Dzwonek rozpierzchły

Dzwonek rozpierzchły
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	dzwonek
Gatunek	dzwonek rozpierzchły
	Nazwa systematyczna
	Campanula patula L.; Sp.Pl.163 1753
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dzwonek rozpierzchły (Campanula patula L.) – gatunek rośliny z rodziny dzwonkowatych (Campanulaceae). Występuje w środkowej Europie oraz na części obszaru Azji (Syberia, Iran, Turcja)^[3]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze^[4].

Morfologia

Łodyga: Wzniesiona lub podnosząca się, u dołu krótko owłosiona, czterograniasta. W obrębie kwiatostanu rozgałęziona, obła i naga. Wysokości przeważnie od 30 do 60 cm, rzadziej 20^[5] do 70 cm^[4]^[6].
Liście: Dolne podłużnie łopatkowate i karbowane, zwężające się w ogonek. Łodygowe podługowate lub lancetowate, siedzące. W części kwiatostanowej liście przechodzą w lancetowate lub równowąskie podsadki^[4]^[6].
Kwiaty: Zebrane w luźny, skąpy, wiechowaty kwiatostan, długoszypułkowe. Kielich 5-działkowy, nagi lub owłosiony, o szydlastych łatkach sięgających do połowy długości korony. Łatki całobrzegie lub u nasady ząbkowane. Lejkowata lub szerokolejkowata korona podzielona do połowy, o długości 1,2–2,5 cm, promienista, niebieskoliliowa, z ciemniejszymi nerwami, rzadko biała. Podczas słonecznej pogody kwiaty są wzniesione, w nocy i podczas deszczu pochylone. Pręcików 5, o nitkach w dolnej części jajowato rozszerzonych, 1 słupek z trójłatkowym znamieniem^[4]^[6].
Owoce: Wzniesiona torebka, otwierająca się 3 otworkami w górnej części. Otworki te przykryte są klapkami, które zamykają się w czasie deszczu. Nasiona małe i błyszczące^[4]^[6].
Korzeń: Biały, wrzecionowaty, cienki^[4]^[6].

Biologia

Roślina jednoroczna lub dwuletnia^[6], rzadko bylina, hemikryptofit^[4]. Kwitnie od maja do lipca^[6] lub sierpnia^[4]. Kwiaty są przedprątne i posiadają specjalny mechanizm zapobiegający samozapyleniu. W młodych kwiatach stulonych w pąk, dojrzewające już pylniki wysypują pyłek na płatki korony pokryte drobnymi włoskami, po czym nitki pręcików kurczą się opadając wraz z pylnikami na dno kwiatowe. Następnie dojrzewa słupek i rozchylają się płatki korony. Wtedy może nastąpić zapylenie krzyżowe pyłkiem przyniesionym przez owady z innego kwiatu dzwonka. Gdyby jednak z jakichś powodów nie nastąpiło zapylenie krzyżowe, roślina zapewnia sobie możliwość samozapylenia – w ostatniej fazie rozwoju kwiatów znamiona słupka ślimakowato wydłużają się dotykając włosków na płatkach, gdzie jeszcze może znajdować się pyłek.

Liczba chromosomów 2n=20^[4].

Ekologia

Roślina światłolubna, zapylana przez pszczoły^[5]. Rośnie na obszarach o klimacie suboceanicznym lub umiarkowanie kontynentalnym, od niżu po średnie położenia górskie^[6]. Siedliskiem są łąki, polany, zręby, obrzeża lasów, widne lasy i parki^[4]. Występuje najczęściej na glebach średnio zasobnych i wilgotnych, chociaż może rosnąć także na glebach gliniastych i piaszczystych, tych bogatych w składniki mineralne jak i ubogich^[6]^[5]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Arrhenatherion^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 448-450. ISBN 83-01-14342-8.
↑ ^a ^b ^c WilhelmW. Eisenreich WilhelmW., AlfredA. Handel AlfredA., Ute E.U.E. Zimmer Ute E.U.E., Rozpoznawanie roślin i zwierząt, Warszawa: Elipsa, 2005, s. 192, ISBN 83-7265-073-X .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-14] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20]. (ang.).

[Rutkowski-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007, s. 448-450. ISBN 83-01-14342-8.

[Eisenreich-5] WilhelmW. Eisenreich WilhelmW., AlfredA. Handel AlfredA., Ute E.U.E. Zimmer Ute E.U.E., Rozpoznawanie roślin i zwierząt, Warszawa: Elipsa, 2005, s. 192, ISBN 83-7265-073-X .

[Cincura-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. ISBN 83-09-01473-2.

[Matuszkiewicz-7] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[1]