Austroposeidon

Austroposeidon

Bandeira et al., 2016
Okres istnienia: kampan–mastrycht PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 83.6/66 83.6/66
Kręg szyjny 13
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	zauropodomorfy
Infrarząd	zauropody
(bez rangi)	Titanosauria
Rodzaj	Austroposeidon
Gatunki
Austroposeidon magnificus

Austroposeidon – rodzaj wymarłego dinozaura, zauropoda z kladu Titanosauria.

Skamieniałości olbrzymiego dinozaura znaleziono w Brazylii, na południowym wschodzie kraju, w południowo-zachodnim stanie São Paulo, na przedmieściach Presidente Prudente, przy drodze Raposo Tavares blisko Assis Chateaubriand. Zebrane zostały przez Llewellyna Ivora Price’a w 1953, przechodząc później pod opiekę Museu de Ciências da Terra. Pod względem geologicznym miejsce ich znalezienia leżało w Basenie Paraná, wśród skał grupy Bauru tworzących formację Presidente Prudente, powstałą w epoce kredy późnej, w kampanie-mastrychcie, znaną ze znalezisk: żółwi, Crocodyliformes, ryb i łuskonośnych. Znalezione tam szczątki obejmują pozostałości kręgosłupa, w tym przynajmniej dwa dystalne kręgi odcinka szyjnego, następujący po nim kręg Th1 oraz niekompletne szczątki kręgów grzbietu w liczbie siedmiu i jednego krzyżowego. W rezultacie wszystkie cechy diagnostyczne dotyczą szczegółów anatomii wyrostków kręgów i ich blaszek, niemniej pozwoliły one na opisanie nowego rodzaju dinozaura. Holotyp oznakowano MCT 1628-R. Kamila L.N. Bandeira, Felipe Medeiros Simbras, Elaine Batista Machado, Diogenes de Almeida Campos, Gustavo R. Oliveira i Alexander W. A. Kellner wybrali dla niego nazwę Austroposeidon. Pierwszy człon tej nazwy austro oznacza południowy, odnosząc się do Ameryki Południowej, natomiast drugi jej człon poseidon nawiązuje do Posejdona, bóstwa z mitologii greckiej odpowiadającego za wywoływanie trzęsień ziemi. W rodzaju umieścili pojedynczy gatunek Austroposeidon magnificus. Jego epitet gatunkowy oznacza po łacinie wielki, majestatyczny i wskazuje na olbrzymie rozmiary zwierzęcia. Jego długość oszacowano bowiem na około 25 m^[1].

Zwierzę zostało zaliczone do tytanozaurów, zróżnicowanej grupy zauropodów znanych przede wszystkim, choć nie tylko, z kontynentów Gondwany. Czyni to nowy rodzaj dziesiątym przedstawicielem tytanozaurów odnalezionym w Brazylii, po wczesnokredowym Tapuiasaurus i odkrytych w skałach tej samej grupy Adamantisaurus, „Aeolosaurus”, Baurutitan, Brasilotitan, Gondwanatitan, Maxakalisaurus, Trigonosaurus i Uberabatitan. Udało się również przeprowadzić analizę filogenetyczną. W jej wyniku udało się stwierdzić, że Austroposeidon stanowi grupę siostrzaną Lognkosauria^[1].

Skamieniałości tytanozaurów, zróżnicowanej grupy zaurpodów^[2], znajdywano licznie w XX i XXI wieku, zwłaszcza w Ameryce Południowej^[1], szczególnie na terenie Argentyny (Futalognkosaurus^[3]) i Brazylii (Adamantisaurus^[4], Antarctosaurus^[5], Baurutitan^[6], Brasilotitan^[7], Gondwanatitan^[8], Tapuiasaurus^[9]).

Kolejnego brazylijskiego tytanozaura opisano jednak na podstawie szczątków znalezionych jeszcze dużo wcześniej przed opisaniem większości z powyższych rodzajów. W 1953 Llewellyn Ivor Price dokonał odkrycia na południowym wschodzie kraju, w południowo-zachodnim stanie São Paulo, na przedmieściach Presidente Prudente, przy drodze Raposo Tavares blisko Assis Chateaubriand. Znalezisko obejmowało pozostałości kręgosłupa, w tym przynajmniej dwa dystalne kręgi odcinka szyjnego, następujący po nim kręg Th1 oraz niekompletne szczątki kręgów grzbietu w liczbie siedmiu i jednego krzyżowego. Weszły one potem w skład zbiorów Museu de Ciências da Terra (Muzeum Nauki o Ziemi). Nie było to pierwsze odkrycie paleontologiczne w tym miejscu. Wcześniej znajdywano tam Crocodyliformes, łuskonośne (np. jaszczurkę Brasiliguana^[10]), żółwie i ryby^[1].

Nowy rodzaj opisany został jednakże dopiero w 2016. Kamila L. N. Bandeira, Felipe Medeiros Simbras, Elaine Batista Machado, Diogenes de Almeida Campos, Gustavo R. Oliveira i Alexander W. A. Kellner kreowali nowy rodzaj w pracy zatytułowanej A new giant Titanosauria (Dinosauria: Sauropoda) from the Late Cretaceous Bauru Group, Brazil („Nowy ogromny Titanosauria «Dinosauria: Sauropoda» z późnokredowej grupy Baury, Brazylia”) wydanej w PLoS ONE. Czyni to go dziesiątym rodzajem tytanozaurów odnalezionym w Brazylii, po wczesnokredowym Tapuiasaurus i odkrytych w skałach tej samej grupy Adamantisaurus, „Aeolosaurus”, Baurutitan, Brasilotitan, Gondwanatitan, Maxakalisaurus, Trigonosaurus i Uberabatitan^[1].

Znane szczegóły budowy Austroposeidon dotyczą głównie szczegółów anatomii jego kręgów. Kręgi szyjne i grzbietowe są pneumatyczne^[1].

Opistoceliczne i spłaszczone grzbietowo-brzusznie krótkie tylne kręgi szyjne mają wysokie wyrostki kolczyste. Cechują się też trójkątnymi dołami centro-postzygofyzalnymi (centropostzygapophyseal fossae) wokół kanału kręgowego. Cv13 ma wysoki wyrostek kolczysty, wyższy niż u wielu innych tytanozaurów, np. alamozaura czy Trigonosaurus. Kolumnowate blaszki centro-postzygofyzalne ostatniego, trzynastego kręgu szyjnego uznano za autapormofię rodzaju, podobnie jak rozwidloną tylną blaszkę centro-diapofyzalną. Na powierzchni brzusznej tego kręgu widnieje grzebień przyśrodkowy. Pleurocel od dołów centro-diapofyzalnych (centrodiapophyseal fossa) odgranicza blaszka nadpleurocelowa (suprapleurocoel lamina). Żebra szyjne badacze opisują jako krótkie, acz potężnie zbudowane, z krótkim i spłaszczonym bocznie wyrostkiem przednim, o głowie przypominającej występującą u isizaura, lepiej zbudowaną niż u większości Titanosuaria^[1].

Pierwszy kręg grzbietowy, o skróconym w osi przednio-tylnej łuku jak u isizaura czy Futalognkosaurus i o wyrostku kolczystym pionowym jak u Dreadnoughtus czy argentynozaura, przemieszczonym do przodu bardziej niż u większości tytanozaurów, ma wyrostki stawowe boczne przemieszczone w kierunku boczno-brzusznym jak u Mendozasaurus i zygapofyzy o szerokiej, bocznie skierowanej powierzchni stawowej, i mocne wyrostki stawowe tylne (postzygapofyzy). Z kolei blaszki centro-diapofyzalne pierwszego kręgu grzbietowego skręcają w kierunku brzuszno-bocznym, sięgając grzbietowego brzegu trzonu kręgu. Jest to trzecia cecha uznana za autapomorfię Austroposeidon. Proksymalne kręgi grzbietowe mają dobrze rozwinięte blaszki przedkolcowe i spino-diapofyzalne, diapofyzy zaś poszerzone w kierunku przednio-tylnym, nieco nachylone w kierunku brzuszno-bocznym. Nie występuje staw hyposphene-hypantrum^[1].

Blaszki spino-postzygapofyzalne dalszych kręgów grzbietowych w najbardziej wysuniętej do przodu części rozwidlają się. To również autapomorfia rodzaju^[1].

Zachowały się też, choć gorzej, pozostałości kręgów i żeber odcinka krzyżowego. Żebra krzyżowe, przyłączone do kręgosłupa szwem kostnym, trójkątne, zakrzywiały się ku górze^[1].

Całkowitą długość zwierzęcia oszacowano na 25 m, co w chwili opisu czyni go największym znany dinozaurem z Brazylii^[1].

Kreatorzy wybrali dla nowego rodzaju nazwę Austroposeidon. Pierwszy człon tej nazwy austro oznacza południowy, odnosząc się do Ameryki Południowej, natomiast drugi jej człon poseidon nawiązuje do Posejdona, bóstwa z mitologii greckiej odpowiadającego za wywoływanie trzęsień ziemi^[1], starszego brata Zeusa i władcę oceanów^[11]. Wcześniej podobną nazwę odwołującą się do tej samej postaci mitologicznej otrzymał amerykański wczesnokredowy zauropod Sauroposeidon^[12]. W rodzaju naukowcy umieścili pojedynczy gatunek Austroposeidon magnificus. Jego epitet gatunkowy oznacza po łacinie wielki, majestatyczny i wskazuje na olbrzymie rozmiary zwierzęcia^[1].

Holotyp składający się z pozostałości kręgów i pojedynczego żebra skatalogowano jako MCT 1628-R^[1].

Austoposeidon zaliczono do dinozaurów z grupy zauropodów^[1]. Ta grupa olbrzymich dinozaurów dzieli się na dwie główne linie: diplodokokształtne i Macronaria. Ta ostatnia obejmuje grupę Titanosauriformes^[2], obejmującą brachiozaura i Titanosauria^[13], co w praktyce oznacza, że zaliczają się do niej brachiozaury, euhelop i Titanosauria, przy czym te dwa ostatnie tworzą razem klad Somphospondyli^[2]. Austoposeidon należał to Titanosauria^[1] definiowanych jako Titanosauriformes bliższe saltazaurowi niż brachiozaurowi czy euhelopowi^[13], a więc obejmujących Saltasauridae, Nemegtosauridae i Malawisaurus^[2].

Celem oceny pozycji Austroposeidon na drzewie rodowym Titanosauria, autorzy przeprowadzili analizę filogenetyczną. W efekcie zaprezentowali następujący kladogram^[1]:

Austroposeidon stanowi nań grupę siostrzaną kladu Logncosauria, obejmującego inne ogromne zauropody Mendozasaurus i Futalognkosaurus^[1].

Pozostałości zwierzęcia znaleziono w Ameryce Południowej, na terenie dzisiejszej Brazylii. Pod względem geologicznym miejsce ich znalezienia leżało w Basenie Paraná, wśród piaskowców i mułowców grupy Bauru tworzących formację Presidente Prudente, powstałą w epoce kredy późnej, w kampanie-mastrychcie, znaną ze znalezisk żółwi, Crocodyliformes, ryb i łuskonośnych. W skałach tej samej grupy odkryto już wcześniej liczne zauropody Adamantisaurus, „Aeolosaurus”, Baurutitan, Brasilotitan, Gondwanatitan, Maxakalisaurus, Trigonosaurus i Uberabatitan, przy czym z tej samej formacji pochodzą Brasilotitan, Gondwanatitan, oba zaawansowane ewolucyjnie, ale nie dorównujące Austroposeidon rozmiarami^[1].