Cokor

Cokor
	Myospalax
	Laxmann, 1769
	; Przedstawiciel rodzaju – cokor mandżurski (M. psilurus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	ślepcowate
Podrodzina	cokory
Rodzaj	cokor
	Typ nomenklatoryczny
	Mus myospalax Laxmann, 1773
Synonimy
	Myotalpa Kerr, 1792; Siphneus Brants, 1827; Aspalomys P. Gervais, 1841;
	Myotalpa Kerr, 1792; Siphneus Brants, 1827; Aspalomys P. Gervais, 1841;
Gatunki
	6 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	6 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cokor^[5] (Myospalax) – rodzaj ssaków z podrodziny cokorów (Myospalacinae) w obrębie rodziny ślepcowatych (Spalacidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w azjatyckiej części Rosji, Kazachstanie, Mongolii i Chińskiej Republice Ludowej^[6]^[7]^[8].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 140–270 mm, długość ogona 34–69 mm; masa ciała 185–720 g; samice są lżejsze i mniejsze od samców^[7]^[9].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1769 roku fińsko-rosyjski przyrodnik Erich Laxmann w książce której współautorem był August Ludwig Schlözer poświęconej notatkom z Syberii^[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) cokor ałtajski (M. myospalax).

Etymologia

Myospalax: gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’; σπαλαξ spalax, σπαλακος spalakos ‘kret’^[10].
Myotalpa: gr. μυς mus, μυος muos ‘mysz’; łac. talpa ‘kret’^[11]. Gatunek typowy: Kerr wymienił kilka gatunków – Mus aspalax Pallas, 1776, Mus typhlus Pallas, 1779 (= Spalax microphthalmus Güldenstädt, 1770), Mus talpinus Pallas, 1770, Mus maritimus J.F. Gmelin, 1788 (= Mus suillus von Schreber, 1782) i Mus capensis Pallas, 1779 – z których gatunkiem typowym jest Mus aspalax Pallas, 1776.
Siphneus: gr. σιφνευς siphneus ‘kret’, od σιφνος siphnos ‘ślepawy’^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus aspalax Pallas, 1776.
Aspalomys: gr. ασπαλαξ spalax, ασπαλακος spalakos ‘kret’; μυς mus, μυος muos ‘mysz’^[13]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Mus aspalax Pallas, 1776.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[14]^[9]^[6]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[5]	Podgatunki^[7]^[6]^[9]	Rozmieszczenie geograficzne^[7]^[6]^[9]	Podstawowe wymiary^[7]^[9]^[a]	Status IUCN^[15]
Myospalax myospalax	(Laxmann, 1773)	cokor ałtajski	3 podgatunki	Rosja (obszar Ałtaju na północ do Nowosybirska) i wschodni Kazachstan (góry Ałtaj, Ajagöz i Tarbagataj)	DC: 20–27 cm DO: około 4,8 cm MC: 200–720 g	LC
Myospalax aspalax	(Pallas, 1776)	cokor stepowy	gatunek monotypowy	północno-wschodnia Mongolia i Rosja (południowy Kraj Zabajkalski)	DC: 16,6–21 cm DO: 3,4–6,5 cm MC: około 300 g	LC
Myospalax armandii	(Milne-Edwards, 1867)		gatunek monotypowy	północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa i Rosja (południowo-wschodni Kraj Zabajkalski)	DC: 14–23 cm DO: 4,8–6,9 cm MC: 225–422 g	NE
Myospalax psilurus	(Milne-Edwards, 1874)	cokor mandżurski	gatunek monotypowy	północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa (od południowego Gansu do południowego Heilongjiangu) i Rosja (południowo-zachodni Kraj Nadmorski)	DC: 20–27 cm DO: 3,5–5,5 cm MC: 185–400 g	LC
Myospalax epsilanus	O. Thomas, 1912		gatunek monotypowy	Rosja (południowy Kraj Zabajkalski), wschodnia Mongolia i północno-wschodnia Chińska Republika Ludowa (północno-wschodnia Mongolia Wewnętrzna i Heilongjiang)	DC: 19,8–22 cm DO: około 4,3 cm MC: brak danych	NE

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski; NE – gatunki niepoddane jeszcze ocenie.

Opisano również gatunek wymarły z plejstocenu dzisiejszej Chińskiej Republice Ludowej^[16]:

Myospalax wongi (Yang Zhongjian, 1934)

Uwagi

↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b E. Laxmann & A.L. Schlözer: M. Erich Laxmann’s Predigers bey der deutschen Gemeinde zu Barnaul, Sibirische Briefe. Göttingen und Gotha: verlegts Johann Christian Dieterich, 1769, s. 75. (niem.).
↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 246. (ang.).
↑ A. Brants: Het geslacht der muizen door Linnaeus opgesteld: volgens de tegenswoordige toestand der wetenschap in familien, geslachten en soorten verdeeld. Berlyn: Akademische boekdrukkery, 1827, s. 19. (niderl.).
↑ P. Gervais: Ordre des rongeurs. W: F. Eydoux & L.F.A. Souleyet: Voyage autour du monde exécuté pendant les années 1836 et 1837 sur la corvette la Bonite, commandée par M. Vaillant. Cz. 1: Zoologie. Paris: A. Bertrand, s. 56. (fr.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 326. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 131–132. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Myospalax. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-17].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 210–211. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 441.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 5442.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 633.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 125.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).
↑ Taxonomy: Myospalax – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-20]. (ang.).
↑ Z. Yang. On the Insectivora, Chiroptera, Rodentia and primates other than Sinanthropus from locality 1 at Choukoutien. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 8 (3), s. 106, 1935. (ang.).

Bibliografia

T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256, OCLC 637083062 (ang.).

[15] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[Laxmann-1] E. Laxmann & A.L. Schlözer: M. Erich Laxmann’s Predigers bey der deutschen Gemeinde zu Barnaul, Sibirische Briefe. Göttingen und Gotha: verlegts Johann Christian Dieterich, 1769, s. 75. (niem.).

[Kerr-2] R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 246. (ang.).

[Brants-3] A. Brants: Het geslacht der muizen door Linnaeus opgesteld: volgens de tegenswoordige toestand der wetenschap in familien, geslachten en soorten verdeeld. Berlyn: Akademische boekdrukkery, 1827, s. 19. (niderl.).

[Gervais-4] P. Gervais: Ordre des rongeurs. W: F. Eydoux & L.F.A. Souleyet: Voyage autour du monde exécuté pendant les années 1836 et 1837 sur la corvette la Bonite, commandée par M. Vaillant. Cz. 1: Zoologie. Paris: A. Bertrand, s. 56. (fr.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Burgin&inni-6] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 326. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Norris-7] R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 131–132. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[Wilson&Reeder-8] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Myospalax. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-17].

[amw-9] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 210–211. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655597_441]-10] Palmer 1904 ↓, s. 441.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655598_5442]-11] Palmer 1904 ↓, s. 5442.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655789_633]-12] Palmer 1904 ↓, s. 633.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/45655281_125]-13] Palmer 1904 ↓, s. 125.

[mdd-14] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-09-30]. (ang.).

[16] Taxonomy: Myospalax – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-20]. (ang.).

[yang-17] Z. Yang. On the Insectivora, Chiroptera, Rodentia and primates other than Sinanthropus from locality 1 at Choukoutien. „Palaeontologia Sinica”. Series C. 8 (3), s. 106, 1935. (ang.).

[1]