Hendrik Goltzius

Hendrik Goltzius

Autoportret
Data urodzenia	1558
Data śmierci	1 stycznia 1617
Narodowość	holenderska
Dziedzina sztuki	malarstwo
Epoka	malarstwo renesansowe
Multimedia w Wikimedia Commons

Hendrik Goltzius (ur. 1558, zm. 1 stycznia 1617) – niderlandzki rytownik i malarz. Miedziorytnik^[1], przedstawiciel niderlandzkiego manieryzmu i współzałożyciel tzw. akademii haarlemskiej^[2]. Jego ryciny przyczyniły się do rozprzestrzeniania manieryzmu na kontynencie europejskim.

Urodził się w niemieckim Mülbracht (obecnie Bracht pod Venlo) w rodzinie o artystycznych tradycjach. W dzieciństwie miał wypadek, upadł na rozżarzone węgle i jego prawa ręka została poważnie poparzona i zdeformowana. Pomimo niepełnosprawności wcześnie wykazał talent do rysowania, jego pierwszym nauczycielem był ojciec, a od 1575 rytownik Dirck Volckertszoon Coornhert. W wieku 21 lat poślubił znacznie starszą, ale bogatą wdowę, dzięki czemu mógł założyć samodzielną pracownię grawerską w Haarlemie. Przygotowywał reprodukcje dzieł wielkich mistrzów, np. Dürera i Rafaela. Wykonywał też ilustracje, m.in. na zamówienie wydawcy Philipa Galle cykl poświęcony Lukrecji. Na jego twórczość duży wpływ wywarł malarz-manierysta Bartholomeus Spranger. Goltzius wspólnie z Cornelisem van Haarlemem i Carelem van Manderem założyli manierystyczną akademię haarlemską, nazywaną Szkołą w Haarlem, pierwszą holenderską akademię sztuki^[3].

Przełomem w życiu artysty był wyjazd do Włoch w 1590, poznał wówczas prace Michała Anioła i innych mistrzów włoskiego renesansu, by po powrocie do ojczyzny porzucić manieryzm na rzecz bardziej klasycznego podejścia do sztuki. Ok. 1600 roku, mając już ukończone 42 lata, Goltzius zrezygnował z rytownictwa na rzecz malarstwa, prawdopodobnie z powodu problemów ze wzrokiem. Znanych jest ok. 50 jego obrazów, były to głównie portrety i sceny mitologiczne, wszystkie z lat 1600–1617^[4].

Zmarł 1 stycznia 1617 i został pochowany w kościele Świętego Bawona w Haarlemie.

• Śmierć Adonisa - 1609, 76,5 × 76,5 cm, Rijksmuseum Amsterdam
• Danae, 1603
• Minerwa - 1611, 214 × 120 cm, Frans Hals Museum
• Merkury - 1611, 214 cm x 120 cm, Frans Hals Museum
• Herkules i Kakus - 1613, 207 × 142,5 cm, Frans Hals Museum
• Adam, 1613
• Ewa, 1613
• Jupiter i Antiope - 1616, 122 × 178 cm, kolekcja prywatna
• Wertumnus i Pomona - 1613, 90 x 149 cm, Rijksmuseum
• Lot z córkami - 1616, 140 x 204 cm, Rijksmuseum Amsterdam
• Kadmos zabijający smoka - ok. 1616
• Merkury wręcza Junonie oczy Argosa - 1615, Museum Boijmans von Beuningen, Rotterdam

• cykl Historia Lukrecji (1578–1580)
• cykl Małżeństwo Amora i Psyche (1586-1587)

• Antoni Ziemba: Iluzja a realizm: gra z widzem w sztuce holenderskiej 1580–1660. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007. ISBN 978-83-235-0236-4 (brosz.). Brak numerów stron w książce

• The Metropolitan Museum of Art: Hendrick Goltzius, Dutch Master (1558-1617): Drawings, Prints, and Paintings. [dostęp 2009-01-16]. (ang.).
• Web Gallery of Art – biografia i galeria. [dostęp 2009-01-16]. (ang.).
• Art Renewal Center – galeria. [dostęp 2009-01-16]. (ang.).
• Goltzius engravings from the De Verda collection2