Język pazande

Pazande
Obszar	Demokratyczna Republika Konga, Sudan Południowy, Republika Środkowoafrykańska
Liczba mówiących	1 142 000: 730 tys. w Demokratycznej Republice Kongo, 350 tys. w Sudanie, 62 tys. w Republice Środkowoafrykańskiej
Pismo/alfabet	łacińskie
Klasyfikacja genetyczna
	Języki nigero-kongijskie; Języki adamawa-ubangi; Języki ubangi; Języki zande; Język pazande;
Status oficjalny
Ethnologue	5 rozwojowy↗
Kody języka
ISO 639-2	znd
ISO 639-3	zne
IETF	zne
Glottolog	zand1248
Ethnologue	zne
WALS	zan
W Wikipedii
	Zobacz też: język, języki świata
	Zobacz też: język, języki świata
	Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język pazande, także asande, azande, badjande, bazenda, sande, zande i zandi – najbardziej rozpowszechniony język zande z adamawa-ubangi, podgrupy języków nigero-kongijskich. Jest używany jako pierwszy język przez plemię Azande, głównie w północno-wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga oraz zachodniej części Sudanu Południowego i na wschodzie Republiki Środkowoafrykańskiej^[2]^[3].

W XVIII wieku powszechnie używany jako regionalny język wehikularny i handlowy, od tego czasu stracił na znaczeniu na rzecz języków urzędowych DR Konga – swahili, lingala i języka francuskiego, Sudanu Południowego – arabskiego i angielskiego oraz sango i francuskiego w Republice Środkowoafrykańskiej^[3].

Jest to relatywnie dobrze poznany język^[3]. W 1928 roku ustanowiono ortografię języka pazande^[4]. Istnieje literatura w języku pazande, m.in. słownik języka pazande^[4] i gramatyki opisowe^[5]. W roku 2020 ukazał się pierwszy przekład Pisma Świętego w tym języku^[6].

Pazande jest językiem tonalnym, stosującym szyk wyrazów SVO (Subject Verb Object)^[7]. Język stosuje cztery rodzaje gramatyczne^[7]:

rodzaj męski (dla określenia ludzi dorosłych)
rodzaj żeński (dla określenia ludzi dorosłych)
rodzaj ożywiony (dla określenia żywych istot innych niż ludzie dorośli, np. dzieci i zwierząt)
rodzaj nieożywiony

Przypisy

↑ M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Zande, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 17, Dallas: SIL International, 2013–2014 [dostęp 2015-07-30] (ang.).
↑ ^a ^b International Encyclopedia of Linguistics, Volume 4. Oxford University Press, 2003, s. 322. ISBN 978-0-19-513977-8. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Helma Pasch. Zahlwörter, Allquantor und Demonstrativum in nomenferner Position im Zande. „Afrikanistik online”, 2014. 11. (niem.).
↑ ^a ^b Peter Austin: One Thousand Languages: Living, Endangered, and Lost. University of California Press, 2008, s. 111. ISBN 978-0-520-25560-9. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).
↑ Helma Pasch. Grammar of Location and Motion in Zande. „Annual Papers in African Linguistics (APAL)”, s. 165-181, 2007. 5. (ang.).
↑ Sudan Południowy: ukazało się pierwsze wydanie Biblii w języku pazande deon.pl [dostęp: 2020-09-17]
↑ ^a ^b Helma Pasch: Zande Attributes and Pronoun Copying. W: Anne Storch, Gratien G. Atindogbé, Roger M. Blench: Copy Pronouns. Case Studies from African Languages. Köln: Rüdiger Köppe, 2011, s. 213 - 236. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).

[Lewisyag-1] M. PaulM.P. Lewis M. PaulM.P., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Zande, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 17, Dallas: SIL International, 2013–2014 [dostęp 2015-07-30] (ang.).

[IEL322-2] International Encyclopedia of Linguistics, Volume 4. Oxford University Press, 2003, s. 322. ISBN 978-0-19-513977-8. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).

[Pasch-3] Helma Pasch. Zahlwörter, Allquantor und Demonstrativum in nomenferner Position im Zande. „Afrikanistik online”, 2014. 11. (niem.).

[Austin111-4] Peter Austin: One Thousand Languages: Living, Endangered, and Lost. University of California Press, 2008, s. 111. ISBN 978-0-520-25560-9. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).

[Pasch2007-5] Helma Pasch. Grammar of Location and Motion in Zande. „Annual Papers in African Linguistics (APAL)”, s. 165-181, 2007. 5. (ang.).

[6] Sudan Południowy: ukazało się pierwsze wydanie Biblii w języku pazande deon.pl [dostęp: 2020-09-17]

[Pasch2011-7] Helma Pasch: Zande Attributes and Pronoun Copying. W: Anne Storch, Gratien G. Atindogbé, Roger M. Blench: Copy Pronouns. Case Studies from African Languages. Köln: Rüdiger Köppe, 2011, s. 213 - 236. [dostęp 2015-07-31]. (ang.).

[1]