Dujkerczyk

Dujkerczyk
	Philantomba
	Blyth, 1840
	; Dujkerczyk modry (Philantomba monticola)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	parzystokopytne
Podrząd	przeżuwacze
Infrarząd	Pecora
Rodzina	wołowate
Podrodzina	antylopy
Plemię	dujkery
Rodzaj	dujkerczyk
	Typ nomenklatoryczny
	Antilope philantomba C.H. Smith, 1827 (= Antilope maxwellii C.H. Smith, 1827)
Synonimy
	Guevei J.E. Gray, 1852;
	Guevei J.E. Gray, 1852;
Gatunki
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	3 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Dujkerczyk^[3] (Philantomba) – rodzaj ssaków z podrodziny antylop (Antilopinae) w obrębie rodziny wołowatych (Bovidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce^[4]^[3]^[5].

Morfologia

Długość ciała 50–75 cm, długość ogona 6–16 cm, długość ucha 4,3–5,3 cm, wysokość w kłębie 30–42 cm; długość rogów 2,2–6,25 cm; masa ciała 3,9–12,6 kg^[6]. Wzór zębowy: I ${\tfrac {0}{3}}$ C ${\tfrac {0}{1}}$ P ${\tfrac {3}{3}}$ M ${\tfrac {3}{3}}$ (x2) = 32^[6].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1840 roku brytyjski zoolog Edward Blyth w rozdziale dotyczącym ssaków, ptaków i gadów w kontynuacji publikacji Cuviera traktującej o królestwie zwierząt^[1]. Na gatunek typowy Blyth wyznaczył (oznaczenie monotypowe) dujkerczyka karłowatego (P. maxwellii).

Etymologia

Philantomba: etymologia niejasna, Blyth nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej, być może jest to zniekształcenie liberyjskiej nazwy „Fulintongue” dla dujkerczyka karłowatego^[7].
Guevei: rodzima, senegalska nazwa dla dujkerów^[8]. Gatunek typowy: Gray wymienił kilka gatunków – Capra pygmea J.E. Linnaeus, 1758, Cephalophus punctulatus J.E. Gray, 1846 (= Antilope silvicultrix Afzelius, 1815), Antilope maxwellii C.H. Smith, 1827, Cephalophus whitfieldii J.E. Gray, 1850 (= Antilope maxwellii C.H. Smith, 1827) i Cephalophus melanorheus^[a] J.E. Gray, 1846 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Antilope maxwellii C.H. Smith, 1827.

Podział systematyczny

Gatunki należące do tego rodzaju są blisko spokrewnione z rodzajem dujker (Cephalophus), z którego zostały wyodrębnione. Z tego powodu przez dłuższy czas dwa wcześniej znane gatunki – dujkerczyk karłowaty i dujkerczyk modry – były przez część naukowców wymieniane pod nazwą rodzajową Cephalophus. W zależności od ujęcia systematycznego do rodzaju zalicza się 2 (P. maxwellii i P. monticola)^[5], 3 (P. maxwellii, P. monticola i P. walteri)^[9]^[10] lub 12 (P. aequatorialis, P. anchietae, P. bicolor, P. congica, P. defriesi, P. hecki, P. lugens, P. maxwellii, P. melanorheus, P. monticola, P. simpsoni i P. walteri)^[6]^[4] gatunków; tutaj klasyfikacja za Mammals Diversity Database i All the Mammals of the World (2023)^[9]^[10]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[3]	Podgatunki^[6]^[4]^[10]	Rozmieszczenie geograficzne^[6]^[4]^[10]	Podstawowe wymiary^[6]^[10]^[b]	Status IUCN^[11]
Philantomba maxwellii	(C.H. Smith, 1827)	dujkerczyk karłowaty	2 podgatunki	Senegal i Gambia do wschodniej Ghany (prawdopodobnie ograniczony na wschodzie przez rzekę Wolta) oraz wyspy Yatward Island i Sherbro Island (Sierra Leone)	DC: 55–75 cm DO: 8–16 cm MC: 6,5–12,5 kg	LC
Philantomba walteri	Colyn, Hulselmans, Sonet, Oudé, Winter, Natta, Nagy & E.K. Verheyen, 2010	dujkerczyk skryty	gatunek monotypowy	Togo, Benin, Nigeria (na zachód od rzeki Cross River); być może za zachód od rzeki Wolta (wschodnia Ghana)	DC: 55–75 cm DO: do 15 cm MC: 6–12 kg	DD
Philantomba monticola	(Thunberg, 1789)	dujkerczyk modry	10 podgatunków	od rzeki Cross River (Nigeria) na wschód do południowo-zachodniego Sudanu Południowego, na południe do środkowej Angoli, Zambii, wschodniego Zimbabwe i środkowego Mozambiku, rozłączone populacje w południowej i południowo-wschodniej Południowej Afryki, także wyspa Bioko (Gwinea Równikowa) i wyspy archipelagu Zanzibar (Pemba, Zanzibar i Mafia)	DC: 55–67 cm DO: 8–12 cm MC: 3,8–7,3 kg	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Uwagi

↑ Podgatunek P. monticola.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b E. Blyth: Mammalia, birds and reptiles. W: G. Cuvier: Cuvier’s Animal kingdom: arranged according to its organization, forming the basis for a natural history of animals, and an introduction to comparative anatomy: illustrated by three hundred engravings on wood. London: W.S. Orr and Co, 1840, s. 140. (ang.).
↑ J.E. Gray: Catalogue of the specimens of Mammalia in the collection of the British Museum. Cz. 3. London: The Trustees, 1852, s. 86. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 183–184. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 370. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
↑ ^a ^b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Philantomba. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 444–779. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 531.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 302.
↑ ^a ^b N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-30]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 625–626. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[9] Podgatunek P. monticola.

[12] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Blyth-1] E. Blyth: Mammalia, birds and reptiles. W: G. Cuvier: Cuvier’s Animal kingdom: arranged according to its organization, forming the basis for a natural history of animals, and an introduction to comparative anatomy: illustrated by three hundred engravings on wood. London: W.S. Orr and Co, 1840, s. 140. (ang.).

[Gray-2] J.E. Gray: Catalogue of the specimens of Mammalia in the collection of the British Museum. Cz. 3. London: The Trustees, 1852, s. 86. (ang.).

[miiz-3] Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 183–184. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-4] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 370. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).

[Wilson&Reeder-5] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Philantomba. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).

[hmw-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f C. Groves, D. Leslie, B. Huffman, R. Valdez, K. Habibi, P. Weinberg, J. Burton, P. Jarman & W. Robichaud: Family Bovidae (Hollow-horned Ruminants). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 444–779. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655687_531]-7] Palmer 1904 ↓, s. 531.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655458_302]-8] Palmer 1904 ↓, s. 302.

[mdd-10] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-07-30]. (ang.).

[amw-11] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 625–626. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[13] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-07-29]. (ang.).

[1]