Diplodactylidae
| Diplodactylidae | |||
| Underwood, 1954[1] | |||
 Lucasium damaeum | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
Diplodactylidae | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Diplodactylus Gray, 1832 | |||
| Rodzaje | |||
| |||
Diplodactylidae – rodzina jaszczurek z kladu Gekkota w obrębie rzędu łuskonośnych (Squamata). Występują w Australii, Nowej Zelandii i Nowej Kaledonii[2].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzina Diplodactylidae obejmuje gatunki o zróżnicowanej budowie ciała; rodzina nie ma jednak przedstawicieli, u których doszło do zaniku lub redukcji kończyn. U większości gatunków długość ciała dorosłych osobników wynosi 60–110 mm, nie licząc ogona; wymarły gatunek Hoplodactylus delcourti osiągał jednak 370 mm długości ciała, nie licząc ogona. Przedstawiciele rodziny występują w zróżnicowanych środowiskach, od wilgotnych lasów po pustynie. Większość przedstawicieli rodziny jest owadożerna; niektórzy, jak przedstawiciele rodzaju Naultinus, uzupełniają dietę pokarmem roślinnym, w tym nektarem. Większość gatunków zaliczanych do rodziny jest jajorodna; nieliczne, jak przedstawiciele rodzajów Hoplodactylus i Naultinus, są jajożyworodne[3].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]W przeszłości klasyfikowane jako podrodzina gekonowatych; z analiz filogenetycznych wynika ich bliższe pokrewieństwo z płatonogowatymi niż z gekonowatymi[4][5][6][7].
Do rodziny należą następujące rodzaje[8]:
- Amalosia Wells & Wellington, 1985
- Bavayia Roux, 1913
- Correlophus Guichenot, 1866
- Crenadactylus Dixon & Kluge, 1964
- Dactylocnemis Steindachner, 1867 – jedynym przedstawicielem jest Dactylocnemis pacificus (Gray, 1842)
- Dierogekko Bauer, Jackman, Sadlier & Whitaker, 2006
- Diplodactylus Gray, 1832
- Eurydactylodes Wermuth, 1965
- Gigarcanum Heinicke, Nielsen, Bauer, Kelly, Geneva, Daza, Keating & Gamble, 2023 – takson wymarły, jedynym przedstawicielem był Gigarcanum delcourti Bauer & Russell, 1986
- Hesperoedura Oliver, Bauer, Greenbaum, Jackman & Hobbie, 2012 – jedynym przedstawicielem jest Hesperoedura reticulata (Bustard, 1969)
- Hoplodactylus (Fitzinger, 1843)
- Lucasium Wermuth, 1965
- Mniarogekko Bauer, Whitaker, Sadlier & Jackman, 2012
- Mokopirirakau Nielsen, Bauer, Jackman, Hitchmough & Daugherty, 2011
- Naultinus Gray, 1842
- Oedodera Bauer, Jackman, Sadlier & Whithaker, 2006 – jedynym przedstawicielem jest Oedodera marmorata Bauer, Jackman, Sadlier & Whithaker, 2006
- Oedura Gray, 1842
- Paniegekko Bauer, Jackman, Sadlier & Whitaker, 2012 – jedynym przedstawicielem jest Paniegekko madjo Bauer, Jones & Sadlier, 2000
- Pseudothecadactylus Brongersma, 1936
- Rhacodactylus Fitzinger, 1843
- Rhynchoedura Günther, 1867
- Strophurus Fitzinger, 1843
- Toropuku Nielsen, Bauer, Jackman, Hitchmough & Daugherty, 2011
- Tukutuku Nielsen, Bauer, Jackman, Hitchmough & Daugherty, 2011 – jedynym przedstawicielem jest Tukutuku rakiurae (Thomas, 1981)
- Woodworthia Garman, 1901
Zaliczane w przeszłości do tej grupy rodzaje Carphodactylus, Nephrurus, Orraya, Phyllurus, Saltuarius i Underwoodisaurus są obecnie przenoszone do odrębnej rodziny Carphodactylidae[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ G.L. Underwood. On the classification and evolution of geckos. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 124 (3), s. 477, 1954. DOI: 10.1111/j.1469-7998.1954.tb07789.x. (ang.).
- ↑ Rune Midtgaard, Family Diplodactylidae, [w:] RepFocus – A Survey of the Reptiles of the World [online] [dostęp 2025-01-22] (ang.).
- ↑ Classification and Diversity. Squamates – Part I. Lizards. W: Laurie J. Vitt i Janalee P. Caldwell: Herpetology: An Introductory Biology of Amphibians and Reptiles. Wyd. czwarte. 2014, s. 560. ISBN 978-0-12-386919-7.
- ↑ Tony Gamble, Aaron M. Bauer, Eli Greenbaum, Todd R. Jackman. Out of the blue: a novel, trans-Atlantic clade of geckos (Gekkota, Squamata). „Zoologica Scripta”. 37 (4), s. 355–366, 2008. DOI: 10.1111/j.1463-6409.2008.00330.x. (ang.).
- ↑ Nicolas Vidal, S. Blair Hedges. The molecular evolutionary tree of lizards, snakes, and amphisbaenians. „Comptes Rendus Biologies”. 332, s. 129–139, 2009. DOI: 10.1016/j.crvi.2008.07.010. PMID: 19281946. (ang.).
- ↑ John J. Wiens, Carl R. Hutter, Daniel G. Mulcahy, Brice P. Noonan, Ted M. Townsend, Jack W. Sites Jr i Tod W. Reeder. Resolving the phylogeny of lizards and snakes (Squamata) with extensive sampling of genes and species. „Biology Letters”. 8 (6), s. 1043–1046, 2012. DOI: 10.1098/rsbl.2012.0703. PMID: 22993238. PMCID: PMC3497141. (ang.).
- ↑ a b R Alexander Pyron, Frank T Burbrink, John J Wiens. A phylogeny and revised classification of Squamata, including 4161 species of lizards and snakes. „BMC Evolutionary Biology”. 13:93, 2013. DOI: 10.1186/1471-2148-13-93. PMID: 23627680. PMCID: PMC3682911. (ang.).
- ↑ P. Uetz & J. Hallermann: Higher taxa: Diplodactylidae. The Reptile Database. [dostęp 2025-01-22]. (ang.).