Łowczyk lazurowy

Łowczyk lazurowy
	Todiramphus lazuli
	(Temminck, 1830)
	; Łowczyki lazurowe na XIX-wiecznym rysunku (po lewej samica, po prawej samiec)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Nadrząd	ptaki neognatyczne
Rząd	kraskowe
Rodzina	zimorodkowate
Podrodzina	łowce
Rodzaj	Todiramphus
Gatunek	łowczyk lazurowy
Synonimy
	Alcedo lazuli C.J. Temminck, 1830; Halcyon lazuli (C.J. Temminck, 1830); Halcyon diops lazuli (C.J. Temminck, 1830); Todirhamphus lazuri (C.J. Temminck, 1830);
	Alcedo lazuli C.J. Temminck, 1830; Halcyon lazuli (C.J. Temminck, 1830); Halcyon diops lazuli (C.J. Temminck, 1830); Todirhamphus lazuri (C.J. Temminck, 1830);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łowczyk lazurowy^[4], łowiec lazurowy^[5] (Todiramphus lazuli) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny zimorodkowatych (Alcedinidae). Jest endemitem wysp południowej części archipelagu Moluków, administracyjnie należącego do Indonezji. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern)^[3].

Systematyka

Pierwszego naukowego opisu gatunku dokonał holenderski zoolog Coenraad Jacob Temminck, nadając mu nazwę Alcedo lazuli. Opis ukazał się w 1830 roku w 86. zeszycie serii „Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, pour servir de suite et de complément aux planches enluminées de Buffon”, a do opisu dołączona była tablica barwna^[2]^[6]^[7]. Autor jako miejsce typowe błędnie wskazał Sumatrę^[2]^[7], co później skorygowano na wyspę Ambon^[2]. Nie wyróżnia się podgatunków^[6]^[8]^[9]. Zwyczajowo łowczyk lazurowy razem z następującymi gatunkami: łowczyk molucki, łowczyk białogrzbiety, łowczyk leśny, łowczyk różoworzytny i łowczyk białoszyi tworzy grupę gatunków^[10]. Niektórzy autorzy uznawali go za podgatunek łowczyka moluckiego^[2]^[11].

Etymologia

Todiramphus: rodzaj Todus Brisson, 1760 (płaskodziobek); gr. ῥαμφος rhamphos „dziób”^[12].
lazuli: łac. lazulus – lazurowy, ciemnoniebieski^[13].

Morfologia

Średniej wielkości ptak o dużym, szerokim u nasady, czarnym dziobie, którego górna część jest nieco jaśniejsza, a dolna u nasady ma niewielką nutę koloru pomarańczowego. Nogi i stopy brązowo-czarne. Tęczówki ciemnobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy. U samców góra głowy ciemnoniebieska, poniżej czarna, dosyć szeroka maska obejmująca nasadę dzioba, policzki, okolice oczu, uszy, rozciąga się wokół głowy, rozszerzając się na kark. Pomiędzy nią a górą głowy, w okolicy nozdrzy biała plamka. Podgardle, gardło, boki szyi, pierś, górna i środkowa część brzucha i boki białe. Dolna część brzucha, pokrywy podogonowe bladoniebieskie. Skrzydła ciemnoniebieskie, ogon dość krótki, także ciemnoniebieski. Grzbiet i zad jasnoniebieski. Samica ma jasnoniebieski cały brzuch, kark i boki fioletowo-niebieskie, pokrywy podskrzydłowe szaro-granatowe. Młode osobniki są podobne do samców, ale mają nieco ciemniejszy odcień niebieskiego i plamkę przy dziobie płowobiałą. Długość ciała 22 cm^[11].

Zasięg występowania

Łowczyk lazurowy występuje tylko na trzech wyspach archipelagu Moluków: Seram, Ambon i Haruku. Występuje głównie na terenach położonych do wysokości 640 m n.p.m., chociaż pojedyncze obserwacje miały miejsce na większych wysokościach^[3]^[14]. Zasięg występowania według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 33,8 tys. km²^[14].

Ekologia

Głównym habitatem łowczyka lazurowego są nizinne lasy tropikalne pierwotnego i wtórnego wzrostu oraz ich obrzeża. Występuje także w lasach bagiennych, namorzynach, ogrodach i terenach uprawnych. Jest gatunkiem osiadłym^[11]. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku^[14]. Dieta tego gatunku składa się z dużych owadów, głównie prostoskrzydłych (Orthoptera) i chrząszczy, w tym kózkowatych (Cerambycidae). Zdobyczy często wypatruje siedząc na gałęziach w zacienionych górnych partiach lasu lub na drutach w terenie otwartym^[11].

Rozmnażanie

Niewiele wiadomo o rozmnażaniu i gniazdowaniu gatunku. Okres lęgowy trwa prawdopodobnie od lipca do grudnia. Gniazduje w nadrzewnych termitierach^[11].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN łowczyk lazurowy od 2022 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern); wcześniej był uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, Near Threatened). Liczebność populacji szacowana jest na więcej niż 12 tys., a mniej niż 18 tys. dorosłych osobników. Trend populacji uznawany jest za prawdopodobnie stabilny^[3]^[14].

Przypisy

↑ Todiramphus lazuli, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Denis Lepage: Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli (Temminck, CJ 1830). Avibase. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Todiramphus lazuli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-05].
↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.
↑ ^a ^b Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2023 [dostęp 2023-05-05] (ang.).
↑ ^a ^b Coenraad Jacob Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, pour servir de suite et de complément aux planches enluminées de Buffon. T. 4: Mousebirds to Hornbills. Paryż: 1838, s. 176. (fr.).
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 215. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
↑ P.F. Woodall: Blue-and-white Kingfisher Todiramphus diops, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-03]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e P.F. Woodall & Guy M. Kirwan: Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).
↑ Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).
↑ lazuli, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-05] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].

[itis-1] Todiramphus lazuli, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[AviBase-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Denis Lepage: Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli (Temminck, CJ 1830). Avibase. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).

[iucn-3] Todiramphus lazuli, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-4] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ALCEDINIDAE Rafinesque, 1815 - ZIMORODKOWATE - KINGFISHERS (wersja: 2023-04-08). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-05-05].

[mc-5] P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 163, 1999.

[Zoon-6] Alan P.A.P. Peterson Alan P.A.P., CORACIIFORMES, Wersja 4.013 (2021-11-24) [online], Zoonomen Nomenclatural data, 2023 [dostęp 2023-05-05] (ang.).

[Pierwszy-7] Coenraad Jacob Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, pour servir de suite et de complément aux planches enluminées de Buffon. T. 4: Mousebirds to Hornbills. Paryż: 1838, s. 176. (fr.).

[ioc-8] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Rollers, ground rollers, kingfishers. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-05-05]. (ang.).

[HBW_06-9] Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2001, s. 215. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).

[botw2-10] P.F. Woodall: Blue-and-white Kingfisher Todiramphus diops, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-03]. (ang.).

[botw-11] P.F. Woodall & Guy M. Kirwan: Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).

[12] Todiramphus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-04-29] (ang.).

[13] lazuli, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-05-05] (ang.).

[birdlife-14] Lazuli Kingfisher Todiramphus lazuli. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-05-05]. (ang.).

[1]