Bandżarowie
| |
| Populacja |
ponad 4 mln (2010) |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | |
| Grupa | |
Bandżarowie (Urang Banjar) – grupa etniczna zamieszkująca południową część wyspy Borneo w Indonezji, po części także Malezję[1][2]. Według spisu ludności z 2010 roku ich liczebność wynosi ponad 4 mln[3].
Posługują się językiem banjar[4], uznawanym także za dialekt języka malajskiego[5]. Język banjar przyjął się jako lokalny środek komunikacji międzyetnicznej, obok języka indonezyjskiego[6]. Bandżarowie wyznają islam w odmianie sunnickiej[1][2]. Ukształtowali się z różnych grup etnicznych, zwłaszcza Malajów i Jawajczyków[1][2]. Możliwe, że początków tej społeczności należy się doszukiwać w niewielkiej kolonii malajskiej, która miałaby powstać za czasów królestwa Śriwidżaja[7].
Dawniej tworzyli sułtanat Banjarmasinu, zdobyty przez Holendrów na pocz. XIX w. W 1949 r. terytorium Bandżarów weszło w skład Republiki Indonezji[2].
Wsie Bandżarów rozciągają się wzdłuż dróg lub rzek; domy stawia się na palach[1]. Zajmują się przede wszystkim rolnictwem (ryż, maniok, kukurydza, palma kokosowa, palma arekowa, owoce, warzywa, rośliny kauczukodajne), rybołówstwem (ryby, krewetki, kraby) i handlem. Zbierają rattan, żywicę i leśny kauczuk. Rozwinęli rzemiosło (filigran, rzeźbienie w drewnie, plecionkarstwo, budowa łodzi i tratw). Trudnią się także wydobywaniem złota i diamentów, pozyskiwaniem drewna; pracują w zakładach zajmujących się przerobem drewna i obróbką metali oraz w portach[2].
Bandżarowie stanowią główną populację miast południowego Kalimantanu[2]. Ludność bandżarska występuje również w pozostałych zakątkach wyspy, a także w prowincjach Riau i Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie, na Molukach oraz w innych częściach kraju[8].
W zakresie kultury i języka wykazują znaczne wpływy jawajskie. Rozpowszechniony jest teatr cieni wayang kulit[2]. Głównym pożywieniem jest ryż. Duże znaczenie mają także ryby, warzywa, owoce, mięso kacze i jajka z przyprawami i sosami[2].
Organizacja społeczna opiera się na bilateralnym systemie pokrewieństwa[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Bandżarowie, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-05-05] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-05].
- ↑ a b c d e f g h A.I. Kuzniecow, Bandżary, [w:] Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.), Narody i rieligii mira: encykłopiedija, Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 78, ISBN 978-5-85270-155-8, OCLC 40821169 [dostęp 2025-01-26] (ros.).
- ↑ Kewarganegaraan, Suku Bangsa, Agama dan Bahasa Sehari-hari Penduduk Indonesia Hasil Sensus Penduduk 2010, Badan Pusat Statistik, 2011, s. 31, ISBN 978-979-064-417-5 [dostęp 2013-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-10] (indonez.).
- ↑ André Wink, Al-Hind: The Making of the Indo-Islamic World, t. 3: Indo-Islamic society: 14th - 15th centuries, Leiden: Brill, 2004, s. 238, DOI: 10.1163/9789047402749, ISBN 978-90-04-13561-1, OCLC 191039387 (ang.).
- ↑ Collins 2006 ↓, s. 47.
- ↑ Melalatoa 1995 ↓, s. 114.
- ↑ Blust 2005 ↓, przyp. 11, s. 49.
- ↑ Melalatoa 1995 ↓, s. 113.
- ↑ Melalatoa 1995 ↓, s. 116.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Robert Blust, The Linguistic Macrohistory of the Philippines: Some Speculations, [w:] Hsiu-chuan Liao, Carl R. Galvez Rubino (red.), Current Issues in Philippine Linguistics and Anthropology: Parangal Kay Lawrence A. Reid, Manila: Linguistic Society of the Philippines, 2005, s. 31–68, ISBN 971-780-022-7, OCLC 71352409 [dostęp 2023-09-16] (ang.).
- James T. Collins, Malayic variants of eastern Borneo, [w:] Fritz Schulze, Holger Warnk (red.), Insular Southeast Asia: Linguistic and Cultural Studies in Honour of Bernd Nothofer, Wiesbaden: Otto Harrassowitz Verlag, 2006, s. 37–51, ISBN 978-3-447-05477-5, OCLC 85770625 [dostęp 2021-08-11] (ang.).
- M. Junus Melalatoa, Ensiklopedi Suku Bangsa di Indonesia Jilid A–K, Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 113–117, OCLC 1027454469 [dostęp 2023-09-16] (indonez.).