Apostrofa

Apostrofa (gr. ἀποστροφή apostrophḗ – "zwrot")^[1]^[2] – składniowa figura retoryczna, charakteryzująca się bezpośrednim zwrotem do osoby, bóstwa, idei, wydarzenia, pojęcia lub przedmiotu (dochodzi wówczas do personifikacji adresata wypowiedzi). Dominuje styl podniosły, czasami patetyczny. Apostrofa zazwyczaj jest skierowana do osób, przedmiotów, zjawisk itd., które nie pełnią roli tematu utworu. Dzięki temu można ją wyraźnie wyodrębnić z tekstu.

Pierwsze znane apostrofy wywodzą się z twórczości Homera, później pojawiały się w wierszowanej epice. W okresie średniowiecza apostrofy stosowano praktycznie we wszystkich utworach, niezależnie od gatunku. W XIX wieku zaistniała także w liryce. W Odzie do młodości Mickiewicza bezpośredni zwrot do młodości wystąpił aż czterokrotnie. W Beniowskim Słowackiego apostrofa sygnalizowała rozpoczęcie dygresji^[3].

W mowie potocznej apostrofa to każda część zdania rozpoczynająca się wołaczem lub mianownikiem w funkcji wołacza^[4]. Bywa wykorzystywana w mowach okolicznościowych, przemówieniach itd.

Zobacz też

inwokacja

Przypisy

↑ Władysław Kopaliński: apostrof; apostrofa. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2018-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].
↑ Henry George Liddell, Robert Scott: ἀποστροφή. [w:] A Greek-English Lexicon [on-line]. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).
↑ Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Marek Pytasz: Słownik wiedzy o literaturze. Katowice: Videograf II, 2005, s. 15. ISBN 83-7183-363-6.
↑ Encyklopedia języka polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1999, s. 24. ISBN 83-04-04507-9.

Bibliografia

Ewa Miodońska-Brookers, Adam Kulawik, Marian Tatara: Zarys poetyki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980, s. 362-363. ISBN 83-01-01751-1.
Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Marek Pytasz: Słownik wiedzy o literaturze. Katowice: Videograf II, 2005, s. 15. ISBN 83-7183-363-6.
Encyklopedia języka polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1999, s. 23-24. ISBN 83-04-04507-9.
Słownik terminów literackich. Janusz Sławiński (red.). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2000, s. 40. ISBN 83-01-13851-3.

[1] Władysław Kopaliński: apostrof; apostrofa. [w:] Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych [on-line]. slownik-online.pl. [dostęp 2018-11-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-07-02)].

[2] Henry George Liddell, Robert Scott: ἀποστροφή. [w:] A Greek-English Lexicon [on-line]. [dostęp 2018-07-16]. (ang.).

[słownik1-3] Aleksandra Achtelik, Romuald Cudak, Marek Pytasz: Słownik wiedzy o literaturze. Katowice: Videograf II, 2005, s. 15. ISBN 83-7183-363-6.

[ency-4] Encyklopedia języka polskiego. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1999, s. 24. ISBN 83-04-04507-9.

[1]