeczne cytadeli: 130 mm
- wieża dowodzenia(inne języki): 150 mm

Uwagi

↑ ^a ^b Według Kisielow 2013 ↓, s. 44–46 i Wright 2001 ↓, s. 73, długość 82,4 m była całkowita; według Conway’s... 1979 ↓, s. 397, była to długość między pionami.
↑ Według Wright 2001 ↓, s. 73 i Conway’s... 1979 ↓, s. 397 „Jingyuan” został wodowany 3 stycznia 1887 roku. WedługKisielow 2013 ↓, s. 44 został wodowany na początku grudnia 1886 roku, a rozpoczął próby stoczniowe 3 stycznia 1887 roku (budzi to wątpliwości z uwagi na wyjątkowo krótki okres między wodowaniem a ukończeniem).
↑ Moc 4400 KM według Conway’s... 1979 ↓, s. 397 (indykowana) i Kisielow 2013 ↓, s. 44, natomiast Wright 2001 ↓, s. 73 podaje moc indykowaną 5000 KM.
↑ Kaliber niemiecki 21 cm, podawany w literaturze jako 8,2 cala (Wright 2001 ↓, s. 73, 195), w rzeczywistości wynosił 209,3 mm (Aleksiej Pastuchow, Siergiej Patianin. Chińskie krążowniki pancernopokładowe typu „Zhiyuan”. „Okręty Wojenne”. Nr 1(111)/2012. s. 10. ).
↑ Publikacje na ogół podają długość lufy L/35 (Conway’s... 1979 ↓, s. 397, Kisielow 2013 ↓, s. 46), lecz według monografii historycznej floty chińskiejWright 2001 ↓, s. 73, 77 były to działa L/22.
↑ Kaliber podawany jest w publikacjach na ogół jako 15 cm lub 5,9 cala (Wright 2001 ↓, s. 73, 195). Niemieckie działa 15-centymetrowe miały faktyczny kaliber 149 mm.
↑ Według Kisielow 2013 ↓, s. 46, na ogół podaje się dwa szybkostrzelne działa 47 mm (co sugeruje jednolufowe) oraz pięć wielolufowych 37 mm Hotchkiss. Cytowane tam chińskie źródła podają dodatkowo jedną szybkostrzelną armatę Hotchkiss kalibru 40 mm (zapewne jest to błąd, gdyż nie był to typowy kaliber dział Hotchkissa, natomiast według Brassey’s... 1895 ↓, s. 355, istniały działa 40 mm Kruppa). Opis okrętów tego typu z czasów pobytu w Szanghaju w drodze do Chin podaje osiem „dział maszynowych” (kartaczownic) niesprecyzowanego kalibru, w tym siedem Hotchkissa (co może odpowiadać wielolufowym działkom 47 mm i 37 mm) i jedną Kruppa (Wright 2001 ↓, s. 75–76) – nie jest jednak pewne, czy wszystkie działa prawidłowo określono jako „maszynowe”.
↑ Brassey’s... 1895 ↓, s. 102, 109 podaje jako uzbrojenie podczas bitwy pod Jalu dwa działa 4-funtowe (1,97") Gruson, zamontowane na początku wojny, trzy działa 3-funtowe i 8 niesprecyzowanych kartaczownic (pod tym określeniem rozumiano wówczas wielolufowe działka małokalibrowe). Według Wright 2001 ↓, s. 196, działa Gruson miały kaliber 50 mm.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Wright 2001 ↓, s. 73.
↑ Olender 1992 ↓, s. 8.
↑ ^a ^b Kisielow 2013 ↓, s. 44.
↑ Conway’s... 1979 ↓, s. 397.
↑ Wright 2001 ↓, s. 73–74.
↑ ^a ^b Kisielow 2013 ↓, s. 44–46, Wright 2001 ↓, s. 73.
↑ Kisielow 2013 ↓, s. 44–46.
↑ ^a ^b Kisielow 2013 ↓, s. 46.
↑ ^a ^b ^c Wright 2001 ↓, s. 74.
↑ Wright 2001 ↓, s. 82.
↑ ^a ^b ^c Wright 2001 ↓, s. 92.
↑ Conway’s..., s. 397.

Bibliografia

Brassey’s Naval Annual. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1895. (ang.).
Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene Kolesnik (red.). Londyn: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 0-85177-133-5. (ang.).
Dmitrij Kisielow. Bronienosnyje kriejsiera tipa «Czinjuan». „Arsienał-Kollekcyja”. Nr 6/2013 (12), czerwiec 2013. Moskwa: Jauza-katalog. (ros.).
Piotr Olender. Flota chińska w okresie polityki samoumacniania 1861-1894. „Okręty Wojenne”. Nr 3/92, 1992. Tarnowskie Góry.
Richard N.J. Wright: The Chinese Steam Navy, 1862-1945. London: Chatham Publishing, 2001. ISBN 1-86176-144-9. (ang.).

[dług-1] Według Kisielow 2013 ↓, s. 44–46 i Wright 2001 ↓, s. 73, długość 82,4 m była całkowita; według Conway’s... 1979 ↓, s. 397, była to długość między pionami.

[4] Według Wright 2001 ↓, s. 73 i Conway’s... 1979 ↓, s. 397 „Jingyuan” został wodowany 3 stycznia 1887 roku. WedługKisielow 2013 ↓, s. 44 został wodowany na początku grudnia 1886 roku, a rozpoczął próby stoczniowe 3 stycznia 1887 roku (budzi to wątpliwości z uwagi na wyjątkowo krótki okres między wodowaniem a ukończeniem).

[9] Moc 4400 KM według Conway’s... 1979 ↓, s. 397 (indykowana) i Kisielow 2013 ↓, s. 44, natomiast Wright 2001 ↓, s. 73 podaje moc indykowaną 5000 KM.

[10] Kaliber niemiecki 21 cm, podawany w literaturze jako 8,2 cala (Wright 2001 ↓, s. 73, 195), w rzeczywistości wynosił 209,3 mm (Aleksiej Pastuchow, Siergiej Patianin. Chińskie krążowniki pancernopokładowe typu „Zhiyuan”. „Okręty Wojenne”. Nr 1(111)/2012. s. 10. ).

[długość-12] Publikacje na ogół podają długość lufy L/35 (Conway’s... 1979 ↓, s. 397, Kisielow 2013 ↓, s. 46), lecz według monografii historycznej floty chińskiejWright 2001 ↓, s. 73, 77 były to działa L/22.

[13] Kaliber podawany jest w publikacjach na ogół jako 15 cm lub 5,9 cala (Wright 2001 ↓, s. 73, 195). Niemieckie działa 15-centymetrowe miały faktyczny kaliber 149 mm.

[uzbr-15] Według Kisielow 2013 ↓, s. 46, na ogół podaje się dwa szybkostrzelne działa 47 mm (co sugeruje jednolufowe) oraz pięć wielolufowych 37 mm Hotchkiss. Cytowane tam chińskie źródła podają dodatkowo jedną szybkostrzelną armatę Hotchkiss kalibru 40 mm (zapewne jest to błąd, gdyż nie był to typowy kaliber dział Hotchkissa, natomiast według Brassey’s... 1895 ↓, s. 355, istniały działa 40 mm Kruppa). Opis okrętów tego typu z czasów pobytu w Szanghaju w drodze do Chin podaje osiem „dział maszynowych” (kartaczownic) niesprecyzowanego kalibru, w tym siedem Hotchkissa (co może odpowiadać wielolufowym działkom 47 mm i 37 mm) i jedną Kruppa (Wright 2001 ↓, s. 75–76) – nie jest jednak pewne, czy wszystkie działa prawidłowo określono jako „maszynowe”.

[gruson-16] Brassey’s... 1895 ↓, s. 102, 109 podaje jako uzbrojenie podczas bitwy pod Jalu dwa działa 4-funtowe (1,97") Gruson, zamontowane na początku wojny, trzy działa 3-funtowe i 8 niesprecyzowanych kartaczownic (pod tym określeniem rozumiano wówczas wielolufowe działka małokalibrowe). Według Wright 2001 ↓, s. 196, działa Gruson miały kaliber 50 mm.

[CITEREFWright200173-2] Wright 2001 ↓, s. 73.

[CITEREFOlender19928-3] Olender 1992 ↓, s. 8.

[CITEREFKisielow201344-5] Kisielow 2013 ↓, s. 44.

[CITEREF''Conway’s...''1979397-6] Conway’s... 1979 ↓, s. 397.

[CITEREFWright200173–74-7] Wright 2001 ↓, s. 73–74.

[kis-wri-8] Kisielow 2013 ↓, s. 44–46, Wright 2001 ↓, s. 73.

[CITEREFKisielow201344–46-11] Kisielow 2013 ↓, s. 44–46.

[CITEREFKisielow201346-14] Kisielow 2013 ↓, s. 46.

[CITEREFWright200174-17] Wright 2001 ↓, s. 74.

[CITEREFWright200182-18] Wright 2001 ↓, s. 82.

[CITEREFWright200192-19] Wright 2001 ↓, s. 92.

[conw-20] Conway’s..., s. 397.

[a]