Francesc Cambó

Francesc Cambó
Retrach de Francesc Cambó
Naissença	2 de setembre de 1876, [[Fichièr:Modèl:Country flag alias Catalonha|20x18px|border|Modèl:Country alias Catalonha]] Verges
Decès	30 d'abril de 1947, Buenos Aires, Argentina
Ocupacion	politician
Genre	conservador e catalanista

Francesc d'Assís Cambó i Batlle (Verges, Bas Empordan, 2 de setembre de 1876 - Buenos Aires, Argentina, 30 d'abril de 1947) foguèt un politician catalan conservador. Aqueste fondador e menaire de la Lliga Regionalista ocupèt de cargas de ministre dins divèrses govèrns espanhòls.

Francesc Cambó nasquèt a Verges en 1876, tresen enfant d'una familha de pichons proprietaris e comerciants, qu'avián sas originas a Besalú del costat del paire e Verges del costat de la mare. E mai s'èra nascut a Verges, foguèt a l'ostal pairal de Besalú amb sa grand que passèt la màger part de son enfància, fins a 1886, quand entamenèt sos estudis de bachelierat a l'institut de Figueres.

Cap a la fin de sos corses a l'institut de Figueres sos parents decidiguèron de lo mandar Girona per i acabar lo bachelierat. Son paire voliá que faguèsse una carrièra de farmacian, ja qu'aquela mena de trabalh, en aquela epòca, laissava lo temps per gerir los bens de la familha coma o demandava la tradicion a l'eiretièr. Èra vengut l'eiretièr que sos dos fraires mai grands èran mòrts. Pr'aquò Cambó aviá ja dins l'idèa de venir politician, e la via melhora per i arribar èra de far d'estudi d'avocat. Fin finala son paire o acceptèt, que pensava qu'aital son filh se podriá trachar del notariat de Besalú.

Aital doncas, Francesc Cambó partiguèt s'installar a Barcelona en 1891 per i estudiar la filosofia, las letras, e lo drech. Acabèt sos estudis e se diplomèt en 1897 e 1898. Foguèt durant aquel periòde d'estudiant que surgiguèt pel primièr còp la facieta politica de Cambó, quand venguèt sòci en 1894 del Centre Escolar Catalanista, una associacion d'estudiants ligada a la Liga de Catalonha.

Francesc Cambó comencèt a venir pro actiu politicament amb sas intervencions frequentas dins las discussions que se fasián aprèp las conferéncias organizadas pel Centre Escolar Catalanista, e gràcias a aquesta participacion sa notorietat venguèt cada jorn mai importanta. Passèt primièr per la foncion de secretari de la seccion de drech, ont i demostrèt sas capacitats d'organizacion. Lo pas seguent foguèt de venir president del Centre en 1895, posicion importanta socialament que mantun politician conservador notable e de dirigents de la Lliga Regionalista coma Enric Prat de la Riba, Puig i Cadafalch e Narcís Verdaguer i Callís i èran passat abans de progressar politicament.

Del temps de sa presidéncia del Centre Escolar, Cambó comencèt a establir de relacions amb los dirigents de la Liga de Catalonha, mai que mai amb Àngel Guimerà, Pere Aldavert, Ferran Alsina e Joan Permanyer. Participava a l'organizacion d'actes e publicava d'articles de quant en quant a La Renaixença, lo jornal de la Liga de Catalonha. En definitiva, foguèt durant aqueles ans que Cambó s'introdusiguèt al sen del catalanisme, que segon çò que lo quite politician expliquèt dins sas Memòries, èra en aquel temps pas gaire mai qu'un movement platonic.

A l'entorn de 1897 lo jove empordanés dintrèt coma assistent dins lo burèu de Narcís Verdaguer, un avocat catalan prestigiós. Aqueste, pro lèu, li demandèt de collaborar a son setmanièr, La Veu de Catalunya. Lo prètzfach qu'assignèt a Francesc Cambó èra lo d'i metre en plaça un seguiment de las activitats del catalanisme e de la rèsta de movements regionalistas de l'estat espanhòl e mai dins lo mond entièr. Qualques meses mai tard, l'1 de genièr de 1898 nasquèt la seccion novèla "Moviments Regionalistes", que deviá durar un an.

Aquela annada 1898 foguèt per Cambó lo moment clau dins l'evolucion de son catalanisme, que passèt d'una exaltacion romantica a una reflexion politica. Aquesta progression se deguèt a la lectura dels libres politics que lo futur politician trobava dins la bibliotèca de l'ostal de la familha Verdaguer. Se pòt resumir en citar las paraulas del quite Cambó coma o diguèt dins sas memòrias: "(...) èra un dever pels que vertadièrament aimàvem Catalonha de presicar als catalans pas sonque sos dreches mas tanben sos devers e de los ensenhar que, per un pòble qu'a perdut sa libertat, val mai la meritar abans que siá tornada, que li siá pas tornada abans de l'aver meritada."

D'autres eveniments màgers per la trajectòria politica de Cambó se debanèron aquel an. D'eleccions parcialas se preparavan dins lo districte de Vilafranca del Penedès, e la Liga de Catalonha e l'Union Catalanista decidiguèron, pel primièr còp, d'i presentar amassa un candidat catalanista. Aqueste eveniment marquèt un cambiament significatiu dins la vida de Cambó que, per encausa de las eleccions, prononciava son primièr discors politic, durant un acte a Sant Sadurní d’Anoia, parlament que obtenguèt un brave succès. Se vegèt aital la naissença del Cambó orador e fasiá créisser soa importància al sen del movement catalanista.

Cap a la fin de 1898, a partir de la desfacha d'Espanha dins la guèrra que l'opausava als Estats Units, Enric Prat de la Riba vegèt qu'èra lo bon moment per que lo catalanisme se popularizèsse e comencèsse a exercir una influéncia sus la politica espanhòla, valent a dire "lo moment propici per sortir de las catacombas" coma o escriguèt Cambó. Prat de la Riba decidiguèt alara de fondar un novèl jornal catalanista e de s'alunhar dels vièlhs catalanistas de "La Renaixença" e de la Liga de Catalonha, que li semblavan contemplatius e immobilistas. Aquel quotidian novèl èra La Veu de Catalunya, que foguèt transformat en jornal aprèp que Narcís Verdaguer la cediguèt a Prat de la Riba. Foguèt demanat sulpic a Cambó de trabalhar dins aquesta publicacion e lèu li fisèron la seccion de politica estrangièra.

Totes tres politicians fondèron en agost de 1899 lo Centre Nacional Catalan, un partit catalanista que gropava de militants qu'aparteniá al "Grup de l'Ateneu", qu'èran capitanejat pel president de l'Atenèu d'aquel temps, Àngel Guimerà, e los ancians membres de l'Union Catalanista. Aquel Centre durèt pas gaire, qu'al cap de dos ans, en 1901, se fusionèt amb lo "Partido Regionalista" per venir la Lliga Regionalista. Tre la debuta, Cambó èra un dels pilars de la basa dirigenta del novèl partit, qu'auriá ulteriorament un ròtle determinant dins la politica espanhòla del començament del sègle XX.

Las primièras eleccions a las que se presentèt lo novèl partit foguèron las de 1901 per causir los representants de las Corts. L'entitat s'i presentèt amb la candidatura sonada "dels quatre presidents", ja que èra formada pels presidents de las entitats mai respectadas del país, coma l'Atenèu Barcelonés, la Societat Economica d'Amics del País o lo Foment del Treball. Aquelas eleccions foguèron las primièras qu'i foguèron respectat a debon los sufragis e ques las maquinas electoralas dels partits tradicionals ne poguèt pas manipular lo resultat. L'accion de la Lliga Regionalista e subretot de Cambó i joguèron un ròtle essencial, que verifiquèron las listas electoralas e las purguèron dels noms de las personas mòrtas, dels noms falses o repetits.

Aquel meteis an, en novembre, se fasián tanben d'eleccions municipalas, e la Lliga Regionalista decidiguèt d'i participar. Francesc Cambó, qu'aviá alara 25 ans, èra un dels candidats. Foguèt elegit e venguèt regidor del districte VI, amassa amb Josep Puig i Cadafalch.

En 1907 Cambó foguèt elegit deputat per Barcelona, mas foguèt batut a las eleccions seguentas, en 1910. Foguèt comissari d'una exposicion que se deviá far en 1917, l'Exposicion d'Industrias Electriques, mas que se realizèt pas finalament.

Aprèp la mòrt d'Enric Prat de la Riba, Cambó venguèt lo menaire principal de la Lliga Regionalista.

• Actuació regionalista (1915)
• El pesimismo español (1917)
• Vuit mesos al ministeri de Foment (1919)
• Visions d'Orient (1924)
• La crise économique anglaise (1924)
• Entorn del feixisme italià (1924)
• La valoració de la pesseta (1929)
• Les dictadures (1929)
• Per la concòrdia (1929)
• España, Cataluña y la Nueva Constitución (1929)

<references>