Jerzy Duracz

Jerzy Duracz

Data urodzenia	8 września 1921
Data śmierci	14 września 2011
Narodowość	polska
Odznaczenia

Jerzy Teodor Duracz (ur. 8 września 1921, zm. 14 września 2011^[1]) – polski „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

W trakcie II wojny światowej pomagał w Warszawie ludności żydowskiej. W 1942 wstąpił do podziemnej Gwardii Ludowej (GL) i wkrótce zaprzyjaźnił się z żydowskimi członkami podziemia. W ramach swojej działalności podziemnej; Duracz wraz z Niutą Tajtelbaum prowadzili akcje bojowe na ulicach Warszawy, pomagali Żydom w getcie i uciekinierom po aryjskiej stronie miasta. Z czasem stał się znany jako „adres” prześladowanych Żydów. Oprócz znajdowania im kryjówek, Duracz dawał uchodźcom pieniądze i dostarczał im „aryjskie” dokumenty. Duracz, pełnił także funkcję kuriera pomiędzy uchodźcami a partyzantami w lesie, dowodził Izraelem Mączkowskim i jego bratem Natanem; do żydowskiego oddziału partyzanckiego działającego w lesie parczewskim (województwo lubelskie). W kwietniu 1943 Duracz brał czynny udział w powstaniu w getcie warszawskim, jako członek oddziału GL, który zaatakował pozycje SS. Po wojnie Duracz poślubił Anię Bailer, żydowską członkinię podziemia. W połowie kwietnia 1943 r. wszedł w kontakt z Izraelem i Natanem Maczkowskimi. Umieścił ich w mieszkaniu przy ul. Wiśniowej 25, gdzie przebywał już m.in. pisarz Jehuda Feldwurm z córkami^[2][3].

Jak wspominał po latach jeden z ocalonych^[2]ː

„Mieszkanie zamykane było na kłódkę z zewnątrz, niby puste, a cała opieka nad pięcioma osobami odciętymi od świata spoczywała na Jerzym Duraczu, który dostarczał żywność i utrzymywał nieodzowny kontakt ze światem zewnętrznym. Wielokrotnie też, by dodać otuchy, nocował z nami, dzieląc niejako nasz los”

W 1971 r., kiedy oboje wyemigrowali do Izraela, Duracz został powitany jak bohater przez Żydów, którym uratował życie^[3][2].

Był synem Teodora Duracza, polskiego prawnika, działacza komunistycznego^[3]. W kraju toczą się dyskusje dotyczące upamiętnienia jego ojca w przestrzeni publicznej. Niektóre środowiska proponują zamianę tych nazw, by upamiętniały właśnie Jerzego^[4].

16 kwietnia 1972 r. Instytut Jad Waszem uhonorował Jerzego Duracza medalem „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”^[3]. Został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy (1947)^[5], Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954)^[6] oraz Medalem 10-lecia Polski Ludowej (1955)^[7].

• Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata: ratujący Żydów podczas Holocaustu: Polska, red. I. Gutman, Kraków 2009