Ekkyklema

Ekkyklema (gr. εκκύκλημα, ekkyliin – wytaczać) – rodzaj machiny teatralnej w starożytnej Grecji^[1].

Opis

Ekkyklema była to platforma na kołach, wytaczana (na kołach lub walcach) z wnętrza skênê podczas spektakli teatralnych w starożytnej Grecji^[2]. Machinę prawdopodobnie wytaczano przez otwarte drzwi po specjalnie przygotowanym torze^[2].

Dzięki zastosowaniu mechanizmu, można było uzyskać konkretny efekt teatralny w postaci przeniesienia sceny z wnętrza budynku przed oczy zaskoczonej widowni. Dotyczyło to szczególnie tragedii, w których kulminacyjnym momentem było ujawnianie martwych ciał (np. ciało Hipolita w sztuce Eurypidesa lub zwłoki Eurydyki w Antygonie Sofoklesa)^[3].

Ekkyklema była również używana w komedii, by sparodiować tragiczny efekt wydarzeń. Taki zabieg zastosowano np. w Thesmoforiach Arystofanesa: Agaton w tej sztuce jest obracany na ekkyklemie, aby wzmocnić komiczny absurd sceny^[4].

Konstrukcja ewoluowała: od niewielkiej platformy do takiej, która mogła pomieścić i wytoczyć np. dwunastoosobowy chór wraz z siedziskami^[5].

Nazwa ekkyklema jako rzeczownik pojawia się w źródłach dopiero w II wieku n.e^[6].

Przypisy

↑ ZdzisławZ. Piszczek ZdzisławZ., Mała encyklopedia kultury antycznej: A-Z., PWN, 1966 .
↑ ^a ^b EugeniuszE. Bożyk EugeniuszE., Historia architektury budynku teatralnego i techniki sceny w teatrze europejskim, PWN, 1956 .
↑ Thomas i inni, Antigone, Clayton, Del.: Prestwick House, 2005, ISBN 1-58049-388-2, OCLC 77117453 [dostęp 2019-06-29] .
↑ Carlo FerdinandoC.F. Russo Carlo FerdinandoC.F., Aristophanes: An Author for the Stage, Routledge, 2002, ISBN 1-134-73538-3, ISBN 978-1-134-73538-9 .
↑ Arlene.A. Allan Arlene.A., A guide to ancient Greek drama, Malden, MA: Blackwell Pub, 2005, ISBN 1-4051-3763-0, OCLC 60563742 [dostęp 2019-06-29] .
↑ Kocur, Mirosław, 1955-, Teatr antycznej Grecji, Wrocław: Wydawn. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001, ISBN 83-229-2152-7, OCLC 49315997 [dostęp 2019-06-29] .

[1] ZdzisławZ. Piszczek ZdzisławZ., Mała encyklopedia kultury antycznej: A-Z., PWN, 1966 .

[:0-2] EugeniuszE. Bożyk EugeniuszE., Historia architektury budynku teatralnego i techniki sceny w teatrze europejskim, PWN, 1956 .

[3] Thomas i inni, Antigone, Clayton, Del.: Prestwick House, 2005, ISBN 1-58049-388-2, OCLC 77117453 [dostęp 2019-06-29] .

[4] Carlo FerdinandoC.F. Russo Carlo FerdinandoC.F., Aristophanes: An Author for the Stage, Routledge, 2002, ISBN 1-134-73538-3, ISBN 978-1-134-73538-9 .

[5] Arlene.A. Allan Arlene.A., A guide to ancient Greek drama, Malden, MA: Blackwell Pub, 2005, ISBN 1-4051-3763-0, OCLC 60563742 [dostęp 2019-06-29] .

[6] Kocur, Mirosław, 1955-, Teatr antycznej Grecji, Wrocław: Wydawn. Uniwersytetu Wrocławskiego, 2001, ISBN 83-229-2152-7, OCLC 49315997 [dostęp 2019-06-29] .

[1]