ਵੀ. ਰਾਘਵਨ

ਵੈਂਕਟਰਮਨ ਰਾਘਵਨ (1908–1979) ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਅਨੇਕਾਂ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਚੁੱਕਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਅਤੇ 120 ਤੋਂ ਵਧੇਰੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਅਤੇ 1200 ਲੇਖਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕ ਸਨ।

ਉਸਨੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਉੱਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ।^[1]

1963 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਭੋਜ ਦੇ ਸ਼ਿੰਗਾਰ-ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ, ਇਹ 36 ਅਧਿਆਵਾਂ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਾਵਿ-ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਨਾਟਕਕਾਰੀ ਦੋਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਕਾਵਿ-ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ।^[2] ਇਸ ਕੰਮ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਟੀਕਾਕਾਰੀ ਲਈ, ਉਸਨੇ 1966 ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ 1969 ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[3] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ 1998 ਵਿੱਚ ਹਾਰਵਰਡ ਓਰੀਐਂਟਲ ਸੀਰੀਜ਼ ਦੇ ਖੰਡ 53 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਉਸਨੇ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਟਕ, ਵਾਲਮੀਕਿ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਵਾਲਮੀਕੀ ਦੇ ਡਾਕੂ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਵੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ।^[4]

ਉਸਨੇ ਮਯੁਰਾਜਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਟਕ ਉਦੱਟਾ ਰਾਘਵਮ ਦੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ।^[5]

ਉਸਨੇ 1958 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਰੰਗ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਥੀਏਟਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਨਾਟਕ ਕਰਦੀ ਹੈ।^[4]

ਉਹ ਆਪਣੇ ਮੁੱਢਲੇ ਪਾਠਾਂ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਲਈ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲੇਖਾਂ ਅਤੇ ਟੀਕਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।^[5]

ਸੰਗੀਤ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਸਨੇ ਕਾਰਨਾਟਿਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਉਹ 1944 ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਸੰਗੀਤ ਅਕਾਦਮੀ, ਮਦਰਾਸ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਨਾਮ ਡਾ. ਵੀ. ਰਾਘਵਨ ਰਿਸਰਚ ਸੈਂਟਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਉਸ ਦੀ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ 'ਤੇ, ਅਗਸਤ 2008 ਵਿੱਚ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਸਮ੍ਰਿਤੀ ਕੁਸੁਮਾਨਜਾਲੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ 60 ਵੇਂ ਜਨਮਦਿਨ 'ਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡਾ. ਐਸ. ਰਾਧਾਕ੍ਰਿਸ਼ਨਨ ਅਤੇ ਉਪ-ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੀ.ਵੀ.ਗਿਰੀ ਸਮੇਤ ਸ਼ਖਸ਼ੀਅਤਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀਆਂ ਦਾ ਸੰਕਲਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਰਾਘਵਨ ਦਾ ਜਨਮ 1908 ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ (ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ) ਦੇ ਤਨਜੌਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਦੇ ਤਿਰੂਵਰੂਰ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1930 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ, ਮਦਰਾਸ ਤੋਂ 3 ਕਾਲਜ ਇਨਾਮ ਅਤੇ 5 ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮੈਡਲਾਂ ਨਾਲ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਮਹਾਮਹੋਪਾਧਿਆਇਆ ਪ੍ਰੋ. ਸ. ਕੁਪਸੁਵਾਮੀ ਸਾਸਤਰੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਫਿਲੋਲੋਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਚਾਰ ਸਕੂਲ ਨਾਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਕੀਤੀ ਅਤੇ; ਆਲੰਕਾਰ ਅਤੇ ਨਾਟਯ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਐਸ ਲੇਵੀ, ਐਫਡਬਲਯੂ ਥਾਮਸ ਅਤੇ ਏਬੀ ਕੀਥ ਤੋਂ 1934-1935 ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਕੀਤੀ; ਰਵਾਇਤੀ ਲੀਹਾਂ ਉੱਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਬੋਲਣ ਅਤੇ ਲਿਖਣ ਲਈ ਮੈਡਲ ਅਤੇ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤੇ। ਸਰਸਵਤੀ ਮਹਲ ਮੈਨੂਸਕ੍ਰਿਪਟ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਦੀ ਸੰਖੇਪ ਸੁਪਰਡੈਂਟਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ, ਮਦਰਾਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਖੋਜ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਖੋਜ ਵਿਦਵਾਨ ਦੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਤਰੱਕੀ ਕਰਕੇ ਉਹ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦੀ ਪਦਵੀ ਤੱਕ ਉੱਠ ਗਿਆ ਅਤੇ 1968 ਤੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਮੁਖੀ ਰਿਹਾ।^[6]

ਉਸਦੀ ਧੀ, ਨੰਦਿਨੀ ਰਮਾਨੀ, ਇੱਕ ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ ਹੈ।^[4]