„Pan raczy żartować, panie Feynman!” Przypadki ciekawego człowieka

„Pan raczy żartować,
panie Feynman!”
Przypadki ciekawego człowieka
„Surely You're Joking, Mr. Feynman!”
Adventures of a Curious Character
Autor	Richard Feynman,; wysłuchał; Ralph Leighton; opracował; Edward Hutchings
Typ utworu	autobiografia
	Wydanie oryginalne
Miejsce wydania	USA
Język	angielski
Data wydania	1985
Wydawca	Princeton University Press
	Pierwsze wydanie polskie
Data wydania polskiego	1996
Wydawca	Wydawnictwo Znak
Przekład	Tomasz Bieroń

„Pan raczy żartować, panie Feynman!” Przypadki ciekawego człowieka – zbiór wspomnień Richarda Feynmana, wyróżnionego w roku 1965 Nagrodą Nobla w dziedzinie fizyki, wydany w Polsce w latach 1996, 2007 i 2018 (tytuł oryginału: ang. „Surely You're Joking, Mr. Feynman!”: Adventures of a Curious Character, Princeton University Press, USA 1985).

Anegdoty zostały spisane z nagrań wielu nieformalnych rozmów o nauce, pracy i życiu osobistym, które Feynman przeprowadził ze swoim przyjacielem, Ralfem Leightonem.

Książka zyskała duże zainteresowanie czytelników^[1], podobnie jak inne publikacje Feynmana, np. trudniejsza dla niespecjalistów książka pt. QED^[a]: The Strange Theory of Light and Matter (Princeton University Press, 1985), która została sprzedana w liczbie 500 tys. egzemplarzy^[2].

Treść książki

Wstęp, przedmowa i wprowadzenie

Wstęp do polskiego wydania, zatytułowany Richard P. Feynman – urwisowaty geniusz, napisał prof. Marek Demiański z Instytutu Fizyki Teoretycznej UW. W tekście przytoczył kilka własnych wspomnień ze spotkań w Warszawie, gdy Feynman przebywał na 4. Międzynarodowej Konferencji Teorii Grawitacji (1962), oraz w CALTECH w roku 1974. W czasie spaceru z Markiem Demiańskim po plaży Feynman powiedział m.in.^[3]:

Popatrz na tę biegnącą falę, góra cząstek, każda bezmyślnie zajęta sobą, jest ich miliardy, a jednak wspólnie tworzą tę pieniącą się falę. W niewyobrażalnie zamierzchłej przeszłości, zanim jakiekolwiek oczy mogły je oglądać, rok po roku, dzień po dniu z szumem rozbryzgiwały się o brzeg tak jak teraz. Dla kogo, po co?

Po kilku zdaniach na temat tworzenia się w głębiach morskich coraz bardziej złożonych cząsteczek, skończył myśl mówiąc^[3]:

… i oto tu stoi – układ wielu miliardów atomów obdarzony świadomością – materia obdarzona ciekawością. Stoję na brzegu morza zadumany nad tym zadziwiającym światem, ja-wszechświat atomów, jak jeden atom w tym ogromnym wszechświecie. Dlaczego? Po co?

Ralph Leighton, który spisał wspomnienia przyjaciela, wyraził w przedmowie zdziwienie, „że jednej osobie przytrafiło się w życiu tyle wspaniałych i szalonych rzeczy” i „udało się w jednym życiu uknuć tyle niewinnych psot”^[4]. We wprowadzeniu, napisanym przez Alberta R. Hibbsa, profesora CALTECH, znalazło się zdanie, że wspomnienia dają wyraz prawdziwym cechom natury Feynmana, „jego niemal nałogowej potrzeby rozwiązywania zagadek, jego prowokacyjnej figlarności, jego odrazy do snobizmu i obłudy oraz jego umiejętności przelicytowania każdego, kto usiłuje przelicytować jego!”^[5].

Treść książki

Zbiór zawiera wspomnienia Feynmana, m.in. o jego dzieciństwie, o młodości w MIT i w Princeton University, o jego pierwszym wystąpieniu naukowym, którego słuchali giganci umysłu: Einstein, Pauli, Russel, von Neumann^[6], o tajnikach otwierania sejfów, wizytach w barach topless, pracach nad bombą atomową w Los Alamos, pomysłach na elektrownię jądrową, walce z rządową administracją, eksperymentach z hipnozą, testach wrażliwości węchu, wykonywanych m.in. wspólnie z pierwszą żoną, Arline Greenbaum, niedługo przed jej śmiercią na gruźlicę^[7].

Spis treści
Lp	Tytuł rozdziału	Podrozdziały	Strony
1	Vita mea (R.P.F)^[8]		17
2	Od Far Rockaway do MIT^[9]	Ten chłopak naprawia radia myśleniem! • Fasolka szparagowa • Kto ukradł drzwi? • Łacina czy włoski? • Migacz • Dyrektor działu chemicznego Metaplast Corporation	19–61
3	Princeton^[10]	„Pan raczy żartować, panie Feynman!” • Jaaaaaaaaaaa! • Mapa kota? • Giganci umysłu • Mieszanie farb • Inny przybornik • Telepaci • Naukowiec amator	63–99
4	Feynman, bomba i wojsko^[11]	Spalone na panewce • Węch ogara • Los Alamos okiem maluczkiego • Trafił kasiarz na kasiarza • Wujek Sam nie potrzebuje cię!	101–167
5	Z Cornell do Caltech, zahaczając o Brazylię^[12]	Dostojny profesor • Są jakieś pytania? • Chcę mojego dolara! • Trzeba po prostu spytać? • Szczęśliwe liczby • O Americano, outra vez! • Człowiek o tysiącu języków • Oczywiście, panie Ważny! • Propozycja do odrzucenia	169–241
6	Świat jednego fizyka^[13]	Czy ty rozwiązałbyś równanie Diraca? • Czas zimowy i błąd siedmioprocentowy • Trzynaście razy • Gadają po chińsku • Ale czy to jest sztuka? • Czy elektryczność to ogień? • O sądzeniu książek po okładkach • Drugi błąd Alfreda Nobla • Dokulturalnianie fizyków • Zdekonspirowani w Paryżu • Odmienne stany świadomości • Nauka spod znaku kultu cargo	243–347

Zobacz też

Uwagi

↑ ang. QED – Quantum ElectroDynamics, elektrodynamika kwantowa

Przypisy

↑ Pan raczy żartować, panie Feynman! Autor: Feynman Richard P.. [w:] Informacje bibliograficzne i opinie czytelników [on-line]. empik.com. [dostęp 2015-03-03].
↑ Edward Tenner: The Myth of Anti-Intellectualism. [w:] The Atlantic [on-line]. www.theatlantic.com, 2010-07-12. [dostęp 2015-03-03]. (ang.).
↑ ^a ^b Richard Feynman 2007 ↓, s. 5–11.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 13.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 15.
↑ Wystąpienie odbyło się, gdy Feynman był asystentem i doktorantem Johna Wheelera. Eugene Wigner uznał, że tematyka pracy usprawiedliwia włączenie doktoranta do harmonogramu regularnych seminariów i zaproszenie na prelekcję wymienionych wybitnych słuchaczy.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 17, spis treści, okładka.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 17.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 19–61.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 63–99.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 101–167.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 169–241.
↑ Richard Feynman 2007 ↓, s. 243–347.

Bibliografia

Richard P. Feynman, Ralf Leighton, przekład: Tomasz Bieroń: „Pan raczy żartować, panie Feynman!” Przypadki ciekawego człowieka. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2007. ISBN 978-83-240-0776-9. (wyd. I : 1996, ISBN 83-7006-459-0)

[2] . QED – Quantum ElectroDynamics, elektrodynamika kwantowa

[empik-1] Pan raczy żartować, panie Feynman! Autor: Feynman Richard P.. [w:] Informacje bibliograficzne i opinie czytelników [on-line]. empik.com. [dostęp 2015-03-03].

[nakład-3] Edward Tenner: The Myth of Anti-Intellectualism. [w:] The Atlantic [on-line]. www.theatlantic.com, 2010-07-12. [dostęp 2015-03-03]. (ang.).

[CITEREFRichard_Feynman20075–11-4] Richard Feynman 2007 ↓, s. 5–11.

[CITEREFRichard_Feynman200713-5] Richard Feynman 2007 ↓, s. 13.

[CITEREFRichard_Feynman200715-6] Richard Feynman 2007 ↓, s. 15.

[uwaga-7] Wystąpienie odbyło się, gdy Feynman był asystentem i doktorantem Johna Wheelera. Eugene Wigner uznał, że tematyka pracy usprawiedliwia włączenie doktoranta do harmonogramu regularnych seminariów i zaproszenie na prelekcję wymienionych wybitnych słuchaczy.

[CITEREFRichard_Feynman200717,_spis_treści,_okładka-8] Richard Feynman 2007 ↓, s. 17, spis treści, okładka.

[CITEREFRichard_Feynman200717-9] Richard Feynman 2007 ↓, s. 17.

[CITEREFRichard_Feynman200719–61-10] Richard Feynman 2007 ↓, s. 19–61.

[CITEREFRichard_Feynman200763–99-11] Richard Feynman 2007 ↓, s. 63–99.

[CITEREFRichard_Feynman2007101–167-12] Richard Feynman 2007 ↓, s. 101–167.

[CITEREFRichard_Feynman2007169–241-13] Richard Feynman 2007 ↓, s. 169–241.

[CITEREFRichard_Feynman2007243–347-14] Richard Feynman 2007 ↓, s. 243–347.

[1]