Przejdź do zawartości

Antoni Stanisław Czetwertyński-Światopełk

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Stanisław Światopełk-Czetwertyński
Ilustracja
Herb
Pogoń Ruska
Rodzina

Czetwertyńscy herbu Pogoń Ruska

Data urodzenia

1748

Data i miejsce śmierci

28 czerwca 1794
Warszawa

Odznaczenia
Order Orła Białego Order Świętego Stanisława (Rzeczpospolita Obojga Narodów)

Antoni Stanisław Światopełk-Czetwertyński (ur. 1748, zm. 28 czerwca 1794) – książę kasztelan przemyski od 1790 roku, w 1773 poseł bracławski na Sejm Rozbiorowy 1773–1775, jako członek delegacji powołanej dla ułożenia i ratyfikacji traktatów z państwami zaborczymi po I rozbiorze Polski był przedstawicielem opozycji[1]. Zausznik ambasady rosyjskiej, przeciwnik Konstytucji 3 maja, marszałek konfederacji targowickiej od marca 1793 roku, konsyliarz jej konfederacji generalnej koronnej[2], odznaczony Orderem Orła Białego[3]. W 1773 roku pobrał 150 czerwonych złotych z kasy wspólnej trzech dworów rozbiorczych[4].

Członek konfederacji Adama Ponińskiego w 1773 roku[5]. Członek konfederacji Andrzeja Mokronowskiego w 1776 roku i poseł na sejm 1776 roku z województwa bracławskiego[6].

Był członkiem konfederacji Sejmu Czteroletniego[7]. Figurował na liście posłów i senatorów posła rosyjskiego Jakowa Bułhakowa w 1792 roku, która zawierała zestawienie osób, na które Rosjanie mogą liczyć przy rekonfederacji i obaleniu dzieła 3 maja[8]. Był rotmistrzem targowickiej formacji Brygady Kawalerii Narodowej Znaków Hussarskich pod Imieniem Województwa Bracławskiego[9]. W 1792 roku był delegowany przez konfederację targowicką do zasiadania w Komisji Skarbowej Wielkiego Księstwa Litewskiego[10].

W 1785 roku został kawalerem Orderu Świętego Stanisława[11].

28 czerwca 1794 roku w czasie insurekcji kościuszkowskiej został wywleczony z więzienia i bez sądu powieszony jako zdrajca przez tłum warszawski[12].

Jego dziećmi z pierwszego małżeństwa z Teklą zd. Kampenhauzen (von Campenhauzen, pochodzącą z inflanckiej szlachty) byli[13]:

  • Maria (1779-1854), która wyszła za mąż za rosyjskiego księcia Dymitra Naryszkina, a następnie została wieloletnią metresą cara Aleksandra I[14],
  • Janina (zwana Żanetą), która wraz siostrą trafiła w 1795 na carski dwór i tam nawiązała krótki romans z Konstantym, bratem Aleksandra I[15],
  • Borys, który został pułkownikiem rosyjskiej armii biorąc udział w wojnach napoleońskich.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ryszard Chojecki, Patriotyczna opozycja na sejmie 1773 r., w: Kwartalnik Historyczny, LXXIX, nr 3, 1972, s. 557, 559.
  2. ↑ Dariusz Rolnik, Szlachta koronna wobec konfederacji targowickiej (maj 1792 - styczeń 1793), Katowice 2000, s. 162.
  3. ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008, 2008, s. 274.
  4. ↑ Gazeta Rządowa, nr 53 25 sierpnia 1794, s. 212.
  5. ↑ Actum in Curia Regia Varsaviensi Feria Tertia post Dominicam Conductus Paschae videlicet, die vigesima Mensis Aprilis Anno Domini Millesimo Septingentesimo Septuagesimo Tertio. [Inc. tekst pol.:] My Posłowie na Seym blisko następuiący [...], b.n.s.
  6. ↑ Volumina Legum, t. VIII, Petersburg 1860, s. 529.
  7. ↑ Kalendarzyk narodowy y obcy na rok ... 1792. ..., Warszawa 1791, s. 312.
  8. ↑ Łukasz Kądziela, Między zdradą a służbą Rzeczypospolitej. Fryderyk Moszyński w latach 1792-1793, Warszawa 1993, s. 46, Сборник Русского исторического общества, t. 47,Petersburg 1885, s. 272.
  9. ↑ Jarosław Gdański, Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki, Kamil Stepan, Wojsko Koronne. Formacje Targowicy, szkolnictwo wojskowe. Varia, Uzupełnienia, Kraków2003, s. 12.
  10. ↑ Korrespondent Warszawski Donoszący Wiadomości Kraiowe y Zagraniczne. 1792, no 63, s. 579.
  11. ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława, Warszawa 2006, s. 192.
  12. ↑ Kronika powstań polskich 1794–1944, Marian B Michalik (red.), Eugeniusz Duraczyński (oprac.), Warszawa: Wydawnictwo Kronika, 1994, s. 38, ISBN 83-86079-02-9, OCLC 834009097.
  13. ↑ Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie wojska koronnego. Sztaby i kawaleria. T. I (część 1). Kraków: Księgarnia Akademicka, 2002, s. 188, seria: Oficerowie Rzeczypospolitej Polskiej Obojga Narodów 1777–1794. Spisy. ISBN 83-7188-500-8.
  14. ↑ Andrzej Andrusiewicz: Carowie i cesarze Rosji. Warszawa: Fakty, 2001, s. 302. ISBN 83-7311-126-3.
  15. ↑ Władysław Bortnowski: Wielki Książę Konstanty i Joanna Grudzińska. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1981, s. 49-50. ISBN 83-218-0049-1.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Stanisław_Czetwertyński-Światopełk&oldid=73095551”