Halina Żurowska
porucznik | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1939–1944 |
Siły zbrojne | |
Główne wojny i bitwy |
II wojna światowa |
Odznaczenia | |
Halina Żurowska vel Helena Żurowska[1] herbu Leliwa (ur. 24 czerwca 1905 w Olszanicy, zm. 21 września 1949 w Warszawie) – polska inżynier rolnictwa, kurierka i łączniczka AK i WiN-u, uczestniczka powstania warszawskiego, porucznik.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodziła się 24 czerwca 1905 w Olszanicy. Była wnuczką Teofila Żurowskiego oraz córką Wiktora Żurowskiego i Władysławy z domu Gniewosz, zamieszkałych w okolicy Dobromila. Była kuzynką polskich historyków średniowiecza, braci Kazimierza i Tadeusza Żurowskich, pochodzących z Zagórza.
Ukończyła studia na Wydziale Rolnictwa Politechniki Lwowskiej, uzyskując tytuł inżyniera rolnictwa. Zamieszkiwała w rodzinnej posiadłości w Boniowicach i zajmowała się rolnictwem. W 1937 w jej gospodarstwie założona została jedna z dwóch na obszarze rejonu Lwowskiej Izby rolniczej subplantacja oryginalnego wczesnego owsa odmiany „Oberek”[2][3].
W czasie II wojny światowej była kurierem do specjalnych zleceń Komendy Głównej Armii Krajowej[4]. Używała kilku pseudonimów oraz fałszywej tożsamości Anna Jaroszewicz.
Udział w powstaniu warszawskim
[edytuj | edytuj kod]Od 2 do 29 sierpnia 1944 roku pełniła służbę łączniczki do specjalnych zleceń w odwodowym batalionie „Iwo” (mjr Jan Zakrzewski), stacjonującym w rejonie ulicy Kruczej i Marszałkowskiej w Śródmieściu. Następnie tę samą funkcję pełniła w Zgrupowaniu „Radosław” (płk Mazurkiewicz), biorąc udział w walkach na Czerniakowie. Utrzymywała łączność z Komendą Główną AK i Dowództwem Powstania, przenosząc osobiście ustne meldunki od płk. „Radosława” do gen. „Montera”, przeprowadzała rozpoznania kanałami pomiędzy Czerniakowem i Śródmieściem. W czasie jednego z takich przejść – 17 września 1944 roku doznała przestrzału prawej ręki ze zmiażdżeniem kości i znalazła się w szpitalu powstańczym. 20 września 1944 roku została mianowana porucznikiem i odznaczona po raz drugi Krzyżem Walecznych. Po klęsce powstania przebywała w obozie jenieckim do 11 kwietnia 1945 roku pod numerem 47073.
Działalność w WiN
[edytuj | edytuj kod]W październiku 1945 roku wróciła do kraju. W latach 1945–1947 była kurierką Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość pomiędzy krajem a kierownictwem zagranicznym. Wielokrotnie przewoziła tajne dokumenty WiN-u z Polski na Zachód i odwrotnie.
Aresztowanie, proces i śmierć
[edytuj | edytuj kod]29 września 1948 roku została aresztowana przez UB w Gdańsku. 6 września 1949 roku została skazana na karę śmierci. Wobec nie skorzystania z prawa łaski przez prezydenta Bolesława Bieruta, w dniu 21 września 1949 została rozstrzelana w więzieniu mokotowskim. Komunistyczne władze odmówiły wydania ciała rodzinie. Miejsca pochówku pozostaje nieznane.
Do końca życia pozostawała w stanie panieńskim. Była jedną z nielicznych kobiet polskiego podziemia niepodległościowego skazanych na śmierć. Prawdopodobną przyczyną jej skazania na najwyższą karę był fakt zdemaskowania przez nią V Zarządu WiN-u jako agentury Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Świadczył o tym list znaleziony u niej w czasie rewizji.
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Walecznych – dwukrotnie (1944)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stowarzyszenie wychowawców "ELEUSIS" w Sanoku: Helena Żurowska - bieszczadzka "Inka". [dostęp 2019-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-02-28)].
- ↑ Sprawozdanie z działalności Lwowskiej Izby Rolniczej. Rok budżetowy 1936/37. Lwów: 1938, s. 60.
- ↑ Sprawozdanie z działalności za rok gospodarczy 1936/37. Lwów: Małopolskie Towarzystwo Rolnicze Oddział we Lwowie, 1937, s. 69.
- ↑ Komenda Główna ZWZ – AK 1940 – 1944. dws-xip.pl. [dostęp 2018-10-25].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wojciech Frazik. Materiały do „Słownika biograficznego uczestników walk z komunizmem (biogramy). „Zeszyty Historyczne WiN-u”. Nr 14, s. 273-276, 2000.
- Jerzy Tarnawski. Pamiętny sierpień Anno Domini 1944. „Verbum, Miesięcznik parafii Wniebowzięcia NMP w Zagórzu”. Nr 7 (66), s. 12-13, 16 sierpnia 2009. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Zagórzu. ISSN 1689-6920.
- Powstańcze biogramy. Halina Żurowska. 1944.pl. [dostęp 2018-10-26].
- Absolwenci Politechniki Lwowskiej
- Członkowie Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość
- Jeńcy polscy w niewoli niemieckiej (powstanie warszawskie)
- Kurierzy Komendy Głównej ZWZ-AK
- Łączniczki Armii Krajowej
- Łączniczki w powstaniu warszawskim
- Ludzie urodzeni w Olszanicy (województwo podkarpackie)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (dwukrotnie)
- Polscy inżynierowie rolnictwa
- Polscy ziemianie (II Rzeczpospolita)
- Polskie ofiary represji stalinowskich stracone w Polsce Ludowej 1944–1956
- Urodzeni w 1905
- Więźniowie więzienia mokotowskiego (Polska Ludowa)
- Zmarli w 1949
- Żurowscy herbu Leliwa