Diecezja litomyska

Diecezja litomyska
(1344–1554)

Herb diecezji litomyskiej
Państwo	Królestwo Czech
Siedziba	Litomyśl
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Metropolia	czeska
Katedra diecezjalna	Świętego Krzyża w Litomyślu
Współczesne położenie
Państwo	Czechy
Stolica tytularna
Obecny biskup	vacat

Diecezja litomyska, czeski: Diecéze Litomyšl, niem.: Bistum Leitomischl – historyczna diecezja katolicka we wschodnich Czechach, istniejąca w średniowieczu, wchodząca w skład czeskiej prowincji kościelnej. Obecnie stolica tytularna w Kościele katolickim.

Diecezja litomyska została założona 30 kwietnia 1344 r. przez papieża Klemensa IV jako sufragania diecezji praskiej, podniesionej do rangi archidiecezji. Została ona utworzone we wschodnich Czechach na granicy z Morawami z inicjatywy cesarza Karola IV Luksemburskiego, który zamierzał również w dalszej perspektywie podporządkować nowo powstałej metropolii praskiej sąsiednią diecezję wrocławską, wchodzącą w skład metropolii gnieźnieńskiej, co wynikało z tego, że od 1348 r. Śląsk wchodził w skład krajów Korony Świętego Wacława. W skład biskupstwa weszło łącznie 151 parafii, wydzielonych z archidiecezji praskiej i diecezji ołomunieckiej.

Podstawę materialną nowo utworzonej diecezji stanowiły posiadłości należące od XII w. do norbertanów z Litomyšla, których kościół został katedrą. Pierwszym ordynariuszem został opat norbertanów Jan I. Podczas jego pontyfikatu trwały spory majątkowe, wynikające z rozwiązania klasztoru norbertanów w Litomyślu. Wsparcia w rozwiązaniu tej sprawy udzielił diecezji z poparcia papieża biskup wrocławski Przecław z Pogorzeli, który w 1347 r. określił uposażenie biskupstwa. W tym samym czasie cesarz Karol IV nadał biskupom prawo do swobodnego rozporządzania mieniem diecezji. Mimo to nadal trwał spór o określenie w pełni granic diecezji, wskutek protestów sąsiednich biskupów. Między 1349 a 1350 r. arcybiskup praski Arnoszt z Pardubic dokonał podziału diecezji na cztery dekanaty: Chrudim, Vysoké Mýto, Polička i Lanškroun. Dołączono także dekanaty ołomunieckie: Šumperk i Úsov.

W celu stabilizacji ekonomicznej pozycji diecezji, biskupi zakładali wiele klasztorów, w tym dla augustianów eremitów w Litomyšlu (1356), augustianów kanonicznych w Villach (1371) i kartuzów w Tržek (1372). Za rządów bpa Albrechta von Sternberga przywieziono do stolicy diecezji w 1376 r. relikwie św. Wiktoryna, który został mianowany patronem diecezji.

Podczas długiej kadencji bpa Jana IV Bucca miał miejsce rozwój diecezji. W 1401 r. odbył synod diecezjalny. Została założona biblioteka i szkoła katedralna. Był on zwolennikiem Zygmunta Luksemburczyka i przeciwnikiem doktryny Jana Husa. Na soborze w Konstancji, brał udział jako delegat. Z kolei jego następca Albrecht Březí należał do obrońców husytów, za co musiał uciekać w 1425 r. na Morawy.

Ucieczka biskupa doprowadziła faktycznie do jej likwidacji, choć wciąż mianowano jej biskupów i administratorów. Ostatecznie zlikwidowano ją w 1554 r., dzieląc jej terytorium między sąsiednie diecezje: praską i ołomuniecką

Dzisiaj Litomyšl jest jedną z tytularnych stolic biskupich Kościoła katolickiego.

• Kościół katolicki w Czechach
• Biskupi litomyślscy

• Hledíková Z., Bistum Leitomischl (tschech. Litomyšl), [w:] E. Gatz, Die Bistümer des Heiligen Römischen Reiches von ihren Anfängen bis zur Säkularisation, Freiburg 2003, ISBN 3-451-28075-2.
• Handbuch der historischen Stätten Böhmen und Mähren, pod red. J. Bahlcke, Stuttgart 1998, ISBN 3-520-32901-8.
• Hledíková Z., [w:] E. Gatz, Die Bischöfe des Heiligen Römischen Reiches, t. 2, ISBN 3-428-08422-5, s. 346.

• Litomyšl w bazie catholic-hierarchy.org (ang.).