Gdynia Główna

Gdynia Główna

nr rej. A-1834 z 11.08.2008
Budynek dworca widziany z pl. Konstytucji
Państwo	Polska
Województwo	pomorskie
Miejscowość	Gdynia
Lokalizacja	Śródmieście
Data otwarcia	1870 (linia kolejowa) 1894 (stacja)
Poprzednie nazwy	Gdynia Gdingen Gotenhafen[1] Gdynia Osobowa Gdynia Główna Osobowa
Liczba pasażerów (2022)	36 740 na dobę
Dane techniczne
Liczba peronów	5 (w tym 1 dla SKM)
Liczba krawędzi peronowych	10 (w tym 2 dla SKM)
Kasy
Linie kolejowe
201 Nowa Wieś Wielka – Gdynia Port 202 Gdańsk Główny – Stargard 250 Gdańsk Śródmieście – Rumia 725 Gdynia Główna R20 – Gdynia Port GPB 960 Gdynia Główna – Gdynia Postojowa 963 Gdynia Główna R64 – Gdynia Główna R95 Owczarnia – Gdynia Główna
Położenie na mapie Trójmiasta Gdynia Główna
Położenie na mapie Polski Gdynia Główna
Położenie na mapie województwa pomorskiego Gdynia Główna
54°31′16″N 18°31′46″E/54,521111 18,529444
Multimedia w Wikimedia Commons

Gdynia Główna – najwi��kszy dworzec kolejowy w Gdyni, charakteryzujący się największą roczną przepustowością w północnej Polsce i jedną z największych w kraju – w 2022 obsłużył 13,41 mln pasażerów, co umiejscowiło go na szóstym miejscu wśród polskich dworców^[2]. Według kategoryzacji PKP Gdynia Główna oznaczona została najwyższą kategorią Premium. Dworzec mieści się w zabytkowym^[3] modernistycznym budynku. Obejmuje Dworzec Główny, obsługujący trasy dalekobieżne, i Dworzec Podmiejski; oba znajdują się przy pl. Konstytucji, na styku dzielnic Śródmieście (północny wschód), Działki Leśne (południowy zachód) i Grabówek (północ).

Pierwszy dworzec kolejowy w Gdyni otwarto 1 stycznia 1894. Początkowo był to przystanek kolejowy z niewielką drewnianą poczekalnią, kilkoma lampami i tablicą z nazwą miejscowości. Dopiero po prawie 10 latach dokonano rozbudowy przystanku, powstał ceglany budynek z kasami, następnie poczekalnia z prawdziwego zdarzenia, a Gdynia zyskała miano stacji IV klasy^[7].

Po włączeniu w 1920 Gdyni do Polski i podjęciu decyzji o budowie miasta i portu, nastąpiło znaczne zwiększenie się ruchu pasażerskiego. W związku z tym w latach 1923–1926 powstał nowy, murowany i okazały gmach według projektu Romualda Millera, zbudowany w stylu narodowo-dworkowym^[8]. Był uznany za ukoronowanie i ostatni wielki przejaw stylu dworkowego w polskiej architekturze kolejowej, a przejawiał już cechy nowego prądu modernizmu^[9]. Dworzec ten otwarto 15 lipca 1926^[10]. W jego wnętrzach umieszczono kasy, poczekalnię, toalety, przechowalnię bagażu, restaurację, księgarnię, punkt wymiany walut oraz zakład fryzjerski. Obok wybudowano tzw. dworzec letni, do którego prowadziło przejście podobne do tego, które łączy współcześnie dworce PKP i SKM, z czasem przystosowany do całorocznej obsługi podróżnych.

Obiekt w 1938 r. został zmodernizowany i rozbudowany. W czasie II wojny światowej w toku walk o miasto w 1945 r. uległ spaleniu. Rok później prowizorycznie odbudowany^[11], w latach 1950–1959 ustąpił miejsca nowemu dworcowi według projektu prof. Wacława Tomaszewskiego, autora projektu Domu Bawełny i gmachu Akademii Morskiej w Gdyni. Dworcowe budynki stanowią niespotykane połączenie architektury socrealizmu z przedwojennym modernizmem. W dworcowej poczekalni i hali głównej zachowały się mozaiki z 1957 roku, przedstawiające morski krajobraz, niebo z Pegazem na kole PKP oraz stocznię; w sali restauracyjnej – malowidła sufitowe przedstawiające symbole konstelacji i znaki zodiaku, oraz ścienne przedstawiające mapy świata, Europy, Polski i okolic Gdańska, odsłonięte podczas prac konserwatorskich w latach 2010–2012. Ich autorami byli artyści z gdańskiej PWSSP pod kierunkiem prof. Juliusza Studnickiego.

W sierpniu 2008 budynek dworca został wpisany do rejestru zabytków. W tymże też roku rozpoczęto modernizację stacji, która obejmowała m.in. przebudowę hali Dworca Głównego, zadaszenie peronów i zmiany w systemie sterowania ruchem kolejowym. W trakcie prac, w 2011 odkryta została murowana ściana dworca z 1926, o długości ok. 5 metrów. Została ona zachowana i wkomponowana w odnowione wnętrza^[12][13].

6 czerwca 2012 oficjalnie otwarto zmodernizowany budynek dworca. Inwestycja kosztowała 40,7 mln złotych, a sfinansowana została częściowo z unijnych funduszy^[14][15].

W 2020, w trzecim od 2018 przetargu wyłoniono projektanta i wykonawcę remontu wykorzystywanego przez SKM Dworca Podmiejskiego^[16]. Będzie nim konsorcjum firm T4B i MAXTO Technology, którego oferta (62,361 mln zł) o niemal 3 miliony złotych przekraczała założony przez PKP SKM budżet (59,409 mln zł). Prace budowlane rozpoczną się jesienią 2021 i mają zostać zakończone do marca 2023. W wyremontowanym gmachu powstanie centrum zarządzania monitoringiem oraz systemem informacji pasażerskiej^[17]. Umowę na realizację inwestycji podpisano 11 lutego 2021^[18].

Odsłonięte mozaiki

Kompleks dworcowy składa się z budynku Dworca Głównego (przy pl. Konstytucji) oraz połączonego z nim krytym przejściem Dworca Podmiejskiego (położonego od strony ul. 10 Lutego). Przy Dworcu Głównym znajdują się stanowiska odjazdowe dworca autobusowego PKS, a także pętla trolejbusowa i autobusowa.

Hala Dworca Głównego ma dwa główne wejścia, pomiędzy którymi mieści się przestrzeń z kasami biletowymi oraz punktami gastronomicznymi i handlowymi. Na wprost wejścia wschodniego położone jest przejście podziemne na wszystkie perony. Przy wejściu tym mieści się także większość punktów gastronomicznych. Drugie przejście podziemne łączy Dworzec Podmiejski z peronem 1.

Na stacji funkcjonują semafory świetlne, nastawnia dysponująca GO znajduje się w pobliżu północnego końca peronów i podobnie jak dworzec, jest to największy obiekt tego typu w Trójmieście.

Stacja Gdynia Główna ma 5 peronów połączonych przejściami podziemnymi. Peron 1 jest w pełni zadaszony, natomiast pozostałe perony mają zadaszenie rozczłonkowane na trzy części: zejścia do przejścia podziemnego oraz dwie, przeszklone, ok. 50-metrowe wiaty peronowe. Perony położone są między budynkiem dworca przy pl. Konstytucji a ul. Morską, przy czym numerowane są od strony budynku.

• Peron 1 (wysoki) obsługuje ruch pociągów SKM, przy czym po torze od strony dworca przebiegają pociągi w kierunku Wejherowa, zaś po torze od strony ulicy Morskiej – pociągi w kierunku Gdańska.
• Perony 2 i 3 (po zakończeniu modernizacji wysokie) zazwyczaj obsługują pociągi dalekobieżne przyjeżdżające od strony Gdańska.
• Perony 4 i 5 (wysokie) zazwyczaj obsługują pociągi dalekobieżne przyjeżdżające od strony Wejherowa.

Na stacji tej rozpoczyna i kończy bieg większość pociągów dalekobieżnych z głębi kraju w kierunku Trójmiasta, a także do miejscowości wypoczynkowych. Stacja Gdynia Główna jest ponadto początkową dla regionalnych pociągów Regio do Helu i do Kościerzyny. Ze stacji tej można dostać się do portu lotniczego w Gdańsku.

Oprócz linii dalekobieżnej, przez Gdynię Główną przebiegają także trasa trójmiejskiej SKM – dla pociągów podmiejskich Gdynia Główna jest zazwyczaj stacją przelotową. Pociągi od strony Gdańska w godzinach szczytu kończą bieg na stacjach Gdynia Chylonia albo Gdynia Cisowa, lub też jadą dalej w stronę Rumi, która jest ostatnią stacją linii 250. Następnie pociągi korzystają z linii PLK nr 202 i ze zmniejszoną częstotliwością kursują do Wejherowa, Lęborka i Słupska.

Z Gdyni Głównej pociągiem można dojechać praktycznie do każdej części kraju^[19]:

• Gdynia Główna Osobowa została wykorzystana przy kręceniu odcinka 4. Stawka większa niż życie. Posłużyła za dworzec Istanbul Sirkeci. Konkretnie wyjście w stronę dworca podmiejskiego i wyjście w stronę Placu Konstytucji.
• W filmie Czarny czwartek tunel pod Gdynią Główną pomógł manifestantom z ciałem Janka Wiśniewskiego ominąć wojskową blokadę do Śródmieścia^[20].

• Przed modernizacją w 2011 roku pomiędzy peronem 4 i 5 z niewiadomych względów znajdował się tylko jeden tor, do którego przylegały krawędzie obu peronów. Do pociągu stojącego na tym torze praktycznie można było wsiąść z obu stron, choć zapowiadany był jako przyjeżdżający na peron 4. Obecnie pomiędzy peronami 4 i 5 są 3 tory, a środkowy (dla pociągów towarowych) nie przylega do krawędzi peronów.
• Do 2007 nazwa stacji brzmiała – Gdynia Główna Osobowa^[21]. Obecnie wszystkie oznaczenia zmieniono na "Gdynia Główna". Zdemontowano m.in. duży napis "Osobowa" z budynku dworca.
• W podziemiach dworca znajdują się dwa schrony przeciwlotnicze, które w razie zagrożenia mogą służyć do ukrycia ludności.
• Znajdujący się przy dworcu ośmiokondygnacyjny biurowiec to funkcjonujący do 2005 Urząd Przewozu Poczty z 1965, w 2021 wystawiony na sprzedaż. W skład kompleksu wchodziły również magazyn Wymiany Zagranicznej, urząd celny oraz hala wagonowa dla kolejowych ambulansów pocztowych^[22][23].

• Transport kolejowy w Gdyni

• Gdynia Główna w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
• Archiwalne zdjęcia dworca w bibliotece Polona
• Archiwalne zdjęcie dworca z okresu międzywojennego

Gdynia Główna
Linia 201 Nowa Wieś Wielka – Gdynia Port (204,702 km)
Gdynia Stadion odległość: 2,957 km		Gdynia Port odległość: 1,316 km
Linia 202 Gdańsk Główny – Stargard (20,992 km)
Gdynia Orłowo odległość: 5,096 km		Gdynia Chylonia odległość: 5,180 km
Linia 250 Gdańsk Śródmieście – Rumia (20,992 km)
Gdynia Wzgórze Św. Maksymiliana odległość: 1,592 km		Gdynia Stocznia – Uniwersytet Morski odległość: 0,827 km
Linia 725 Gdynia Główna R20 – Gdynia Port GPB (0,000 km)
Gdynia Główna R20 (rozjazd)		Gdynia Port odległość: 2,245 km
Linia 960 Gdynia Główna – Gdynia Postojowa (0,757 km)
		Gdynia Postojowa odległość: 2,570 km
Linia 963 Gdynia Główna R64 – Gdynia Główna R95 (22,000 km)
Gdynia Główna R64 (rozjazd)		Gdynia Główna R95 (rozjazd)
Linia Owczarnia – Gdynia Główna
Wielki Kack