Wielki Nefud
28°30′N 41°00′E/28,500000 41,000000
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Powierzchnia |
~70 000 km² |
| Rodzaj obiektu |
pustynia |
Położenie na mapie Arabii Saudyjskiej  | |
| 28°30′N 41°00′E/28,500000 41,000000
| |
Wielki Nefud, także Pustynia Czerwona[1] (arab. النفود, An-Nafūd) – pustynia piaszczysta w północnej części Półwyspu Arabskiego na terytorium Arabii Saudyjskiej.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Wielki Nefud to pustynia piaszczysta w północnej części Półwyspu Arabskiego, położona na północ od gór Dżabal Szammar[1][2]. Jej powierzchnia szacowana jest na ok. 70 tys. km²[1][a]. Pustynia swoim kształtem na mapie przypomina dłoń z długimi palcami w kierunku wschodnim[3].
Występują tu głównie wydmy podłużne o wysokości do 90 m, a w zachodniej części barchany i wydmy paraboliczne o wysokości do ponad 100 m[1][2]. Podłoże tworzą intensywnie wietrzejące, kredowe piaskowce i wapienie[1]. Występują tu również góry wyspowe osiągające wysokość do 1000 m[1]. Wydmy stałe stanowią ok. 95% wszystkich wydm Wielkiego Nafudu i zbudowane są ze średnio-ziarnistego piasku o dużej zawartości węglanu wapnia i zabarwieniu czerwonym i czerwono-żółtym z uwagi na dużą zawartość tlenku żelaza[4]. Wydmy ruchome natomiast niosą sypki piasek kwarcowy o zabarwieniu żółtym[4].
Stałe wydmy w zachodniej części pustyni uformowały się najprawdopodobniej w okresach 164–129 tys., 113–99 tys., 64–31 tys. i 22–18 tys. BP[5]. Wydmy w części południowo-wschodniej powstały najprawdopodobniej w okresach 70–38 tys. i 22–10 tys. BP pod wpływem wiatrów zachodnich[5]. Wydmy o jaśniejszym kolorze piasku powstawały na bazie wydm stałych przez ostatnie 5,2 tys. lat[5].
Roślinność występuje skąpo z uwagi na brak wody – roczna średnia suma opadów wynosi poniżej 100 mm[1]. W części wschodniej opady roczne wynoszą 89–104 mm a w południowo-zachodniej jedynie 45–68 mm[5]. W oazach znajdują się obszary nadające się dla rolnictwa i pasterstwa[6]. Ponadto poziom wód gruntowych, pomimo opadnięcia w ciągu ostatnich 120 lat, nadal pozwala na nawadnianie części pustyni[5].
Przez pustynię przebiega historyczny szlak karawanowy z północnego zachodu na południowy wschód, łączący oazy Al-Dżauf z oazami Ha’il[6].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Edgell (2006) podaje, że powierzchnia wynosi 57 tys. km², przy czym pustynia ciągnie się na długości 290 km a jej szerokość dochodzi do 225 km.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Nefud, Wielki, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-07-30].
- ↑ a b H. Stewart Edgell: Arabian Deserts: Nature, Origin and Evolution. Springer Science & Business Media, 2006, s. 125. ISBN 978-1-4020-3970-6. [dostęp 2017-07-30]. (ang.).
- ↑ Peter Vincent: Saudi Arabia: An Environmental Overview. CRC Press, 2008, s. 23. ISBN 978-0-203-03088-2. [dostęp 2017-07-30]. (ang.).
- ↑ a b H. Stewart Edgell: Arabian Deserts: Nature, Origin and Evolution. Springer Science & Business Media, 2006, s. 147. ISBN 978-1-4020-3970-6. [dostęp 2017-07-30]. (ang.).
- ↑ a b c d e H. Stewart Edgell: Arabian Deserts: Nature, Origin and Evolution. Springer Science & Business Media, 2006, s. 150. ISBN 978-1-4020-3970-6. [dostęp 2017-07-30]. (ang.).
- ↑ a b Al-Nafūd, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-07-30] (ang.).