Błażej Roga

Błażej Roga

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	12 stycznia 1895 Bystrowice
Data i miejsce śmierci	3 września 1977 Katowice
profesor nauk chemicznych
Specjalność: badania z dziedziny technologii chemicznej węgla kamiennego i brunatnego oraz badania nad własnościami i klasyfikacją węgla
Uczelnia	Politechnika Wrocławska
Odznaczenia

Błażej Roga (ur. 12 stycznia 1895 w Bystrowicach, zm. 3 września 1977 w Katowicach)^[1] – polski chemik, profesor i doktor honoris causa Politechniki Wrocławskiej, członek PAN.

Prowadził badania z dziedziny technologii chemicznej węgla kamiennego i brunatnego oraz badania nad własnościami i klasyfikacją węgla. Opracował, między innymi, metodę oznaczania spiekalności węgla^[2][3], tzw. Liczba Rogi (Roga Index), która stała się podstawą międzynarodowego standardu ISO 335:1974^[4]. Organizator budowy i odbudowy przemysłu koksochemicznego w powojennej Polsce.

Urodził się w Bystrowicach na Podkarpaciu w chłopskiej rodzinie Szymona i Katarzyny z Bodziochów. Uczęszczał do gimnazjum klasycznego w Jarosławiu, które ukończył z odznaczeniem w 1914 r.^[5] Studia inżynierskie z chemii odbył na Politechnice Lwowskiej (1921–1926). W 1931 r. uzyskał doktorat z chemii fizycznej na Politechnice Warszawskiej. Pracę doktorską pod tytułem „Z badań fizykochemicznych nad różnymi typami węgli koksujących”^[2] napisał pod kierunkiem prof. Wojciecha Świętosławskiego. W młodości czynnie uczestniczył w strukturach lokalnej młodzieżowej organizacji patriotycznej Drużyny Bartoszowe w Bystrowicach. Od 1910 był ich członkiem, a od 1913 naczelnikiem.

Po wybuchu I wojny światowej drużyny zostały przekształcone w Legion Wschodni, do którego Roga prowadził werbunek. W czasie wojny, w latach 1915–1917 służył w armii austriackiej na froncie wschodnim i dostał się do niewoli rosyjskiej. Po wojnie w 1921 podjął studia na wydziale chemicznym Politechniki Lwowskiej. Po ich ukończeniu w 1926–1927 pracował jako starszy asystent w Katedrze Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Politechniki Lwowskiej, w latach 1927–1934 był zatrudniony w Chemicznym Instytucie Badawczym w Warszawie. W 1931 uzyskał doktorat uzyskał na Politechnice Warszawskiej na podstawie pracy pt. Z badań fizykochemicznych nad różnymi typami węgli koksujących. W ramach polonizacji przemysłu śląskiego w 1932 został delegowany na kierownika koksowni „Walenty” w Rudzie Śląskiej. W latach 1935–1939 był dyrektorem Gazowni Miejskiej w Warszawie. W 1939 został ponownie przeniesiony na Śląsk na stanowisko naczelnego dyrektora Związku Koksowni w Katowicach.

W czasie II wojny światowej ukrywał się, pracując przy eksploatacji torfowisk w warszawskim przedsiębiorstwie „Torf”. Uczestniczył też w działalności konspiracyjnej opracowując receptury chemiczne ładunków wybuchowych z dostępnych materiałów^[5]. Współpracował wówczas z grupą prof. Józefa Zawadzkiego. Uczestniczył w powstaniu warszawskim^[5].

Po wojnie brał udział w organizacji przemysłu koksochemicznego. Został powołany na stanowisko naczelnego dyrektora Zjednoczenia Przemysłu Koksochemicznego w Zabrzu, które sprawował do 1949. Brał udział w zakładaniu i prowadzeniu licznych zakładów przemysłowych oraz instytucji branżowych. Następnie wrócił do czynnej pracy naukowej, m.in. nad badaniem klasyfikacji i struktury oraz technologią chemiczną węgla kamiennego i brunatnego. Prowadził badania fizykochemiczne w kraju i za granicą, m.in. w Belgii, Francji, Anglii, Holandii i Niemczech. Prowadził też badania dotyczące klasyfikacji węgli w różnych rejonach Chin^[1]. Był autorem licznych artykułów naukowych, monografii i podręczników akademickich oraz przekładu. W latach 1947–1965 pracował na Politechnice Wrocławskiej, której w 1947 został profesorem nadzwyczajnym. Został odznaczony licznymi nagrodami i odznaczeniami.

Był mężem Zofii Porczyńskiej, lekarza stomatologa, z którą miał córki: Marię Skąpską (witrażystkę) i Annę (polonistkę i redaktorkę telewizyjnych programów edukacyjnych).

Zmarł w 1977 r., pochowany na cmentarzu przy ul. Henryka Sienkiewicza w Katowicach.

• 1926–27 starszy asystent Katedry Chemii Ogólnej i Analitycznej Politechniki Lwowskiej
• 1927–31 adiunkt Dz. Węglowego Chemicznego Instytutu Badawczego w Warszawie
• 1932–35 Dyrektor koksowni „Walenty” w Rudzie Śląskiej powołany tu w ramach polonizacji przemysłu śląskiego^[5]
• 1935–39 Dyrektor Gazowni Miasta Stołecznego Warszawy
• 1939 Dyrektor naczelny Związku Koksowni w Katowicach
• Podczas II wojny Światowej pracował w przedsiębiorstwie „Torf” pod Warszawą
• 1945–49 Jako Naczelny Dyrektor Centralnego Zarządu Zjednoczenia Przemysłu Koksochemicznego w Zabrzu brał udział w odbudowywaniu przemysłu koksochemicznego w skład którego wchodziły koksownie, przedsiębiorstwa elektrodowe, przemysł sadzy i aktywnego węgla: Fabryka Elektrod Węglowych „Plania”, Fabryka Węgla Aktywnego „Carbon” w Raciborzu, Zakłady Koksownicze w Zabrzu i Wałbrzychu
• 1938–39 Prezes Związku Inżynierów Chemików RP
• od 1948 Przewodniczący Komisji Szkoleniowej NOT
• 1946–47 Prezes Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego w Polsce, później członek honorowy Stowarzyszenia
• 1947–65 Organizator i kierownik Katedry Technologii Chemicznej Węgla Politechniki Wrocławskiej
• Profesor nadzwyczajny (1948) i zwyczajny (1956) Politechniki Wrocławskiej
• 1949–50 Kierownik Zakładu Chemicznej Przeróbki Węgla, kierownik Zakładu Chemii Węgla Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach
• 1956–66 Przewodniczący Grupy Roboczej Utylizacji Węgla Europejskiej Komisji Węglowej W Genewie
• 1956–66 Przewodniczący Podkomisji Normalizacji Metod Badania Węgla Brunatnego W ISO w Londynie
• Brał udział w organizacji Międzynarodowych Konferencji Nauki o Węglu – International Conferences on Coal Sciences
• 1960 Członek korespondent PAN^[6]
• 1961–65 Kierownik Pracowni Przerobu Chemicznego Węgla Zakładu Syntezy Organicznej PAN (od 1964 Instytutu Chemii Organicznej PAN)
• 1963–65 Przewodniczący Komitetu Nauk Chemicznych PAN
• 1965 Przejście na emeryturę
• 1971 Członek rzeczywisty PAN^[6]

• Order Sztandaru Pracy II klasy (1954)^[5]
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1959)^[5]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (25 czerwca 1946)^[7]
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (5 maja 1955)^[8]
• Medal „Za wybitne zasługi dla Rozwoju Politechniki Wrocławskiej” (1970)^[1]

• Nagroda Państwowa II stopnia za prace z koksochemii (1951)^[5]
• Doktorat honoris causa Politechniki Wrocławskiej (1970)^[5]

• Profesor Błażej Roga. [w:] Galeria wyjątkowych postaci związanych z Rudą Śląską [on-line]. www.wirtualnaruda.pl. [dostęp 2018-02-18:język=pl en de].zły zapis daty dostępu
• Roga Błażej, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2018-02-18] .