Gwiazdy (jezioro)

Gwiazdy

Położenie
Państwo	Polska
Region	Równina Charzykowska
Wysokość lustra	155,1 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	187,5–210 ha
Wymiary • max długość • max szerokość	5700 m 670 m
Głębokość • średnia • maksymalna	14 m 43,7 m
Długość linii brzegowej	12500 m
Objętość	29 589,7 tys. m³
Hydrologia
Klasa jakości wody	III (2021)
Rzeki wypływające	Gwiazda
Rodzaj jeziora	rynnowe
Położenie na mapie gminy Lipnica Gwiazdy
Położenie na mapie Polski Gwiazdy
Położenie na mapie województwa pomorskiego Gwiazdy
Położenie na mapie powiatu bytowskiego Gwiazdy
53°58′35″N 17°17′17″E/53,976389 17,288056

Gwiazdy (kaszb. Gwiôzdë, Gwiôzda) – jezioro rynnowe w północnej Polsce, w województwie pomorskim, w powiecie bytowskim, w gminie Lipnica. Położone na Równinie Charzykowskiej, w regionie Kaszub zwanym Gochami.

Jezioro położone jest w południowej części powiatu bytowskiego, na terenie Równiny Charzykowskiej. Akwen otoczony w połowie lasami a w połowie terenami rolniczymi. Bezpośrednio nad jeziorem nie znajdują się żadne miejscowości, w niewielkiej odległości największą wsią jest Borowy Młyn. Zbiornik jest dość duży, posiada charakterystyczny wydłużony kształt, właściwy dla jezior rynnowych. Południowa część jest głębsza od północnej. Brzegi są strome, a rzeźba dna urozmaicona. Ze względu na znaczną głębokość, roślinność wynurzona jest skąpa i porasta niewielką część brzegów^[1]. Z akwenu wypływa struga Gwiazda^[2].

Jezioro pojawia się w źródłach w 1492 jako Quescien, a następnie Gwaszde (1565), Głęboka Gwiazda (1624), Gniazdego Jeziora (1664), Grosse Quesno See (1796), Gr. Quesen-See (1887), Gwiazdy (1936), Duże Gwiazdy (1965)^[3]. Państwowy rejestr nazw geograficznych jako nazwę zestandaryzowaną akwenu podaje Gwiazdy, nie wymieniając nazw obocznych^[4].

Według danych Instytutu Rybactwa Śródlądowego powierzchnia zwierciadła wody jeziora wynosi 210 ha^[5], natomiast A. Choiński, poprzez planimetrowanie na mapach 1:50 000, określił wielkość jeziora na 187,5 ha^[6]. Jeziorna jednolita część wód powierzchniowych ma powierzchnię 200 ha^[7].

Średnia głębokość zbiornika wodnego to 14 m, a maksymalna – 43,7 m. Objętość jeziora wynosi 29 589,7 tys. m³. Maksymalna długość jeziora to 5700 m, a szerokość 670 m. Długość linii brzegowej wynosi 12500 m^[5].

Według Atlasu jezior Polski (red. J. Jańczak, 1997) lustro wody znajduje się na wysokości 155,1 m n.p.m., natomiast według numerycznego modelu terenu udostępnionego przez Geoportal lustro wody znajduje się na wysokości 154,8 m n.p.m.^[8][5]

Według Mapy Podziału Hydrograficznego Polski leży na terenie zlewni dziewiątego poziomu Zlewnia jez. Gwiazdy^[9]. Identyfikator MPHP to 292332241^[9]. Powierzchnia zlewni całkowitej jeziora wynosi 24,6 km²^[1].

Administratorem wód jeziora jest Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Utworzył on obwód rybacki, który obejmuje między innymi wody jeziora Gwiazdy oraz Gwieździniec (Obwód rybacki jeziora Gwiazda (Gwiazdy) na cieku bez nazwy w zlewni rzeki Prądzona)^[10]. Gospodarkę rybacką na jeziorze prowadzi Gospodarstwo Rybackie w Charzykowych^[11]. Ze względu na typologię rybacką jest to jezioro typu sielawowego^[1].

Nad brzegami jeziora nie ma kąpieliska wyznaczonego zgodnie z zasadami dyrektywy kąpieliskowej i zostało ono w niewielkim stopniu zagospodarowane na potrzeby rekreacji^[1].

W 1989 roku oceniono, że wody jeziora mieściły się w II klasie czystości. W jeziorze wykazano niekorzystne warunki tlenowe nad dnem, poprawiające się wraz ze spadkiem głębokości. Pomimo tego, stężenia związków azotu i fosforu były niskie, a przewodność elektrolityczna właściwa. Stężenie chlorofilu było niewielkie, a przeźroczystość wód akwenu wysoka. Wody jeziora zostały określone jako zdecydowanie odporne na degradację, co świadczy o bardzo dobrych warunkach naturalnych akwenu i jego zlewni^[1].

Badania z 2021 roku zaliczyły wody jeziora do wód o umiarkowanym stanie ekologicznym, co odpowiada III klasie jakości. Wskaźnikiem, który zadecydował o trzeciej klasie, był stan makrozoobentosu, podczas gdy stan fitoplanktonu oceniono jako dobry, a fitobentosu i makrofitów oceniono jako bardzo dobry. W tym samym roku stan chemiczny wód określono jako poniżej dobrego, a elementami przekraczającym normę była zawartość PBDE i rtęci w tkankach ryb. Przeźroczystość wód została określona na 3,8 metra^[12].

Akwen znajduje się na obszarze chronionego krajobrazu o nazwie Fragment Borów Tucholskich oraz na terenie sieci Natura 2000: specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Borzyszkowska^[13][14].