Floks

Floks
	; Morfologia (floks Drummonda)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	wrzosowce
Rodzina	wielosiłowate
Rodzaj	floks
	Nazwa systematyczna
	Phlox L.; Sp. Pl. 151. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Phlox glaberrima L.
Synonimy
	Armeria O. Kuntze; Fonna Adanson; Lychnidea J. Hill;
	Armeria O. Kuntze; Fonna Adanson; Lychnidea J. Hill;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Floks, płomyk (Phlox) – rodzaj roślin należący do rodziny wielosiłowatych (Polemoniaceae). Należy do niego około 70 gatunków^[4]. Występują one głównie w Ameryce Północnej^[5], na obszarze od Meksyku na północ^[4]. Jeden gatunek ma zasięg obejmujący Rosyjski Daleki Wschód i Syberię^[6]. Rośliny te zasiedlają wilgotne łąki, widne lasy i tereny skaliste w górach^[6]. W Polsce przedstawiciele rodzaju nie występują w środowisku naturalnym, kilka gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne, przy czym niektóre sporadycznie dziczeją (efemerofity). Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa phlox = płomień i nawiązuje do jaskrawo wybarwionych kwiatów tych roślin.

Morfologia

Pokrój: Rośliny zielne wieloletnie (czasem drewniejące u nasady^[7]) i jednoroczne o pędach prosto wzniesionych osiągających do 1 m wysokości, rzadziej o pędach płożących^[6].
Liście: Naprzeciwległe (tylko najwyższe czasem skrętoległe^[7]), siedzące lub krótkoogonkowe^[7], pojedyncze, całobrzegie, od równowąskich po okrągławe^[6].
Kwiaty: Pięciokrotne, promieniste, skupione w szczytowych kwiatostanach (wierzchotki, wiechy, główki), rzadko pojedyncze^[7]. Kielich dzwonkowaty lub rurkowaty, złożony z 5 działek zrośniętych u nasady, zwykle z wydatnym nerwem środkowym. Płatków korony jest 5 o barwie białej, żółtawej, różowej, czerwonej, fioletowej, niebieskiej. Szczyt płatków jest zaokrąglony lub wcięty, a ich nasady są zrośnięte w długą i cienką rurkę. Pręcików jest 5, nierównej długości, ukryte są w rurce korony. Zalążnia górna, z 3 owocolistków, z jedną szyjką słupka^[6].
Owoce: Kulistawa^[6] lub jajowata^[7] torebka zawierająca w każdej z trzech komór od pojedynczego do kilku nasion^[6].

Systematyka

Rodzaj należy do podrodziny Polemonioideae z rodziny wielosiłowatych Polemoniaceae. W obrębie rodzaju gatunki dzielone są na trzy sekcje: Divaricatae, Phlox i Pulvinatae^[8].

Wykaz gatunków^[4]

Phlox aculeata A.Nelson
Phlox adsurgens Torr. ex A.Gray – floks wzniesiony
Phlox albomarginata M.E.Jones
Phlox alyssifolia Greene
Phlox amabilis Brand
Phlox amoena Sims
Phlox amplifolia Britton
Phlox andicola (Britton) E.E.Nelson
Phlox × arendsii H.B.May – floks Arendsa
Phlox austromontana Coville
Phlox bifida L.C.Beck – floks dwudzielny
Phlox buckleyi Wherry
Phlox caespitosa Nutt. – floks darniowy
Phlox carolina L. – floks karoliński
Phlox caryophylla Wherry
Phlox cluteana A.Nelson
Phlox colubrina Wherry & Constance
Phlox condensata (A.Gray) E.E.Nelson
Phlox cuspidata Scheele
Phlox diffusa Benth.
Phlox dispersa Sharsm.
Phlox divaricata L. – floks kanadyjski
Phlox dolichantha A.Gray
Phlox douglasii Hook. – floks Douglasa
Phlox drummondii Hook. – floks Drummonda
Phlox floridana Benth.
Phlox glaberrima L.
Phlox glabriflora (Brand) Whitehouse
Phlox gladiformis (M.E.Jones) E.E.Nelson
Phlox × glutinosa Buckley
Phlox griseola Wherry
Phlox hendersonii (E.E.Nelson) Cronquist
Phlox hirsuta E.E.Nelson
Phlox hoodii Richardson
Phlox idahonis Wherry
Phlox kelseyi Britton
Phlox longifolia Nutt.
Phlox maculata L. – floks plamisty
Phlox mesoleuca Greene
Phlox mexicana Wherry
Phlox missoulensis Wherry
Phlox mollis Wherry
Phlox multiflora A.Nelson
Phlox nana Nutt. – floks niski
Phlox nivalis G.Lodd. ex Sweet
Phlox oklahomensis Wherry
Phlox opalensis Dorn
Phlox ovata L. – floks owalny
Phlox paniculata L. – floks wiechowaty
Phlox pattersonii Prather
Phlox peckii Wherry
Phlox pilosa L.
Phlox pulchra (Wherry) Wherry
Phlox pulvinata (Wherry) Cronquist
Phlox pungens Dorn
Phlox × pyramidalis Sm.
Phlox richardsonii Hook.
Phlox rigida Benth.
Phlox roemeriana Scheele
Phlox sibirica L.
Phlox solivaga Mayfield & Darrach
Phlox speciosa Pursh
Phlox stolonifera Sims – floks rozłogowy
Phlox subulata L. – floks szydlasty
Phlox tenuifolia E.E.Nelson
Phlox triovulata Thurb. ex Torr.
Phlox variabilis Brand
Phlox vermejoensis B.S.Legler
Phlox viridis E.E.Nelson
Phlox viscida E.E.Nelson
Phlox woodhousei (A.Gray) E.E.Nelson

Zastosowanie

Dzięki walorom ozdobnym swoich kwiatów wiele gatunków jest uprawianych jako rośliny ozdobne.

Gatunki uprawiane^[9]^[10]^[11]^[12]^[13]

floks Arendsa, płomyk Arendsa (Phlox arendsii hort.)
floks Douglasa, płomyk Douglasa (Phlox douglasii Hook.)
floks Drummonda, płomyk Drummonda (Phlox drummondii Hook.)
floks kanadyjski, płomyk kanadyjski (Phlox divaricata L.)
floks karoliński, płomyk karoliński (Phlox carolina L.)
floks plamisty, płomyk plamisty (Phlox maculata L.)
floks rozłogowy, płomyk rozłogowy (Phlox stolonifera Sims)
floks szydlasty, płomyk szydlasty (Phlox subulata L., syn. P. setacea L.)
floks śnieżny, płomyk śnieżny (Phlox covillei E. Nelson)
floks wiechowaty, płomyk wiechowaty (Phlox paniculata L.)

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-01] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
↑ ^a ^b ^c Phlox L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-15].
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 195. ISBN 0-333-74890-5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Beata Grabowska, Tomasz Kubala. Encyklopedia bylin, tom II. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 676-681, 2012.
↑ Genus: Phlox L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA.gov. [dostęp 2017-01-29].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 130, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
↑ Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.
↑ Lance Hattat: 1000 roślin ogrodowych od A do Z. 1998. ISBN 978-1-4054-7958-5.
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 140-141. ISBN 978-83-925110-5-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-01] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].

[powo-4] Phlox L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-15].

[E-5] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[philips-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 195. ISBN 0-333-74890-5.

[kubala-7] Beata Grabowska, Tomasz Kubala. Encyklopedia bylin, tom II. Poznań, Zysk i S-ka Wydawnictwo, s. 676-681, 2012.

[grin-8] Genus: Phlox L.. [w:] U.S. National Plant Germplasm System [on-line]. USDA.gov. [dostęp 2017-01-29].

[checklist-9] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 130, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[10] Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.

[11] Eugeniusz Radziul: Skalniaki. Warszawa: PWRiL, 2007. ISBN 978-83-09-01013-5.

[12] Lance Hattat: 1000 roślin ogrodowych od A do Z. 1998. ISBN 978-1-4054-7958-5.

[gawrys-13] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 140-141. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]