Болгайраг æвзаг
| Болгайраг æвзаг | |
|---|---|
 | |
| Хином | български език |
| Бæстæтæ | Болгари, Румыни, Серби, Македони, Грекъ, Турк, Молдави, Албани |
| Официалон статус |
 Европæйы Цæдис |
| Уагдæттæг организаци | Институт по български език към Българската академия на науките |
| Дзурджыты нымæц | 9[1]—11[2] млн |
| Рейтинг | 88 |
| Классификаци | |
| Категори | Евразийы æвзæгтæ |
|
|
| Фыссынад | кириллицæ (болгайраг алфавит) |
| Æвзаджы кодтæ | |
| ISO 639-1 | bg |
| ISO 639-2 | bul |
| ISO 639-3 | bul |
| ГОСТ 7.75–97 | бол 115 |
| WALS | bul |
| Ethnologue | bul |
| Linguasphere | 53-AAA-hb |
| ABS ASCL | 3502 |
| IETF | bg |
| Glottolog | bulg1262 |
 Википеди ацы æвзагыл | |
Болгайраг æвзаг кæнæ болгариаг æвзаг[3] (български език, IPA [ˈbɤlgarski ɛzˈik]) у болгайраг адæмы мадæлон æвзаг. Уый у хуссар къорды славяйнаг æвзаг. Дзурынц ыл 9 милуан адæймаджы[1] (æндæр ратæдзæнтæм гæсгæ — 11 милуанæй фылдæр[2]).
Болгарийы мидæг болгайраг æвзаг «бирæцентрон» æвзагыл нымад у — ис ын, дам, æртæ литературон формæйы: болгайраг, македойнаг æмæ банатаг. Сыхагон Македонийы сæхи æвзаг нымайынц хицæн æвзагыл, кæд æмæ болгайраг æвзагмæ тынг хæстæг у, уæддæр.
Алфавит
[ивын | Бындур ивын]Болгари уыд кириллон алфавитæй фыццаг пайдагæнæг паддзахад. Рагондæр кириллон фыст болгайраг паддзах Самуилы бардзырдмæ гæсгæ конд у 993-æм азы, ссардтой йæ Македонийы XIX æнусы кæрон.
Болгайрагау фыстæуы кириллон алфавитæй, уырыссаг абетæйæ хъауджыдæр болгайраг алфавиты нæй дамгъæтæ Ё, Э, Ы (ома, алфавиты раст 30 дамгъæйы ис); дамгъæ Ъ та нысан кæны хъæлæсон мыр [ɤ], ирон /ы/-мæ хæстæг. Мæнæ уыцы алфавит æмæ йæ дамгъæты транскрипци:
| А а /a/ |
Б б /b/ |
В в /v/ |
Г г /g/ |
Д д /d/ |
Е е /ɛ/ |
Ж ж /ʒ/ |
З з /z/ |
И и /i/ |
Й й /j/ |
| К к /k/ |
Л л /l/ |
М м /m/ |
Н н /n/ |
О о /ɔ/ |
П п /p/ |
Р р /r/ |
С с /s/ |
Т т /t/ |
У у /u/ |
| Ф ф /f/ |
Х х /h/ |
Ц ц /ʦ/ |
Ч ч /tʃ/ |
Ш ш /ʃ/ |
Щ щ /ʃt/ |
Ъ ъ /ə/ |
- ь /ʲ/ |
Ю ю /ju/ |
Я я /ja/ |
Болгайраг клавиатурæ уырыссаг клавиатурæйы æнгæс нæу, уый тыххæй æмæ æндæр принципмæ гæсгæ конд у (хъæлæсонтæ дзы сты галиуырдыгæй, æмхъæлæсонтæ та æппатæй — рахизырдыгæй):
Хицæндзинæдтæ
[ивын | Бындур ивын]
Болгайраг æвзаг иннæ славяйнаг æвзæгтæй цæмæй хицæн кæны:
- хауæнты системæ дзы фесæфтис (гуырынон æмæ дæттынон хауæнтæ баззадысты æрмæст номивджыты);
- фæзындис бæрæггæнæн артикль, фæсæфтуаны хуызæн бавæрдæуы дзырды кæрон: вълк «бирæгъ» — вълкът «бирæгъ (бæлвырд)», момиче «чызг» — момичето «чызг (бæлвырд)»;
- баззадис мивдисæджы хъæздыг системæ.
Нырыккон болгайраг æвзаг лæууы адæмон æвзаджы бындурыл, стыр тæваг ын дардта аргъуан�� славяйнаг æвзаг (рагон болгайраг дæр æй хонынц), стæй уырыссаг литературон æвзаг. Уый тыххæй болгайраг æвзаг, йæ лексикæмæ гæсгæ, уырыссаг æвзагмæ у хæрз хæстæг, кæд æмæ иу æвзæгты дæлкъорды не сты, уæддæр.
Кæд тюркаг дзырдтæ болгайраг æвзагæй барæй-иу аивтой, уæддæр дзы бирæ баззадис, уыимæ арæх дзырдтæ дæр (зæгъæм маса «фынг» у туркаг дзырд).
Фиппаинæгтæ
[ивын | Бындур ивын]- ↑ 1,0 1,1 Ethnologue.com
- ↑ 2,0 2,1 Энциклопедия Кругосвет
- ↑ Ирон æвзаджы орфографи æмæ пунктуацийы æгъдæуттæ (Бакуыстой сыл Гыриаты Т., Тахъазты X., Гæбæраты Н., Дзодзыккаты 3., Боцуаты Е., Майрæмыхъуаты Ф., Куыдзойты А.) — Дзæуджыхъæу: Ир, 2004 — 80 с.
|
Ацы уац æвзаг кæнæ æвзагзонынады тыххæй къæртт у, ома æрдæгцæттæ. Википедийæн баххуыс кæн æмæ ацы уац раст æмæ стырдæр скæн. |
