Ibykos

Ibykos, gr. Ἴβυκος, łac. Ibycus (druga połowa VI wieku p.n.e.) – grecki poeta liryczny pochodzący z południowoitalskiego Rhegion (Rhegium).

Po młodości spędzonej w ojczyźnie udał się na Samos, gdzie rozwijał swój talent na dworze tyrana Polikratesa. Był autorem pieśni chóralnych i liryków erotycznych, które zachowały się jedynie we fragmentach (cytaty u pisarzy antycznych i teksty w odkrytym papirusie egipskim).

Reprezentował dwa odmienne nurty liryki, tworząc pod wpływem Stezychorosa^[1] poematy o tematyce mitologicznej, lecz będąc także autorem krótkich erotyków (wyrażających uczucia homoseksualne), zaliczany do największych twórców tego gatunku. Miał pisać również ody (epinikion) dla zwycięzców w igrzyskach olimpijskich, poprzedzając w tym Pindara i Symonidesa^[2].

Na język polski twórczość Ibykosa tłumaczona była przez Jana Czubka, Jerzego Danielewicza, Stefana Srebrnego i Wiktora Steffena^[3].

W historycznym przekazie znany bardziej dzięki niezwykłym okolicznościom przypadkowej śmierci, którym m.in. Friedrich Schiller poświęcił balladę Żurawie Ibykosa (Die Kraniche des Ibykus, 1797), i co w literaturze stało się tzw. motywem wędrownym^[3].

Według legendy, zamordowanie poety przez rozbójników zostało swoiście pomszczone przez żurawie, które w chwili śmierci wezwał na świadków. Po pewnym czasie jeden z zabójców przebywających na igrzyskach w Himerze, na widok przelatujących ptaków zakrzyknął „Oto żurawie Ibykosa”. Okrzyk ten zdradził go i schwytani mordercy zostali ukarani. Odtąd metaforyczne wyrażenie „żurawie Ibykosa” oznacza niespodziewanych świadków dokonanej zbrodni^[4].

• Ibykos, [w:] AnnaA. Świderkówna AnnaA. (red.), Słownik pisarzy antycznych, wyd. 3, Warszawa: Wiedza Powszechna, 2001, s. 267-268, ISBN 83-214-1199-1 .
• DavidD. Sacks DavidD., Encyklopedia świata starożytnych Greków, Warszawa: Książka i Wiedza, 2001, s. 188, ISBN 83-05-13169-6 .
• Ibikos, [w:] RyszardR. Kulesza RyszardR. (red.), Słownik kultury antycznej, wyd. 2, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 232, ISBN 978-83-235-0942-4 .