Jerzy Owsiak

Jerzy Owsiak

Jerzy Owsiak (2023)
Imię i nazwisko	Jerzy Owsiak
Data i miejsce urodzenia	6 października 1953 Gdańsk
Prezes Zarządu Fundacji WOŚP
Okres urzędowania	od 2 marca 1993
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Wiadomości w Wikinews

Jerzy Zbigniew Owsiak, znany powszechnie jako Jurek Owsiak (ur. 6 października 1953 w Gdańsku) – polski dziennikarz radiowy oraz działacz charytatywny i społeczny.

Współpracował z największymi rozgłośniami i telewizjami w kraju^[1]. W latach 90. założył fundację Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy (WOŚP) i został jej prezesem. Jest pomysłodawcą i organizatorem corocznego Finału WOŚP oraz Przystanku Woodstock, przemianowanego następnie na Pol’and’Rock Festival^[2]. Za swoją działalność otrzymał ponad 30 wyróżnień, w tym odznaczenia państwowe, honorowe obywatelstwa i honorowy doktorat. Był kilkukrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla^[3].

Wychował się w rodzinie milicjanta i księgowej, dziadek ze strony ojca walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, a babcia w oddziałach gen. Józefa Hallera. Ojciec został później pułkownikiem i pracował w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej^[4].

W wieku ośmiu lat przeprowadził się z rodzicami z Gdańska do Warszawy, gdzie skończył liceum ekonomiczne, a następnie próbował dostać się na warszawską Akademię Sztuk Pięknych oraz na psychologię. W latach 70. wyjeżdżał w celach zarobkowych za granicę – pracował jako obsługa hotelu w Berlinie Zachodnim oraz jako sorter w fabryce tulipanów i sprzątacz w pensjonacie w Holandii^[5]. W młodości należał do grupy mazowieckich hippisów^{[potrzebny przypis]}.

Dzięki znajomości z Wojciechem Waglewskim zaistniał w środowisku muzycznym. Z założonym przez siebie Towarzystwem Przyjaciół Chińskich Ręczników od 1988 pojawiał się na koncertach Voo Voo oraz zaczął prowadzić w Rozgłośni Harcerskiej autorską audycję^[6]. Współpracował też z tygodnikiem „Na Przełaj”. Pod koniec lat 80. i w latach 90. zajmował się organizacją imprez rockowych. Zorganizował serię koncertów-maratonów muzycznych, których wspólną cechą była jego charakterystyczna „jąkająca się” konferansjerka oraz udział czołówki polskich zespołów punkowych owych czasów. Zorganizował koncerty: „Letnia zadyma w środku zimy” (1989, 1991), „Zadyma na Torwarze” (1989), „50 Rock’n’rolli na I Maja” (1992) i „Warsaw – Berlin 2 Step” (1993). Równocześnie, w latach 1991 i 1992 razem z Walterem Chełstowskim kierował Festiwalem w Jarocinie.

Po zakończeniu współpracy z Rozgłośnią Harcerską w 1991 zaczął współtworzyć copiątkową audycję radiowej Trójki Brum^[6], której nazwę w 1994 zmienił na Się kręci^[6]. W 1991 Maciej Domański, ówczesny dyrektor programowy TVP2, zaproponował mu stworzenie własnego programu telewizyjnego^[6]. Od grudnia 1991 zaczął przygotowywać dla Dwójki program Róbta, co chceta, czyli rockandrollowa jazda bez trzymanki^[7]. Program zszedł z anteny po 128 odcinkach^[8]. Latem 1994 zaczął prowadzić kolejny autorski program Dziura w koszu, dzięki któremu promował aktywność sportową wśród młodzieży^[9]. W 1996 zaczął prowadzić coniedzielny program podróżniczy Kręcioła^[10]. W telewizji publicznej prowadził też coroczne Finały WOŚP oraz program Bezpieczne wakacje.

W 1995 zorganizował w Czymanowie pierwszy Przystanek Woodstock^[11], który od tamtej pory odbywa się corocznie^[12] (od 2018 pod nazwą Pol’and’Rock Festival).

Jest współautorem wydanej w 1999 książki Orkiestra Klubu Pomocnych Serc, czyli monolog – wodospad Owsiaka, w której zawarty jest wywiad-rzeka prowadzony przez Bartłomieja Dobroczyńskiego^[13]. Także od 1999 prowadził audycję Programu I Polskiego Radia Kręcioła oraz spotkania ze słuchaczami w sobotnie przedpołudnia na antenie RMF FM.

Po odejściu z TVP w 2007 stworzył młodzieżowy kanał O.TV (Owsiak.TV), który od 6 października 2007 był dostępny na platformie cyfrowej „n”^[14], a od października 2009 jako pasmo wieczorne ZigZap, kanału dostępnego na platformie Canal+^[15]. Także w 2007 powrócił do radia, a 4 lutego na antenie radia Wawa po raz pierwszy poprowadził Dźwiękoszczelny Magazyn Jurka Owsiaka, którzy następnie w latach 2008–2010 prowadził na antenie radia Eska Rock^[16].

Od 8 marca 2011 prowadzi wideoblog internetowy owsiaknet.pl^[15], w 2014 przemianowany na kręcioła.tv. W grudniu 2011 wydawnictwo Świat Książki opublikowało autobiograficzną książkę Owsiaka pt. Róbta co chceta, czyli z sercem jak na dłoni, opisującą historię powstania i działalności Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy^[17]. Od 18 stycznia 2012 do 8 czerwca 2016 w Programie III Polskiego Radia prowadził audycję Się kręci^[18]. Często był gościem Popołudnia z Jedynką. W czerwcu 2016 zakończył pracę w Polskim Radiu^[19]. Od 4 lipca 2016 prowadzi audycję Zaraz będzie ciemno w Antyradiu^[20].

Jest prezesem przedsiębiorstwa Złoty Melon Sp. z o.o., a także witrażystą i byłym psychoterapeutą^[21]. Jego pracownia w Warszawie wykonała witraże m.in. w kaplicy Matki Bożej Królowej Polski w Belwederze^[22] oraz we wnętrzach hotelu Rialto^[23].

Pierwsza zbiórka pieniężna, w której uczestniczył Owsiak, została zorganizowana spontanicznie po apelu kardiochirurgów z Centrum Zdrowia Dziecka o wsparcie finansowe zakupu sprzętu medycznego dla umierających dzieci. W 1992 Owsiak zaprosił lekarzy do swojej audycji Brum w Programie III Polskiego Radia oraz przypominał słuchaczom o możliwości wpłacania pieniędzy na podane konto. Akcja ta była kontynuowana również w czasie Festiwalu w Jarocinie. 3 stycznia 1993 odbyła się zbiórka pieniędzy, nazwana później „pierwszym Finałem”. Pozytywny odzew społeczny i wartość zgromadzonych środków zdecydowały o nadaniu tym działaniom formy prawnej. W marcu 1993 z inicjatywy Owsiaka i Waltera Chełstowskiego powstała Fundacja WOŚP, od tego czasu „Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy” odbywa się co roku, a Owsiak pełni rolę głównego organizatora. Do 2015 był konferansjerem programu telewizyjnego o tym samym tytule, nadawanego w TVP2^[24].

14 stycznia 2019, po śmierci prezydenta Gdańska Pawła Adamowicza w zamachu na koncercie WOŚP Jerzy Owsiak podjął decyzję o rezygnacji z funkcji prezesa zarządu Fundacji WOŚP^[25][26]. Jako przyczynę swojego odejścia Owsiak podał rosnącą falę nienawiści skierowaną przeciwko jego osobie^[27]. 19 stycznia opublikował oświadczenie, iż w wyniku licznych publicznych próśb o dalsze kierowanie fundacją oraz w wyniku wystąpień duchownych i świeckich w trakcie pogrzebu prezydenta Pawła Adamowicza, podjął decyzję o powrocie na funkcję prezesa i o zintensyfikowaniu walki z aktami nienawiści^[28][29].

Żonaty z Lidią Niedźwiedzką-Owsiak, członkinią zarządu Fundacji WOŚP^[30]. Mają dwie córki: Aleksandrę (ur. 1979) i Ewę (ur. 1989)^[31].

Działalność Jerzego Owsiaka bywa krytykowana m.in. przez środowiska prawicowe^{[32][33][34][35][36]} i niektóre lewicowe^[37][38][39]. Prawica krytykuje Owsiaka m.in. za:

• promowanie hasła „róbta, co chceta” (nazwa programu prowadzonego w telewizji przez Owsiaka), które interpretują jako nawoływanie do hedonistycznego stylu życia i relatywizmu moralnego^[40];
• zgodę na działalność podczas Przystanku Woodstock niektórych związków religijnych, które zdaniem niektórych osób mają być zagrożeniem dla młodzieży, jak Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny^[41];
• wypowiedź, że należy rozpocząć publiczną dyskusję o eutanazji^[42][43], mimo że on sam nie jest jej zwolennikiem^[43]. W jednym z wywiadów dla portalu dziennik.pl stwierdził, że jest ona „pomocą starszym w cierpieniach”^[44];
• dyskryminujące traktowanie dziennikarzy nieprzychylnie nastawionych do WOŚP^[45]. Przykładowo 8 stycznia 2014 WOŚP zorganizował konferencję prasową, z której siłowo wyprowadzono Michała Rachonia, ówczesnego dziennikarza Telewizji Republika^[46][47]. Swoje zaniepokojenie tym wydarzeniem wyraziło środowisko dziennikarskie oraz Helsińska Fundacja Praw Człowieka^[47], a swoją dezaprobatę – Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich^[48].

Jerzy Owsiak był kilkukrotnie pozwany, trzykrotnie skazany, a co najmniej raz sam złożył pozew:

• W 2003 został skazany wyrokiem sądu za zniszczenie prywatnych stoisk w Żarach^[49].
• W 2017 pozwał blogera Piotra Wielguckiego o zniesławienie. Bloger miał zniesławić Owsiaka, publikując – pod pseudonimem Matka Kurka – artykuły na temat finansowania WOŚP oraz Złotego Melona, w których nazwał działacza m.in. „hieną cmentarną”^[50]. Sąd nakazał blogerowi usunąć informacje i przeprosić poszkodowanego^[51]. W 2017, po drugim przegranym procesie, bloger miał także zapłacić 5 tys. zł na rzecz WOŚP oraz pokryć koszty procesu^[52].
• 7 marca 2017 Sąd Okręgowy w Legnicy wydał prawomocny wyrok, sygnatura akt IV Ka 52/17 i uznał Jerzego Owsiaka za winnego znieważenia oraz zniesławienia Piotra Wielguckiego poprzez sugerowanie, że ten jest „nierobem utrzymywanym przez żonę”. 12 czerwca 2019 Owsiak przegrał z Wielguckim proces cywilny w tej samej sprawie; Sąd Apelacyjny w Warszawie zobowiązał Owsiaka do zamieszczenia przeprosin na swoim videoblogu, sygn. akt I ACa 13/19.
• W 2018 został pozwany przez anonimowego internautę za wypowiadanie wulgarnych słów w miejscu publicznym, jednak pozew został umorzony^[53].
• W 2019 został pozwany do sądu w Słubicach za wypowiadanie wulgarnych treści w kierunku polityków Prawa i Sprawiedliwości podczas Festiwalu Pol’and’Rock^[54].
• 30 stycznia 2020 Sąd Okręgowy w Warszawie prawomocnie uznał Owsiaka za winnego znieważenia Krystyny Pawłowicz, do której życia prywatnego wulgarnie odnosił się podczas Przystanku Woodstock^[55]. 6 sierpnia 2020 prawomocnie przegrał proces cywilny z posłanką, Sąd Apelacyjny w Warszawie zobowiązał pozwanego do zamieszczenia przeprosin w związku z naruszeniem dóbr osobistych powódki^[56].

Jerzy Owsiak stał się bohaterem jednej z popularnych copypast, w której jej bohater spotkał go na pogrzebie jakiejś sławnej osoby, po czym zadał mu pytanie o sprzedawanie uranu Czeczenom. W późniejszym czasie Owsiak odniósł się do tej copypasty z dystansem, a w trakcie 30. Finału WOŚP administrator strony „Irytujący Historyk” przeznaczył na aukcję ważący 2,6 kg blok uranu z autografem Jerzego Owsiaka^[57].

1. 1999: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski^[58]
2. 2006: Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Województwa Lubuskiego”^[59]
3. 2009: Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Ochrony Praw Człowieka”^[60][61][62]
4. 2010: Odznaka Honorowa „Bene Merito”^[63]
5. 2011: Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[64][65]
6. 2012: Srebrny Medal „Za Zasługi dla Policji”; wcześniej brązowy (data nieznana)^[66][67][68]
7. 2018: Odznaka Honorowa za Zasługi dla Ochrony Praw Dziecka – INFANTIS DIGNITATIS DEFENSORI^[69]

1. 2014: Tytuł Honorowego Obywatela miasta stołecznego Warszawy^[70]
2. 2024: Tytuł Honorowego Obywatela miasta Gdańska^[71]

1. 1993: Srebrne Usta^[72]
2. 1993: Order Uśmiechu, wręczony w 2018 roku^[73][69]
3. Wiktor 1993, Wiktor 1994, Wiktor Publiczności 1999 oraz Superwiktor 2000
4. 1997: Medal świętego Jerzego – honorowa nagroda „Tygodnika Powszechnego”
5. 1998: Honorowa Odznaka GOPR „Za Zasługi dla Ratownictwa Górskiego”^[74]
6. 2002: Kreator Kultury „Polityki”^[75].
7. 2003: Order Ecce Homo^[76]
8. 2003: Medal im. Wacława Szuberta od Polskiej Akademii Nauk^[77]
9. 2006: Europejczyk Roku^[78]
10. 2009: Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii krzewienie wartości społecznych^[79]
11. 2010: Laureat Złotego artKciuka, przyznanego na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd w Żyrardowie za Festiwal Przystanek Woodstock^[80].
12. 2011: Buzdygan – honorowa nagroda „Polski Zbrojnej”^[81][82]
13. 2013: Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie^[83][84]
14. 2013: Medal Szczytu Laureatów Pokojowej Nagrody Nobla^[85]
15. 2014: Nagroda Mediów Niptel^[86]
16. 2014: Nagroda im. Jerzmanowskich^[87]
17. 2014: Nagroda Lewiatana^[88].
18. 2014: Nagroda Zwierciadła^[89].
19. 2014: Nagroda plebiscytu „Ludzie Wolności” Gazety Wyborczej z okazji 25. rocznicy wyborów w 1989 roku w kategorii Społeczeństwo^[90]
20. 2014: Nagroda Za Odważne Myślenie przyznawana przez Zarząd Konfederacji Lewiatan i Fundację na Rzecz Myślenia im. Barbary Skargi^[91]
21. 2015: Najlepszy promotor koncertowy na świecie plebiscytu International Music Industry Awards (MUSEXPO)^[92]
22. 2017: Pamiątkowy Medal „Plus ratio quam vis” UJ^[93]
23. 2018: Nagroda Polonicus^[94]
24. 2018: Medal „Serce Ziemi”^[95]
25. 2019: Nagroda im. księdza Józefa Tischnera (z Lidią Niedźwiedzką-Owsiak)^[96]
26. 2019: Nagroda Radia Tok FM im. Anny Laszuk – nagroda specjalna^[97]
27. 2021: Tytuł Ambasadora Zrównoważonego Rozwoju ONZ^[98]
28. 2023: Medal Wolności Słowa (z Lidią Niedźwiedzką-Owsiak)^[99]
29. 2024: Nagroda Polskiej Organizacji Turystycznej – Złote Logo Polska^[100]

• 1993: Bank nie z tej ziemi (jako on sam)
• 1996: Autoportret z kochanką (jako on sam, film obyczajowy, reżyseria: Radosław Piwowarski)
• 2000: Klan (jako on sam, odc. 286, serial)
• 2000: Dzieci Jarocina (film dokumentalny, reżyseria: Petro Aleksowski)
• 2003: Przystanek Woodstock – Najgłośniejszy Film Polski (film dokumentalny, reżyseria: Jerzy Owsiak)
• 2004: Sie macie ludzie (film dokumentalny, reżyseria: Krzysztof Magowski)
• 2008: Historia polskiego rocka (film dokumentalny, reżyseria: Leszek Gnoiński, Wojciech Słota)
• 2009: Beats of Freedom – Zew wolności (film dokumentalny, reżyseria: Leszek Gnoiński, Wojciech Słota)
• 2012: Drogi (film dokumentalny, reżyseria: Małgorzata Ruszkiewicz)^[101][102]
• 2016: Jarocin. Po co wolność (film dokumentalny, reżyseria: Leszek Gnoiński, Marek Gajczak)^[103]
• 2022: Johnny (jako on sam, film biograficzny, reżyseria: Daniel Jaroszek)^[104]
• 2023: Fenomen (film dokumentalny, reżyseria: Małgorzata Kowalczyk)^[105]

• Jurek Owsiak: Róbta co chceta, czyli z sercem jak na dłoni – 20 lat grania. Paulina Martela (redaktor prowadzący), Elżbieta Szelest (redakcja), Jacek Stachera (koordynacja produkcji ze strony WOŚP). Warszawa: Świat Książki – Grupa Wydawnicza Weltbild, 2011. ISBN 978-83-7799-506-8.

• Jerzy Owsiak w bazie IMDb (ang.)