Jatrofa
 Jatropha podagrica | |||||
| Systematyka[1][2] | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Podkrólestwo | |||||
| Nadgromada | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Nadklasa | |||||
| Klasa | |||||
| Nadrząd | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj |
jatrofa | ||||
| Nazwa systematyczna | |||||
| Jatropha Linnaeus Sp. Pl. 1006. 1 Mai 1753[3] | |||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
J. gossypiifolia L.[3] | |||||
| |||||
Jatrofa[5], jatropa[6] (Jatropha L.) – rodzaj roślin z rodziny wilczomleczowatych. Obejmuje co najmniej 175 gatunków[7]. Większość z nich rośnie na kontynentach amerykańskich – od południowej części USA poprzez Amerykę Środkową po Południową. Około 70 gatunków rośnie dziko w Afryce. Liczne gatunki z tego rodzaju zostały szeroko rozprzestrzenione w strefie międzyzwrotnikowej[8][9]. Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne (zwłaszcza J. integerrima, J. multifida, J. podagrica, J. curcas, J. gossypiifolia). Jatrofa przeczyszczająca jest szeroko uprawiana dla nasion, z których wytwarza się biodiesel, a poza tym są one spożywane po upieczeniu. Ten gatunek i liczne pozostałe są wykorzystywane lub badane pod kątem wykorzystania w lecznictwie[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny zielne, półkrzewy, krzewy i drzewa. Pędy pokryte są włoskami nierozgałęzionymi, czasem gruczołowatymi lub są nagie. Zawierają sok mleczny bezbarwny, biały, żółty lub czerwony[9].
- Liście
- Skrętoległe, wsparte całobrzegimi lub szczeciniastymi przylistkami. Blaszka pojedyncza, wcinana lub podzielona, zwykle dłoniasto, rzadziej pierzaście[8][9].
- Kwiaty
- Pojedyncze lub częściej zebrane w szczytowe lub kątowe kwiatostany wierzchotkowate lub w pęczkach, z kwiatami męskimi na skraju i żeńskimi w centrum kwiatostanu. Kwiaty z kielichem składającym się z 5 działek, wolnych lub zrośniętych do połowy. Korona składa się z 5 płatków wolnych lub zrośniętych w różnym stopniu, barwy zielonkawej, białej, żółtawej, pomarańczowej, różowej, czerwonej do fioletowej, także kwiaty dwukolorowe. W kwiatach męskich znajdują się miodniki oraz 8 lub 10 pręcików w dwóch okółkach. Kwiaty żeńskie zawierają czasem prątniczki i zawsze zalążnię z 1 do 3 owocolistków z analogiczną liczbą szyjek słupka, na szczycie zwykle dwudzielnych[9].
- Owoce
- Mięsiste torebki zawierające kulistawe lub eliptyczne nasiona, czasem z osnówką[9].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]
_in_Hyderabad,_AP_W_IMG_9378.jpg)
.jpg)
W obrębie rodziny wilczomleczowatych rodzaj należy do podrodziny Crotonoideae i plemienia Jatropheae[4].
- Wykaz gatunków[7]
- Jatropha aceroides (Pax & K.Hoffm.) Hutch.
- Jatropha aethiopica Müll.Arg.
- Jatropha afrotuberosa Radcl.-Sm. & Govaerts
- Jatropha alamanii Müll.Arg.
- Jatropha andrieuxii Müll.Arg.
- Jatropha angustifolia Griseb.
- Jatropha aspleniifolia Pax
- Jatropha atacorensis A.Chev.
- Jatropha augusti Pax & K.Hoffm.
- Jatropha bartlettii Wilbur
- Jatropha baumii Pax
- Jatropha botswanica Radcl.-Sm.
- Jatropha breviloba (Morong) Pax & K.Hoffm.
- Jatropha brockmanii Hutch.
- Jatropha bullockii E.J.Lott
- Jatropha calcarea Fern.Casas
- Jatropha campestris S.Moore
- Jatropha canescens (Benth.) Müll.Arg.
- Jatropha capensis (L.f.) Sond.
- Jatropha cardiophylla (Torr.) Müll.Arg.
- Jatropha cathartica Terán & Berland.
- Jatropha catingae Ule
- Jatropha × ceballosii Fern.Casas
- Jatropha chamelensis Pérez-Jim.
- Jatropha chevalieri Beille
- Jatropha ciliata Sessé
- Jatropha cinerea (Ortega) Müll.Arg.
- Jatropha clavuligera Müll.Arg.
- Jatropha collina Thulin
- Jatropha confusa Hutch.
- Jatropha contrerasii J.Jiménez Ram. & Mart.Gord.
- Jatropha conzattii J.Jiménez Ram.
- Jatropha cordata (Ortega) Müll.Arg.
- Jatropha costaricensis G.L.Webster & Poveda
- Jatropha crinita Müll.Arg.
- Jatropha cuneata Wiggins & Rollins
- Jatropha curcas L. – jatrofa przeczyszczająca
- Jatropha decipiens M.E.Jones
- Jatropha decumbens Pax & K.Hoffm.
- Jatropha dehganii J.Jiménez Ram.
- Jatropha dhofarica Radcl.-Sm.
- Jatropha dichtar J.F.Macbr.
- Jatropha dioica Sessé
- Jatropha dissecta (Chodat & Hassl.) Pax
- Jatropha divaricata Sw.
- Jatropha elbae J.Jiménez Ram.
- Jatropha ellenbeckii Pax
- Jatropha elliptica (Pohl) Oken
- Jatropha erythropoda Pax & K.Hoffm.
- Jatropha euarguta M.G.Gilbert & Thulin
- Jatropha excisa Griseb.
- Jatropha fremontioides Standl.
- Jatropha gallabatensis Schweinf.
- Jatropha galvanii J.Jiménez Ram. & L.M.Contr.
- Jatropha gaumeri Greenm.
- Jatropha giffordiana Dehgan & G.L.Webster
- Jatropha glandulifera Roxb.
- Jatropha glauca Vahl
- Jatropha glaucovirens Pax & K.Hoffm.
- Jatropha gossypiifolia L.
- Jatropha grossidentata Pax & K.Hoffm.
- Jatropha guaranitica Speg.
- Jatropha × hastifolia Fern.Casas
- Jatropha hernandiifolia Vent.
- Jatropha heynei N.P.Balakr.
- Jatropha hieronymi Kuntze
- Jatropha hildebrandtii Pax
- Jatropha hippocastanifolia Croizat
- Jatropha hirsuta Hochst.
- Jatropha horizontalis M.G.Gilbert
- Jatropha humboldtiana McVaugh
- Jatropha humifusa Thulin
- Jatropha hypogyna Radcl.-Sm. & Thulin
- Jatropha inaequispina Thulin
- Jatropha integerrima Jacq.
- Jatropha intermedia (Chodat & Hassl.) Pax
- Jatropha isabellei Müll.Arg.
- Jatropha jaimejimenezii V.W.Steinm.
- Jatropha kamerunica Pax & K.Hoffm.
- Jatropha krusei J.Jiménez Ram. & Mart.Gord.
- Jatropha lagarinthoides Sond.
- Jatropha latifolia Pax
- Jatropha longibracteata A.S.Moreira & Carn.-Torres
- Jatropha loristipula Radcl.-Sm.
- Jatropha macrantha Müll.Arg.
- Jatropha macrocarpa Griseb.
- Jatropha macrophylla Pax & K.Hoffm.
- Jatropha macrorhiza Benth.
- Jatropha mahafalensis Jum. & H.Perrier
- Jatropha maheshwarii Subram. & M.P.Nayar
- Jatropha malacophylla Standl.
- Jatropha marginata Chiov.
- Jatropha marmorata Thulin
- Jatropha martiusii (Pohl) Baill.
- Jatropha mcvaughii Dehgan & G.L.Webster
- Jatropha melanosperma Pax
- Jatropha microdonta Radcl.-Sm.
- Jatropha mirandana J.Jiménez Ram. & K.Vega
- Jatropha miskatensis Thulin
- Jatropha mollis Pax
- Jatropha mollissima (Pohl) Baill.
- Jatropha monroi S.Moore
- Jatropha moranii Dehgan & G.L.Webster
- Jatropha multifida L.
- Jatropha mutabilis (Pohl) Baill.
- Jatropha nana Dalzell & A.Gibson
- Jatropha natalensis Müll.Arg.
- Jatropha neopauciflora Pax
- Jatropha neriifolia Müll.Arg.
- Jatropha nogalensis Chiov.
- Jatropha nudicaulis Benth.
- Jatropha oaxacana J.Jiménez Ram. & R.Torres
- Jatropha obbiadensis Chiov.
- Jatropha oblanceolata Radcl.-Sm.
- Jatropha orangeana Dinter ex P.G.Mey.
- Jatropha ortegae Standl.
- Jatropha pachypoda Pax
- Jatropha pachyrrhiza Radcl.-Sm.
- Jatropha paganuccii A.S.Moreira & Carn.-Torres
- Jatropha palmatifida Baker
- Jatropha palmatipartita Dehgan
- Jatropha paradoxa (Chiov.) Chiov.
- Jatropha pauciflora C.Wright ex Griseb.
- Jatropha paxii Croizat
- Jatropha pedersenii Lourteig
- Jatropha peiranoi Lourteig & O’Donell
- Jatropha pelargoniifolia Courbon
- Jatropha peltata Sessé
- Jatropha pereziae J.Jiménez Ram.
- Jatropha phillipseae Rendle
- Jatropha podagrica Hook.
- Jatropha prunifolia Pax
- Jatropha pseudocurcas Müll.Arg.
- Jatropha purpurea Rose
- Jatropha ribifolia (Pohl) Baill.
- Jatropha riojae Miranda
- Jatropha rivae Pax
- Jatropha robecchii Pax
- Jatropha rosea Radcl.-Sm.
- Jatropha rufescens Brandegee
- Jatropha rzedowskii J.Jiménez Ram.
- Jatropha scaposa Radcl.-Sm.
- Jatropha schlechteri Pax
- Jatropha schweinfurthii Pax
- Jatropha seineri Pax
- Jatropha somalensis Pax
- Jatropha sotoi-nunyezii Fern.Casas & E.Martínez
- Jatropha spicata Pax
- Jatropha spinosa Vahl
- Jatropha spinosissima Thulin
- Jatropha standleyi Steyerm.
- Jatropha stephani J.Jiménez Ram. & Mart.Gord.
- Jatropha stevensii G.L.Webster
- Jatropha stuhlmannii Pax
- Jatropha subaequiloba Radcl.-Sm.
- Jatropha sympetala S.F.Blake & Standl.
- Jatropha tanjorensis J.L.Ellis & Saroja
- Jatropha tehuantepecana J.Jiménez Ram. & A.Campos Vilb.
- Jatropha tenuicaulis Thulin
- Jatropha tetracantha Chiov.
- Jatropha tlalcozotitlanensis J.Jiménez Ram.
- Jatropha trifida Chiov.
- Jatropha tropaeolifolia Pax
- Jatropha tupifolia Griseb.
- Jatropha uncinulata Radcl.-Sm.
- Jatropha unicostata Balf.f.
- Jatropha variabilis Radcl.-Sm.
- Jatropha variegata Vahl
- Jatropha variifolia Pax
- Jatropha velutina Pax & K.Hoffm.
- Jatropha vernicosa Brandegee
- Jatropha villosa Wight
- Jatropha weberbaueri Pax & K.Hoffm.
- Jatropha websteri J.Jiménez Ram.
- Jatropha weddeliana Baill.
- Jatropha woodii Kuntze
- Jatropha zeyheri Sond.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-20] (ang.).
- ↑ a b Jatropha. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2017-02-20].
- ↑ a b Genus: Jatropha L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. [dostęp 2017-02-20].
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989, s. 129–130. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Ludmiła Karpowiczowa (red.). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 104.
- ↑ a b Jatropha L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-07].
- ↑ a b Bingtao Li, Michael G. Gilbert: Jatropha Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-20].
- ↑ a b c d e f Bijan Dehgan: Jatropha Linnaeus. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-02-20].
Identyfikatory zewnętrzne: