Czytnik książek elektronicznych

Czytnik książek elektronicznych (także: czytnik e-książek, czytnik e-booków, e-czytnik; ang. e-book reader) – urządzenie (lub oprogramowanie) przeznaczone do wyświetlania i dogodnego czytania tekstów zapisanych w formie cyfrowej np. e-booków, e-gazet itp.

W przypadku urządzenia cyfrowego, jest ono wyposażone w wyświetlacz, zrealizowany najczęściej w technologii papieru elektronicznego oraz pamięć wewnętrzną. Program przeznaczony do czytania książek elektronicznych korzysta z wyświetlacza i pamięci urządzenia, na którym jest zainstalowany.

E-czytnik umożliwia nie tylko czytanie e-booków czy e-gazet, ale wszelkiego rodzaju plików tekstowych (i często graficznych) w przynajmniej jednym (najczęściej wielu) z formatów, takich jak: TXT, EPUB, Mobipocket (PRC/MOBI/AZW/AZW3), FB2, HTML, PDF, RTF, DOC, PDB, DjVu, JPG i innych.

Ponadto czytnik zwykle umożliwia odsłuchiwanie e-książek, poprzez odtwarzanie audiobooków, lub też coraz częściej za pomocą funkcji Text-To-Speech.

Dane mogą być przesyłane poprzez łącze USB, WiFi czy 3G oraz przechowywane w pamięci wewnętrznej urządzenia, na karcie pamięci oraz w tzw. chmurze.

Czytnik powinien posiadać również zdolność wyświetlania książek elektronicznych zabezpieczonych za pomocą DRM, ze względu na obecną powszechność ich stosowania, pomimo słabej skuteczności tej metody^[1].

Czytniki z ekranem w technologii e-papier

Ponieważ papier elektroniczny (ekran pasywny – nie świecący, a odbijający światło), nie powoduje zmęczenia oczu, gwarantuje najlepszy komfort czytania, porównywalny z książką papierową^[2]. Istotną jego cechą jest bardzo niski pobór prądu, dzięki któremu na jednym ładowaniu, urządzenie umożliwia czytanie w okresie do kilku tygodni.
Wadą tej technologii jest brak kolorów (tylko stopnie szarości) oraz wolne odświeżanie powodujące niemożność płynnego przewijania zawartości ekranu.
Ekran z E-papieru jest doskonale czytelny w pełnym słońcu, przy którym ekran LCD jest zupełnie nieczytelny.

Bardziej znane modele:

Kindle Paperwhite – od 2018 w wersji czwartej
Amazon Kindle – wprowadzony w 2007 roku^[3] przez firmę Amazon.com
Hanlin – chińskiej firmy Jinke Electronics – znany też jako BeBook^[4] czy lBook
inkBOOK – europejska marka czytników opartych na technologii e-ink produkowanych przez firmę Arta Tech
iRex iLiad – wprowadzony w 2006 roku^[5] przez nieistniejącą już holenderską firmę iRex Technologies
iRiver Story – czytnik producenta znanego z odtwarzaczy MP3
Kobo Reader – amerykańskiej sieci Kobo Inc.^[6]
Netronix – tajwańskiej firmy o tej samej nazwie^[7], którego klonami są: eClicto polskiej firmy Kolporter, Cybook Bookeen^[8], czy COOL-ER
Nook – firmy Barnes & Noble^[9]
OAXIS – z Azji, którego modele pojawiają się pod różnymi nazwami np.: PICO Life, Prestigio Libretto, Vedia, Intreeo, Icarus
Onyx BOOX – chińskiego producenta Onyx International Inc., wprowadzony i adaptowany do polskich warunków przez firmę Arta Tech^[10]
Oyo Reader – z niemieckiej firmy Thalia^[11] – jego polska wersja w EMPiK-u^[12]
PocketBook – produkcji szwajcarskiej^[13]
Sony Reader – firmy Sony, która w 2004 roku wypuściła pierwszy w świecie^[14] czytnik z ekranem E Ink: LIBRIé

Fujitsu FLEPia^[15], który ukazał się w 2009 roku, zasługuje na osobną uwagę, gdyż posiada kolorowy ekran e-papier, jednak fakt, że sam producent nie nazywa go^[16] czytnikiem e-booków oraz cena, nie pozwalają zaliczyć go do klasycznych czytników.

Amazon Kindle
BeBook (Hanlin)
Cybook (Netronix)
Onyx BOOX
OYO Reader
Sony Reader

Czytniki z ekranem w innych technologiach

Z uwagi na, w przeważającej części, ekrany aktywne (świecące), urządzenia te mniej się nadają do długotrwałego czytania. Charakteryzuje je stosunkowo krótki czas pracy, rzędu kilku godzin. Często o ich przynależności do czytników decydują względy marketingowe, gdyż są to po prostu mobilne urządzenia multimedialne, którym producent przypisał główną rolę jako czytników^[17].

Na osobną uwagę zasługują tablety i smartfony, zaopatrzone głównie w systemy operacyjne typu Android czy iOS, które dysponują bogatym oprogramowaniem przeznaczonym do czytania książek elektronicznych.

Przykładowe modele z tej kategorii

jetBook^[18] firmy Ectaco – urządzenie wyróżniające się pasywnym (nie świecącym) wyświetlaczem, jednak wymagającym ciągłego poboru prądu dla podtrzymania obrazu.
ASUS Eee Note EA800 – z dotykowym (rysik) ekranem pasywnym, również wymagający prądu do podtrzymania obrazu.
Notion Ink Adam – tablet posiadający oprócz zwykłej z LCD, wersję z ekranem Pixel Qi
Lark FreeBook^[19] – ekonomiczny czytnik z ekranem LCD
Vedia K4 eReader – z ekranem LCD
Nook color – z 2010 roku z systemem Android
Creative ZiiO – urządzenie multimedialne, nazywane przez producenta też jako e-book reader
Cruz Reader – tablet z systemem Android
enTourage eDGe – niezwykłe urządzenie które pojawiło się w 2010 roku, posiadające dwa dotykowe ekrany (E-Ink i LCD)^[20]

Programy w roli czytników książek elektronicznych

Wyróżniają się spośród innych aplikacji do czytania e-książek, wielością obsługiwanych formatów oraz posiadaniem wersji pracujących w różnych systemach operacyjnych.

Adobe Reader – choć w podstawowej wersji czyta tylko format PDF, jest dostępny bezpłatnie na systemy: Microsoft Windows, Mac OS, Linux, Solaris, Unix, Android – w swej mobilnej wersji jest obecny w czytnikach ze względu na wyświetlanie książek elektronicznych zabezpieczonych DRM w formatach PDF i EPUB
Kindle for PC^[21] – oprogramowanie firmy Amazon umożliwiające czytanie e-booków na komputerach. Może synchronizować się z e-czytnikami tej firmy.
AlReader^[22] – darmowy program, który czyta wiele formatów książek elektronicznych, pracuje w systemach: Android, Pocket PC, Windows Mobile, MS Smartphone, Microsoft Windows
Cool Reader^[23] – darmowy program czytający wiele formatów, pracujący w systemach: Microsoft Windows, Linux, Android, wbudowany w niektórych czytnikach z E-papierem (np. Hanlin)
FBReader^[24] – również darmowy, czytający wiele formatów, posiadający wersje na systemy: Linux, Microsoft Windows, FreeBSD, Android, wbudowany w różnych czytnikach (np. Onyx BOOX). Społeczność internetowa stworzyła jego adaptacje na różne urządzenia, które go oryginalnie nie posiadają (iRex iLiad, Kindle)