Fusarium graminearum

*Fusarium graminearum*
	; Makrokonidia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Sordariomycetes
Rząd	rozetkowce
Rodzina	gruzełkowate
Rodzaj	Fusarium
Gatunek	Fusarium graminearum
	Nazwa systematyczna
	Fusarium graminearum Schwabe; Flora Anhalt 2: 285 (1839)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Fusarium graminearum Schwabe – gatunek grzybów z rodziny gruzełkowatych (Nectriaceae)^[1]. Pasożyt wielu roślin. U roślin uprawnych wywołuje grzybowe choroby roślin, takie jak zgorzel siewek, fuzarioza kłosów zbóż i fuzaryjna zgorzel łodyg kukurydzy, fuzaryjna zgorzel goździka^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Fusarium, Nectriaceae, Hypocreales, Hypocreomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Ma ponad 20 synonimów. Niektóre z nich^[3]:

Botryosphaeria saubinetii (Mont.) Niessl 1872
Dichomera saubinetii (Mont.) Cooke 1878
Dothidea zeae (Schwein.) Schwein. 1832
Fusarium caricis Oudem. 1890
Fusarium graminearum Schwabe 1839
Gibbera saubinetii Mont. 1856
Gibberella pulicaris subsp. saubinetii (Mont.) Sacc. 1878
Gibberella saubinetii (Mont.) Sacc. 1879
Gibberella zeae (Schwein.) Petch 1936
Hendersoniopsis zeae (Schwein.) Woron. 1922
Sphaeria saubinetii Berk. & Broome 1848
Sphaeria zeae Schwein. 1822

Patogen ten w Polsce znany jest wyłącznie w postaci anamorfy jako Fusarium graminearum. Teleomorfy w Polsce w środowisku naturalnym nie znaleziono^[4]. Można ją jednak łatwo hodować w laboratorium na sztucznych pożywkach^[5].

Morfologia

Grzyb mikroskopijny. Podczas konidiogenezy wytwarza tylko jeden rodzaj zarodników – makrokonidia. Są one proste lub lekko sierpowate, mają 3-7 przegród i rozmiary 3,5–6,5 × 29–82 μm. Powstają na rozgałęzionych konidioforach w spordochiach, a czasami także bezpośrednio na grzybni powietrznej^[4]. Makrokonidia są różowe, komórka konidiotwórcza ma gałkowaty kształt, typowy u Fusarium^[5]. Owocniki płciowe typu perytecjum powstają bardzo rzadko. Są purpurowoczarne. Powstające w nich askospory mają 3 przegrody. Są krótsze i grubsze od makrokonidiów. Są to zarodniki typu balistospora – po dojrzeniu są z worka wyrzucane z przyspieszeniem 870 000 razy większym od przyspieszenia ziemskiego. Jest to największe przyspieszenie, jakie zaobserwowano w świecie istot żywych^[5].

Znaczenie

W samym tylko USA w ciągu ostatniej dekady fuzarioza zbóż spowodowała straty szacowane na kilka miliardów dolarów^[5]
Według ankiety przeprowadzonej wśród fitopatologów przez czasopismo „Molecular Plant Pathology” w 2012 r. gatunek ten znalazł się na 4 miejscu wśród gatunków grzybów o największym znaczeniu w gospodarce człowieka^[6].
Gibberella zeae wydziela dwie mykotoksyny: zearalenon i deoksyniwalenol. Pierwsza ma podobne działanie, jak estrogeny; gdy dostanie się do układu pokarmowego u ciężarnych kobiet i samic ssaków może spowodować poronienia, u mężczyzn zaś feminizację. Deoksyniwalenol u świni powoduje chorobę i niechęć do spożywania pokarmu^[5].
Jest modelowym gatunkiem grzyba często wykorzystywanym w badaniach laboratoryjnych. Jej plecha jest homotaliczna, co bardzo ułatwia rozmnażanie płciowe. Daje się łatwo hodować na agarze z ekstraktem marchwianym i rozmnaża się bardzo szybko; już po 48 godz. tworzy perytecja, a po 144 godz. askospory^[5].
Jest jednym z nielicznych gatunków grzybów, u których dokonano pełnego rozszyfrowania genomu^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-21] (ang.).
↑ ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6 .
↑ Species Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).
↑ ^a ^b SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 280–283, ISBN 978-83-09-01077-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tom Volk’s Fungus of the Month for August 2005. [dostęp 2017-11-18].
↑ Dean R, Van Kan JA, Pretorius ZA, et al.. The Top 10 fungal pathogens in molecular plant pathology. „Mol. Plant Pathol.”. 13 (4), s. 414–430, May 2012. DOI: 10.1111/j.1364-3703.2011.00783.x. PMID: 22471698. (ang.).

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-12-21] (ang.).

[slow-2] ZbigniewZ. Borecki ZbigniewZ., MałgorzataM. Solenberg MałgorzataM. (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6 .

[sf-3] Species Fungorum. [dostęp 2016-11-18]. (ang.).

[fito-4] SelimS. Kryczyński SelimS., ZbigniewZ. Weber ZbigniewZ. (red.), Fitopatologia, t. 2. Choroby roślin uprawnych, Poznań: Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 280–283, ISBN 978-83-09-01077-7 .

[botit-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Tom Volk’s Fungus of the Month for August 2005. [dostęp 2017-11-18].

[6] Dean R, Van Kan JA, Pretorius ZA, et al.. The Top 10 fungal pathogens in molecular plant pathology. „Mol. Plant Pathol.”. 13 (4), s. 414–430, May 2012. DOI: 10.1111/j.1364-3703.2011.00783.x. PMID: 22471698. (ang.).

[1]