Przejdź do zawartości

Błyskoporek guzkowaty

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Błyskoporek guzkowaty
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

szczeciniakowce

Rodzina

szczeciniakowate

Rodzaj

Mensularia

Gatunek

błyskoporek guzkowaty

Nazwa systematyczna
Inonotus nodulosus (Fr.) T. Wagner & M. Fisch.
Mycol. Res. 105(7): 781 (2001)

Błyskoporek guzkowaty (Mensularia nodulosa (Fr.) T. Wagner & M. Fisch.) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Mensularia, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1838 r. Elias Fries nadając mu nazwę Polyporus nodulosus. Później zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2001 r. T. Wagner i M. Fisch., przenosząc go do rodzaju Mensularia[1].

Niektóre synonimy[2]:

  • Inoderma nodulosum (Fr.) P. Karst. 1879
  • Inonotus nodulosus (Fr.) P. Karst. 1882
  • Inonotus radiatus var. nodulosus (Fr.) Pilát 1942
  • Microporus nodulosus (Fr.) Kuntze 1898
  • Polyporus nodulosus Fr. 1838
  • Polystictus nodulosus (Fr.) Cooke 1886
  • Xanthochrous nodulosus (Fr.) Pat. 1900
  • Xanthoporia nodulosa (Fr.) Ţura, Zmitr. 2012

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako włóknouszek guzkowaty i włóknouszek promienisty odmiana guzkowata[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Rozpostarto-odgięty. Stanowi przejściową formę między gatunkami o owocnikach kapeluszowych, a gatunkami o owocnikach typowo rozpostartych (resupinowatych). Czasami występuje tylko w formie rozpostartej, często jednak w górnej części tworzy niewielkie, guzkowate o trójkątnym kształcie kapelusiki[4]. Owocniki wieloletnie, prawie zawsze tworzące duże grupy, pozrastane z sobą i ułożone dachówkowato. Często zajmują duże powierzchnie. Pojedynczy owocnik ma szerokość 1,5–3 cm i grubość do 1 cm, kształt guzowaty, półkulisty, konsolowaty. Do podłoża przyrasta bokiem, często jedne owocniki wyrastają na innych[5].

Górna powierzchnia nierówna, promieniście pofałdowana, brodawkowata, czasami niewyraźnie koncentrycznie strefowana. U młodych owocników jest aksamitna, owłosiona, potem naga. Początkowo ma barwę żółtą, potem pomarańczowobrązową, w końcu ciemnobrązową. Brzeg jaśniejszy, ostry[5].

Hymenofor

Rurkowaty. Rurki o długości 5–6 mm, tworzące jedną tylko warstwę. Pory kanciaste i skierowane ukośnie w dół. Pojedynczy por ma średnicę 0,25-0,5 mm, na 1 mm mieści się ich 3-4. W hymenium znajdują się wydłużone, szydłowate, ostro zakończone, grubościenne, ciemnobrązowe szczecinki o długości około 60 μm i średnicy 10 μm[5].

Miąższ

Grubość do 0,6 cm, twardy, korkowaty, łamliwy. Początkowo jest białawy, potem kremowy, w końcu brunatny. Smak i zapach niewyraźny[5].

Wysyp zarodników

Żółtawy. Zarodniki o kształcie od owalnego do szeroko elipsoidalnego z zaostrzoną podstawą, gładkie, cienkościenne lub grubościenne, słomkowożółte, o rozmiarach 4,5–5,5 × 3,5–4 μm[5].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Notowany jest w Europie i w Japonii[6]. W piśmiennictwie naukowym podano wiele jego stanowisk na terenie Polski, prawdopodobnie nie jest rzadki[3].

Występuje na niżu i w niższych położeniach górskich, głównie na bukach[7].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb niejadalny. Jest saprotrofem lub pasożytem słabości atakującym głównie drzewa osłabione. Wywołuje białą zgniliznę drewna[4]. Infekuje drzewa przez rany[5].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

Podobny jest błyskoporek promienisty (Inonotus radiatus), którego owocniki też zazwyczaj występują gromadnie, ale głównie na olszach. Odróżnia się od niego także mniejszymi owocnikami i długimi szydłowatymi szczecinkami w hymenium[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2016-02-02] (ang.).
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2016-02-02] (ang.).
  3. a b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
  4. a b Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
  5. a b c d e f g Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
  6. Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
  7. Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.