Jezioro polimiktyczne

Jezioro polimiktyczne – jezioro, w którym cały słup wody od dna do powierzchni jest ciągle mieszany lub epizody cyrkulacji mas wód w całym słupie wody (holomiksja) powtarzają się wielokrotnie w ciągu roku.

Są to zwykle jeziora o dużej powierzchni, niewielkiej głębokości i słabo zaznaczonym pionowym gradiencie temperatury, dzięki czemu czynniki zewnętrzne, np. wiatr, mogą wprawiać masy wody w ruch, który zaburzy uwarstwienie spowodowane przez różnice gęstości poszczególnych warstw wody związane z różnicami w ich temperaturze. Mieszanie w całym słupie wody następuje w nich w związku z tym wielokrotnie w ciągu roku^[1][2].

Nazwa została wprowadzona przez Hutchinsona i Löfflera dla permanentnie mieszających się wysokogórskich jezior andyjskich strefy równikowej^[3]. Z czasem nazwa utrwaliła się w środowisku limnologów, zarazem zakres pojęcia uległ rozszerzeniu^[4][5][2].

Jeziora polimiktyczne dzieli się w zależności od tego, jaka jest ich temperatura wody i w jakiej strefie klimatycznej są położone, na^[4]:

• polimiktyczne zimne, w których temperatura wody jest zbliżona do 4 ℃ lub jest nieco wyższa^[a]. Są to zwykle jeziora o dużej powierzchni i umiarkowanej głębokości, położone w strefie międzyzwrotnikowej w rejonach, gdzie wieją silne wiatry i wilgotność powietrza jest niska. Takie warunki zwykle mają jeziora położone wysoko w górach, dzięki czemu pomimo tego, że w ciągu dnia jezioro zaabsorbuje dużą ilość ciepła z promieniowania słonecznego, straty ciepła w ciągu nocy są na tyle duże, by nie założyła się trwała, dobowa stratyfikacja.
• polimiktyczne ciepłe, które cechuje temperatura wody znacznie powyżej 4 ℃. Są to jeziora położone w strefie tropikalnej, w której dobowe i roczne amplitudy temperatury są niewielkie, dzięki czemu epizody mieszania wód powtarzają się cyklicznie pomiędzy krótkimi okresami ocieplania (i słabej stratyfikacji) w dzień i chłodzenia w nocy.

Podział ten budził kontrowersje, m.in. w związku z tym, że nie uwzględnia płytkich jezior stref umiarkowanych, które również w ciągu roku wielokrotnie ulegają mieszaniu. Dlatego zaproponowano rozszerzenie podziału jezior polimiktycznych na^[5]:

• polimiktyczne zimne z ciągłym mieszaniem, typ obejmujący jeziora z pokrywą lodową utrzymującą się przez część roku, z temperaturą wody powyżej 4 ℃ i stratyfikacją zakładającą się co najwyżej w ciągu dnia w pozostałej części roku.
• polimiktyczne zimne z nieciągłym mieszaniem, to jeziora z pokrywą lodową utrzymującą się przez część roku, z temperaturą wody powyżej 4 ℃ i stratyfikacją zakładającą się co najwyżej na okres kilku dni lub tygodni w pozostałej części roku.
• polimiktyczne ciepłe z nieciągłym mieszaniem, to jeziora niezamarzające przez cały rok, w których stratyfikacja wód zakłada się co najwyżej na okres kilku dni lub tygodni, ale zarazem takie, w których mieszanie mas wody następuje częściej niż raz w roku.
• polimiktyczne ciepłe z ciągłym mieszaniem, to jeziora niezamarzające przez cały rok, w których stratyfikacja wód zakłada się co najwyżej na kilka godzin w ciągu dnia.

W jeziorach polimiktycznych strefy umiarkowanej i ciepłej, w związku z tym, że są to zazwyczaj zbiorniki o dużej produkcji pierwotnej, w ciągu dnia dochodzić może do przesycenia wody tlenem, zaś nocą do deficytów tlenowych spowodowanych zachodzącymi procesami oddychania i rozkładu materii organicznej^[6][7]. W kontekście ontogenezy i ewolucji jezior, stadium jeziora polimiktycznego jest uważane za następujące po jeziorze dimiktycznym^[8]. W związku z niewielką zazwyczaj głębokością, dużą dostępnością biogenów i światła, stanowić mogą sprzyjające siedlisko dla rozwoju roślinności wodnej i szuwarowej, co przyspiesza proces lądowacenia^[9][7].

Typ miktyczny jeziora

• Robert G. Wetzel: Limnology. Wyd. I. Philadelphia, USA: W.B. Saunders Company, 1975. ISBN 0-7216-9240-0.
• Winfried Lampert, Ulrich Sommer: Ekologia wód śródlądowych. Wyd. II zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001. ISBN 08-01-13387-2.