Glafkos Kliridis
.jpg)
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Glafkos Joanu Kliridis |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
24 kwietnia 1919 |
| Data i miejsce śmierci |
15 listopada 2013 |
| Prezydent Cypru | |
| Okres |
od 28 lutego 1993 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Prezydent Cypru (p.o.) | |
| Okres |
od 23 lipca 1974 |
| Przynależność polityczna |
Enieon Koma |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
| |
Glafkos Joanu Kliridis, gr. Γλαύκος Ιωάννου Κληρίδης (ur. 24 kwietnia 1919 w Nikozji, zm. 15 listopada 2013 tamże) – cypryjski polityk i prawnik, parlamentarzysta i minister, współpracownik Makariosa III, w 1974 pełniący obowiązki prezydenta, założyciel i lider Zgromadzenia Demokratycznego, w latach 1993–2003 prezydent Cypru.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Najstarszy syn prawnika Joanisa Kliridisa, pobierał nauki w Gimnazjum Pancypryjskim w Nikozji, potem studiował prawo na King’s College w Londynie. Po wybuchu II wojny światowej wstąpił do Royal Air Force. W 1942 jego samolot został zestrzelony nad Hamburgiem, wskutek czego znalazł się w obozie jeńców[2][3]. Po trzech nieudanych próbach ucieczki został uwolniony wraz z zakończeniem działań wojennych[2]. W 1948 dokończył przerwane studia prawnicze, następnie kształcił się w instytucji Gray's Inn. Od 1951 praktykował jako adwokat na Cyprze. Uczestniczył w procesach członków EOKA (organizacji Jeorjosa Griwasa) jako ich obrońca przed sądami brytyjskimi. Brał udział w opracowaniu raportu zarzucającego Brytyjczykom naruszanie praw człowieka na Cyprze, który to dokument grecki rząd przedstawił na Radzie Europy[4].
W 1959 wziął udział w konferencji w Londynie, na której została uznana niepodległość Cypru. Objął wówczas stanowisko ministra sprawiedliwości w rządzie przejściowym Makariosa III. Z ramienia Frontu Patriotycznego uzyskał mandat posła do Izby Reprezentantów. Objął w 1960 funkcję przewodniczącego parlamentu, którą sprawował do 1976. Od 1961 do 1963 był jednocześnie prezesem cypryjskiego organizacji zrzeszonej w Międzynarodowym Komitecie Czerwonego Krzyża. Był aktywnym negocjatorem w trakcie kryzysów politycznych z przełomu lat 60. i 70. W 1969 został przewodniczącym partii Enieon Koma powstałej po rozpadzie jego poprzedniego ugrupowania.
W lipcu 1974 doszło do zamachu stanu przeprowadzonego przez popierających unię Cypru z Grecją członków EOKA 2, a także greckich wojskowych. Makarios III opuścił Cypr, udając się do Wielkiej Brytanii. Zamachowcy nową głową państwa ogłosili Nikosa Sampsona. Ten ustąpił jednak po kilku dniach w obliczu inwazji tureckiej na Cypr. Glafkos Kliridis został wówczas pełniącym obowiązki prezydenta, pełnił tę funkcję do grudnia 1974, gdy do kraju powrócił Makarios III.
W 1976 po konflikcie z prezydentem utracił stanowisko przewodniczącego parlamentu. Powołał wówczas nowe prozachodnie i konserwatywne ugrupowanie pod nazwą Zgromadzenie Demokratyczne, kierował nim nieprzerwanie do 1993[5]. DISY mimo poparcia około 25% wyborców nie uzyskało w 1976 reprezentacji parlamentarnej na skutek zapisów ordynacji wyborczej, partia do parlamentu weszła w kolejnych wyborach w 1981. W 1983 i w 1988 Glafkos Kliridis bez powodzenia kandydował w wyborach prezydenckich, przegrywając odpowiednio ze Spirosem Kiprianu i Jorgosem Wasiliu.
Kolejny raz wystartował w wyborach w 1993, kiedy to w drugiej turze głosowania z wynikiem 50,3% głosów pokonał ubiegającego się o reelekcję Jorgosa Wasiliu[6]. Urząd prezydenta objął 28 lutego 1993[5]. W 1998 uzyskał wybór na drugą kadencję, w drugiej turze głosowania dostał 50,8% głosów, wygrywając z Jeorjosem Jakowu[6].
W okresie jego prezydentury doszło do rozwoju ekonomicznego i ustabilizowania się gospodarki kraju. Cypr przeprowadził i zakończył wówczas udane negocjacje dotyczące członkostwa tego kraju w Unii Europejskiej. Polityk częściowo utracił na popularności, popierając opracowany przez Kofiego Annana plan zakończenia podziału Cypru, który w 2004 w referendum odrzucili Grecy cypryjscy[7]. W 2003 bezskutecznie kandydował na trzecią kadencję, dostał 38,8% głosów, a wybory w pierwszej turze głosowania wygrał Tasos Papadopulos, popierany przez DIKO i AKEL[6]. 28 lutego tegoż roku zakończył urzędowanie na stanowisku prezydenta[5].
W 2005 otrzymał medal jubileuszowy „60-lecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”[8].
Zmarł 15 listopada 2013 w prywatnej klinice w Nikozji w wyniku niewydolności nerek[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W wyniku zamachu stanu od 15 do 23 lipca 1974 prezydentem de facto był Nikos Sampson.
- ↑ a b Robert D. McFadden: Glafkos Clerides, Greek Cypriot Leader Who Sought Unification, Is Dead at 94. nytimes.com, 2013-11-15. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
- ↑ John Hooper: Glafcos Clerides obituary. theguardian.com, 2013-11-15. [dostęp 2013-11-16]. (ang.).
- ↑ Γλαύκος Κληρίδης. theguardian.com, 2004-04-13. [dostęp 2017-05-01]. (gr.).
- ↑ a b c Leaders of Cyprus. zarate.eu. [dostęp 2017-05-01]. (ang.).
- ↑ a b c Election Resources on the Internet: Presidential Elections in the Republic of Cyprus – Results Lookup. electionresources.org. [dostęp 2020-01-17]. (ang.).
- ↑ Rupert Cornwell: Glafkos Clerides: Statesman who saw Cyprus through independence, partition and entry into the European Union in 2004. independent.co.uk, 2013-11-10. [dostęp 2017-05-01]. (ang.).
- ↑ 9 мая, понедельник: с Днем Победы!. polit.ru, 9 maja 2005. [dostęp 2022-04-05]. (ros.).
- ↑ Zmarł były prezydent Cypru Glafkos Kleridis. wyborcza.pl, 2013-11-15. [dostęp 2017-05-01].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andrzej Bernard: Republika Cypru. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1976, s. 170–172.
- Glafcos Clerides. cidob.org. [dostęp 2017-05-01]. (hiszp.).
|
