Fabryka Kirowa

Fabryka Kirowa

Кировский завод

Państwo	Rosja
Siedziba	Petersburg
Data założenia	28 lutego 1801
Forma prawna	spółka akcyjna
Położenie na mapie Rosji Fabryka Kirowa
Położenie na mapie Petersburga Fabryka Kirowa
59°52′43″N 30°15′30″E/59,878611 30,258333
Strona internetowa

Fabryka Kirowa, poprzednio Zakłady Putiłowskie, Fabryka Putiłowska (ros. Путиловский завод – Putiłowskij zawod, Кировский завод – Kirowskij zawod) – jeden z największych w Imperium Rosyjskim, ZSRR i Rosji producentów maszyn. Zakład produkcyjny znajduje się w Petersburgu (w latach 1924–1991 – Leningradzie).

Fabryka założona została w Petersburgu, w Dzielnicy Narwskiej, na bazie fabryki żeliwa przeniesionej na podstawie ukazu cara Pawła I z Kronsztadu^[1]. 28 lutego 1801 roku odlano w niej pierwszą armatę, co uznawane jest za datę jej uruchomienia^[1]. Początkowo była znana jako Sankt-Petersburski Zakład Odlewniczy (ros. Sankt-Pietierburgskij litiejnyj zawod)^[1]. Od 1812 roku produkowano tam maszyny parowe^[1]. Pierwotny zakład został w znacznym stopniu zniszczony podczas powodzi w 1824 roku, potem odbudowany^[1]. Od 1868 roku właścicielem zakładów był rosyjski przedsiębiorca Nikołaj Putiłow, który doprowadził przedsiębiorstwo do wielkiego rozwoju^[1]. Od jego nazwiska zakłady wzięły swoją oficjalną nazwę. W zakładzie uruchomiono piec martenowski i walcownię i zorientowano jego profil na produkcję stali, maszyn i środków transportu^[1]. W 1874 roku założono spółkę Towarzystwo Akcyjne Zakładów Putiłowskich^[1]. W 1900 Fabryka Putiłowska została największym pod względem produkcji przedsiębiorstwem metalurgiczno-maszynowym w Rosji i trzecim co do wielkości w Europie (po Krupp i Armstrong). W latach 1884–1888 dyrektorem przedsiębiorstwa był polski przemysłowiec Ignacy Jasiukowicz, a w latach 1911–1912 polski inżynier Stanisław Łabuński. W 1917 strajki w fabryce przyczyniły się do wybuchu rewolucji lutowej w Rosji. Po 1918 zakłady upaństwowiono. W 1922 nazwę przedsiębiorstwa zmieniono na „Krasnyj Putiłowiec” (Czerwony Putiłowiec, ros. Красный путиловец), a w 1934 na obecną nazwę, na cześć zamordowanego działacza komunistycznego Siergieja Kirowa. Zakład działał także w ograniczonym zakresie podczas II wojny światowej i blokady Leningradu, pod ostrzałem i bombardowaniem niemieckim^[1]. Od 1992 roku jest to spółka akcyjna (ros. OAO „Kirowskij zawod”)^[1]. Jako koncern posiada 32 przedsiębiorstwa–córki^[1].

Zakłady Putiłowskie produkowały stal, żeliwo, różne typy maszyn, w tym uzbrojenie, np. samochody pancerne (Putiłow-Austin), armaty, czołgi (m.in. T-28 i KW-1)^[1]. Z cywilnej produkcji: turbiny, lokomotywy parowe, wagony, a od końca lat 20. XX w. także tramwaje. Od lat 20. XX wieku istotnym wyrobem stały się ciągniki, począwszy od licencyjnego Fordsona^[1]. W 1964 roku Fabryka Kirowa zaczęła produkować ciężkie ciągniki przegubowe Kirowiec (Kirovets)^[1]. Najpopularniejsze modele to K-700A spotykane często w Polsce.

Od końca XIX wieku Zakłady Putiłowskie zajęły się też budową średniej wielkości okrętów dla floty rosyjskiej, zaczynając od dwóch torpedowców, których stępki położono w 1889 roku na pochylni zbudowanej obok zakładów^[2]. Powstał tam między innymi pierwszy rosyjski niszczyciel o napędzie turbinowym „Nowik”, wodowany w 1911 roku^[3]. Od 1912 roku produkcją okrętową zajęła się osobno powołana spółka Stocznia Putiłowska^[2].

W kwietniu 1994 roku została założona spółka joint venture „Kirovets-LandTechnik St. Petersburg”, przez JSC „Kirovsky Zavod” i niemiecką spółkę „Doppstadt GmbH”, w celu produkcji samobieżnych sieczkarni E-281 – „Maral-125” w oparciu o niemiecki know-how, które są ulepszonym typem sieczkarni Fortschritt, które były importowane do ZSRR jako E-280/281C.^[4]