Heinrich Friedjung
Heinrich Friedjung (ok. 1910) | |
Data i miejsce urodzenia |
18 stycznia 1851 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
14 lipca 1920 |
Zawód, zajęcie |
historyk, publicysta |
Heinrich Friedjung (ur. 18 stycznia 1851 w Roštínie, zm. 14 lipca 1920 w Wiedniu) – austriacki historyk i publicysta pochodzenia żydowskiego, pangermanista.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się na terenie dzisiejszych Czech w rodzinie pochodzenia żydowskiego[1]. Studiował historię w Pradze, Berlinie i Wiedniu, a jego nauczycielami byli m.in. Theodor Mommsen (1817–1903), Leopold von Ranke (1795–1886) i Theodor Gomperz (1832–1912)[2]. W latach 1871–1875 studiował także w Institut für Österreichische Geschichtsforschung. W latach 1873–1879 pracował jako wykładowca na wiedeńskiej Handelsakademie[1].
Wyrażał żywe zainteresowanie ideami pangermanizmu. Opowiadał się za zacieśnianiem związków gospodarczych Austro-Węgier i Cesarstwa Niemieckiego. W kwestiach ustrojowych był zwolennikiem liberalnych i scentralizowanych rządów (głoszenie takich poglądów ustrojowych doprowadziło do jego usunięcia z Handelsakademie). Był natomiast przeciwnikiem nacjonalistycznych ruchów węgierskich i słowiańskich[1].
Po usunięciu z uczelni poświęcił się pracy publicystycznej, ściśle współpracując z Georgiem von Schönererem (ich drogi rozeszły się w związku z antysemityzmem von Schönerera). W 1880 roku przygotował program założycielski Niemieckiej Partii Ludowej, w którym postulował m.in. ustanowienie języka niemieckiego jedynym językiem urzędowym[3]. Wraz z von Schönererem, Victorem Adlerem (1852–1918) i Engelbertem Pernerstorferem (1850–1918) opracował tzw. program z Linzu (Linzer Programm)[2]. Od 1883 roku wydawał „Die Deutsche Wochenschrift”[2], a w latach 1886–1887 był redaktorem naczelnym „Die Deutsche Zeitung”[3]. W latach 1891–1897 zasiadał w radzie gminnej Wiednia[3].
Kontynuował także karierę historyka. Za jego najważniejszą publikację naukową uważa się Der Kampf um die Vorherrschaft in Deutschland 1859 bis 1866, po raz pierwszy wydaną w latach 1897–1898[1], i traktującą o pojednaniu Austrii i Niemiec w ramach ścisłego sojuszu między dwoma sąsiednimi dużymi państwami[2].
W trakcie kryzysu bośniackiego (1909) Friedjung opublikował artykuł napisany na podstawie dokumentów dostarczonych mu przez austro-węgierski MSZ. Posądził w nim polityków Koalicji Chorwacko-Serbskiej o dopuszczanie się zdrady stanu. Oskarżeni politycy południowosłowiańscy wytoczyli sprawę sądową przeciwko Friedjungowi i dowiedli swojej niewinności. Ustalono również, że dokumenty stanowiące podstawę oskarżeń były sfabrykowane. Mimo że Friedjung opublikował artykuł w dobrej wierze, będąc nieświadomym fałszerstwa, jego reputacja uległa nadszarpnięciu[1].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]Publikacje podane za Österreichisches Biographisches Lexikon[3]:
- 1876 – Kaiser Karl IV. und sein Anteil am geistigen Leben seiner Zeit
- 1877 – Der Ausgleich mit Ungarn
- 1897–1898 – Der Kampf um die Vorherrschaft in Deutschland 1859–1866
- 1901 – Benedeks nachgelassene Papiere
- 1907 – Österreich von 1848–60, tom 1
- 1907 – Der Krimkrieg und die österreichische Politik
- 1912 – Österreich von 1848–60, tom 2, część 1
- 1919–1922 – Zeitalter des Imperialismus
Członkostwa, wyróżnienia i nagrody
[edytuj | edytuj kod]- 1900 – członek Verband Deutscher Historiker[3]
- 1904 – doktorat honoris causa wydziału prawa Uniwersytetu w Heidelbergu[3]
- 1909 – członek korespondencyjny Austriackiej Akademii Nauk (od 1918 roku członek rzeczywisty)[3]
- 1916 – członek korespondencyjny Bawarskiej Akademii Nauk[4]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e Heinrich Friedjung, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-12-06] (ang.).
- ↑ a b c d Kann, Robert A.: Friedjung, Heinrich. W: Neue Deutsche Biographie Online-Version. T. 5. 1961, s. 451–452. (niem.).
- ↑ a b c d e f g M. Wladika: Heinrich Friedjung. W: Österreichisches Biographisches Lexikon Online-Edition. 2017. (niem.).
- ↑ Prof. Dr. Heinrich Friedjung. Bayerische Akademie der Wissenschaften. [dostęp 2022-12-09]. (niem.).
- ISNI: 0000000108768792
- VIAF: 19821233
- LCCN: nr97023240
- GND: 119480700
- BnF: 13195101f
- SUDOC: 035534109
- NLA: 35659697
- NKC: ola200201380
- NTA: 069478112
- BIBSYS: 90392279
- CiNii: DA08908357
- Open Library: OL199038A
- PLWABN: 9810550483305606
- NUKAT: n93080937
- J9U: 987007301589305171
- NSK: 000070324
- ΕΒΕ: 151711
- LIH: LNB:bAo;=Bi