Atenajos

Atenajos z Naukratis

Ἀθήναιος Nαυκρατίτης

Data i miejsce urodzenia	II wiek n.e. Naukratis, Egipt
Data śmierci	III wiek n.e.
Narodowość	grecka
Multimedia w Wikimedia Commons

Atenajos z Naukratis (stgr. Ἀθήναιος Nαυκρατίτης Athenaios Naukratites, łac. Athenaeus Naucratita) – grecki retor i gramatyk działający na przełomie II i III wieku n.e.^[1] Autor zachowanej do naszych czasów Deipnosophistae^[2] (Uczty mędrców).

Atenajos urodził się w Naukratis, w prowincji Egipt w cesarstwie rzymskim, około drugiej połowy II wieku n.e. Księga Suda podaje, że żył „w czasach cesarza Marka��. Niestety nie wiadomo, czy bizantyjski skryba miał na myśli Marka Aureliusza, czy jego następcę Kommodusa (Marka Antoninusa)^[3]. Wiadomo, że Oppian – autor poematu Halieutica – tworzył nieznacznie wcześniej, ponieważ wspomniane dzieło zostało przywołane w Księdze I Uczty^[4]. Ze sposobu w jaki Atenajos opisuje cesarza Kommodusa wnioskować można, że ten już nie żył^[a] kiedy powstawała Księga XII^[5]. Dlatego też przyjmuje się, że Atenajos urodził się w czasach rządów Marka Aureliusza, a działał za panowania jego następców^[3].

Jedyna zachowana do naszych czasów praca Atenajosa składa się z piętnastu ksiąg. Jest to zbiór anegdot, fragmentów dzieł poetyckich, historycznych, dramatycznych, filozoficznych, oratorskich, medycznych, ale przede wszystkim gastronomicznych. Atenajos opowiada w nim swojemu przyjacielowi Timokratesowi przebieg wyimaginowanego bankietu, który odbył się w domu bogatego Rzymianina Laurencjusza^[3], a gościły na nim tak znane postaci epoki jak Galen i Ulpian Domicjusz^[3]. Utwór ma formę dialogu, a rozmowa biesiadników posłużyła za szkielet, w który autor wplótł ok. 10 tys. wersów należących do ponad 1250 autorów dzieł w większości nie zachowanych do naszych czasów. Przyjmuje się, że przynajmniej część tekstu powstała po 228^[b] n.e., tzn. po śmierci Ulpiana Domicjusza. Współcześnie Deipnosophistae odgrywa bardzo istotną rolę w badaniach nad zaginioną literaturą antyczną, a w szczególności komedią rzymską^[7].

• Athenaeus of Naucratis: The deipnosophists, or, Banquet of the learned of Athenæus. [w:] University of Wisconsin Digital Collection [on-line]. www.digicoll.library.wisc.edu. [dostęp 2013-01-22]. (ang.).Sprawdź autora:1.
• B. Bravo, E. Wipszycka-Bravo: Losy antycznej literatury. [w:] Słownik pisarzy antycznych [on-line]. www.traditio-europae.org. s. 13–26. [dostęp 2013-01-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-11-28)].
• W. Smith: Athenaeus. [w:] Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology [on-line]. www.ancientlibrary.com. s. 400. [dostęp 2013-01-23]. (ang.).

• Athenaei: Deipnosophistae. Lipsk: B. G. Teubneri, 1858–67. (gr.).Sprawdź autora:1. Brak numerów stron w książce
• www.perseus tekst gr., tłum ang.