Etèr (fisica)

L’etèr es un concèpte fisic abandonat que foguèt utilizat, a d'epòcas diferentas, per explicar divèrsei fenomèns fisics. Sa definicion varièt donc segon lei periòdes. Pasmens, totei leis etèrs foguèron considerats coma de substàncias subtilas, diferentas de la matèria, que permetián de transmetre d'efiechs entre lei còrs. Aqueleis efiechs foguèron principalament la trajectòria dei planetas (Descartes), la transmission de la fòrça gravitacionala (Newton), lo transpòrt de la lutz (Descartes, Newton, Hooke...) ò lo transpòrt de la fòrça electromagnetica. La preséncia d'aquela substància èra necessària per comolar lei limits dei teorias contemporanèas.

En 1887, l'experiéncia de Michelson-Morley marquèt lo començament dau declin de la teoria de l'etèr. D'efiech, lei resultats experimentaus permetèron pas donc de trobar lei proprietats previstas per l'etèr. Aquò engendrèt plusors questions e debats^[1] que foguèron finalament resòugudas per Albert Einstein en 1905. D'efiech, dins lo quadre de la teoria de la relativitat, mostrèt l'inutilitat de l'etèr per explicar lei fenomèns fisics observats. Dins leis ans 1920, plusors experiéncias permetèron de confiermar lei previsions d'Einstein e lo concèpte d'etèr es desenant considerat coma erronèu.

• Experiéncia de Michelson-Morley.
• Gravitacion.
• Lutz.

• (fr) Françoise Balibar, Einstein 1905. De l'éther aux quanta, PUF, 1992.
• (en) W. K. Guthrie, A History of Greek Philosophy, Cambridge University Press, 1962-1965.
• (fr) Ludwik Kostro, Einstein and the ether, Apeiron, 2000.

1. ↑ D'efiech, se l'experiéncia de Michelson-Morley es desenant considerada coma una pròva de l'inexisténcia de l'etèr, aquela conclusion èra pas clara per lei fisicians de la fin dau sègle XIX.