Dumont d'Urville

Jules Sébastien César Dumont d’Urville, nascut a Condé-sur-Noireau lo 23 de mai de 1790 e mòrt dins un accident ferroviari a Meudon l'8 de mai de 1842, foguèt un oficièr de marina e exploraire francés que menèt fòrça espedicions, coma a bòrd de l'Astrolabe.

Nascut d’una anciana familha de Normandia, son paire, Gabriel Charles François Dumont, senhor d’Urville es baile de la nòva Nauta Justíci de Condé. Après la mòrt del paire, son education foguèt confiada al fraire de sa maire, l'abat de Croisilles, camonge a Caen. Faguèt los estudis al collègi de Bayeux puèi, bon escolan al licèu de Caen. A 17 ans, s'engatjèt dins la Marina. A vint ans (en 1810), se presentèt a l’examen de l’Escòla politecnica, tròp jove podèt pas capitar. Comencèt sa carrièra dins la marina a Brest en 1811 sus la nau l’Aquilon, puèi sus l’Amazone, le Suffren, le Borée e la Ville de Marseille. Lo primièr viatge de Dumont d’Urville se faguèt sus la Ville de Marseille, que menèt en 1814 lo duc d’Orleans a Palèrme e que lo tornèt amb sa familha. Encontrèt a Tolon, Adèle Pépin, filha d’un relotgièr de la marina originària de Cluses en Savòia, que semaridèron lo 1^èr de mai de 1815 a Tolon. Aguèron dos filhs:

• Jules (1816-1823) ;
• Jules (1826-1842), mòrt accidentelament.

En agost de 1816, Dumont d'Urville aprend lo projècte de circumnavegacion de Loís de Fraissinet. Daissa Tolon per París per fin de convéncer Fraissinet de lo prene a bòrd de l'Uranie mas l'estat-major es ja complet. Tòrna puèi a Tolon ont va reprene sos estudis : fisica, astronomia, sciéncias naturalas e lengas estrangièras. Jules Dumont d'Urville èra conegut per son caractèr dificil. Èra a l'encòp « fascinador e rebutant » segon los dichs d'Hans-Otto Meissner^[1].

Èra, amb lo capitani Pierre-Henry Gauttier du Parc, d’una espedicion scientifica enviada en 1819 en mar Negra e dins las Cicladas, Foguèt lo primièr a signalar a l’ambaissador francés a Constantinòple, una estatua venent d'èsser descobèrta e que percep sul còp coma avent una valor inestimabla. Es la celèbra Vènus de Milo, escultada en 130 AbC e foguèt sus la noticia qu’aviá dessenhat que M. de Marcellus organizèt la ompra per França d'aquela estatua, ara expausada al Lovre. En 1820, acabèt la reconeissença complèta del torn de la mar Negra.

En 1821, s'associèt amb Louis Isidore Duperrey per far un viatge de descobèrtas decidit per ambedos oficièrs e aprovat pel govèrn. Faguèron donc lo viatge d’exploracion scientific de La Coquille, de 1822 a 1825 amb per comandant, lo capitani Duperrey dins un viatge de circumnavigacion pel mond. Tornèron al Musèu mai de tres mila espècias de plantas, que quatre cents novèlas e mila dos cents espècias d’insectès, que tres cents novèlas. Publiquèt a son retorn de memòrias scientificas e una Flora de las Malvinas, en latin.

Lo comte Chabrol de Crousol, ministre de la Marina, avent confiat a Dumont d’Urville una novèla esploracion de la mar del Sud, le comandament de La Coquille, renomenada L’Astrolabe, li foguèt confiat. Recebèt en 1826 lo comandament de las doas corvetas L’Astrolabe e la Zélée, amb mission d’explorar Oceania e foguèt enviat dins l’ocean Pacific per descobrir las còtas de la Nòva Guinèa, la Nòva Zelanda e d’autras illas. Lo 22 d'avril de 1826, Jules Dumont d’Urville aparelhèt de Tolon coma comandant de L'Astrolabe (l’anciana La Coquille) per una segonda circumnavigacion, amb coma entre autre la mission, la reherca de La Peirosa. Son espedicion de 35 meses donèt a la geografia e a la navigacion la reconeissença positiva de mai de 4 000 lègas de las còtas mens conegudas del glòb sus la Nòva Irlanda, la Nòva Bretanha e la Nòva Guinèa; assegurèt la posicion de près de 200 illas o illòtas, qu'un seissantenal avián pas encara estampat sus de mapas. Descobriguèt las illas Fiji, cartografièt las illas Loyauté, canèt las còstas de la Nòva Zelanda, faguèt una esploracion de las illas Tònga e de las Molucas. Los seus rapòrts permetèron la classificacion de las illas en Melanesia, Polinesia e Micronesia. Reconeguèt après l’explorator anglés Peter Dillon, dins l’illa de Vanikoro lo luòc probable del naufragi e de la mòrt de La Peirosa.

Las imensas reculhidas d’istòria naturala, amassadas pendent la campanha, foguèron donadas al retorn al Musèu d'Istòria Naturala de París e lo Musèu de la Marina de París. Amassèt de materials precioses per la geografia e la botanica, faguèt paréisser, jol títol de Voyage de l’Astrolabe (13 volums, in-8, 1830 e seg.), lo resultat de sas recercas fòrça criticadas pel savent François Arago per lor imprecision. Contribuguèt a la cartografia d'aquela region du glòb, en prepausant a la Societat de geografia la subdivision ara tradicionala de l’Oceania en Polinesia, Micronesia e Melanesia (que creèt lo nom) — e en Malàisia. Aquelas subdivisions son contestadas pels gtografes e linguïstas d'ara mas contunhan d’èsser utilizada.

Foguèt encargat del comandament de la nau Great-Britain qu'emportèt Carles X de França lo 16 d'agost de 1830, sus la tèrra estrangièra a Portsmouth (Angletèrra). Obtenguèt alara del govèrn anglés la reconeissença del nòu pavalhon francés e, a son retorn, faguèt la proposicion de reclamar a l’Anglatèrra los rèstes de Napoleon. Pendent d'ans, la monarquia de Julhet daissèt Dumont d’Urville dins un repaus pareissent a una desgràcia. Obtenguèt fin finala de far un nòu viatge dempuèi longtemps esperat.

Comencèt en 1837 un nòu viatge, dins una espedicion dins las regions de l’Ocean Antartic que durèt siès ays. Dins aquela epòca publiquèt, en mai del recit del viatge, lo Voyage pittoresque autour du monde (1834-1835) amb un resumit de totes los viatges d'exploracion dempuèi Magellan.

L’Astrolabe e la Zélée partiguèron de Tolon l'11 de setembre de 1837 e lo 13 de novembre ancorèron dans la rada de Rio de Janeiro. Dempuèi la Tèrra del Fuòc explorèt la mar de Weddell descobrissent la Tèrra de Loís Felip e la Terra de Joinville, fins a demorar encorats dins las glaças a las coordonadas 62° 22′ S, 38° 41′ O.

Faguèt escala a Nuku Hiva (illas Marquesas) e a Mangareva (illas Gambièr). Informat de l'afar Laval e Caret decidiguèt anar a Tahiti demanar reparacions a la reina Pomare, mas arribèt abans Dupetit Thouard.

Aprés explorèt las illas Carolinas e las illas d'Indonesia, tornèt en Antartida dempuèi Tasmania. Près del Pòl Sud magnetic descobriguèt la Tèrra d'Adelia, nom de la seuna femna, dins las actualas Tèrras Australas e Antarticas Francesas.

• Tolon, 7 de setembre de 1837.
• Tenerife, de 30 de setembre al 7 d'octobre.
• Rio de Janeiro, 13 de novembre.
• Estrech de Magellan, 15 de decembre al 8 de gener del 1838.
• L'Antartida:
  • Nòvas Shetland del Sud, Tèrra de Loís Felip, Tèrra de Joinville.
  • Encorat dins las glaças entre lo 5 e lo 9 de febrièr.
• Chile
  • Baia de Concepción, del 6 d'abril al 23 de mai.
  • Valparaíso, del 24 al 29 de mai.
• Polinesia Francesa
  • Île Manga-Reva (Mangareva), del 1^èr al 15 d'agost
  • Île Nouka-Hiva (Nuku Hiva), 26 d'agost
  • Île Taiti (Tahiti), 9 de setembre
• Samoa: Upolu, 16 de setembre
• Tònga: Vava'u, 6 d'octubre
• Fiji.
• Illas Salamon: Santa Isabela, 18 de novembre.
• Illes Carolinas (Micronèsia), 22 de decembre.
• Guam, 1^èr de genièr de 1839.
• Molucas: Ambon,
• Austràlia, Singapor, Borneo
• Antartida: Terra d'Adèlia, del 1^èr al 30 de genièr de 1840.
• Nòva Zelanda
• Timor
• Île Bourbon (illa de la Reünion)
• Tolon, 7 de novembre.

A son retorn tornada venguèt contraalmiral (décembre 1840) e recebut a la Societat de geografia qu'obtenguèt la granda medalha d'aur. S'ocupava apublicar lo Voyage au pôle Sud et dans l'Océanie quand moriguèt amb sa femna e son fils de 16 ans dins la primièra catastròfa ferroviària francesa, lo 8 de mai de 1842 a Meudon. La familha foguèt enterrada al Cementèri de Montparnasse de París. Lo Voyage au pôle Sud pareguèt en 1841-1846 redigit a partir del tòm 4 per Vincendon-Dumoulin, idrografe de l'espedicion.

Mai tard, en onor d'aquela descobèrta e de las cartografias de qualitat dessenhadas per l'idrografe de l'espedicion Vincendon-Dumoulin, foguèt donat lo nom de Dumont d'Urville a la mar d'Urville près de l’Antartida, al mont D'Urville dins la peninsula Antartida, al cap d'Urville en Nòva Guinèa Occidentala (Indonesia) e a l’illa d'Urville en Nòva Zelanda.

E tanben:

• La basa antartida Dumont d'Urville
• lo glacièr Dumont d'Urville
• una segonda illa d'Urville, dins l'ocean Austral al larg de la peninsule antartida
• un mont de l'illa Auckland

Lo quita Dumont d'Urville nomenèt en onor de son esposa, Adèle Pépin, la tèrra d'Adélia en Antartida e l'illa Pepin, una illa costièra de Nòva Zelanda e en l'onor de la familha de sa maire, Croisille Harbour, dins la baia de Tasman près de l'illa precedenta. Tanben nomenèt illas Dumoulin, dins l'Antartida en l'onr de l'idrografe de son espedicion Clément Adrien Vincendon-Dumoulin.

1. ↑ (fr)Hans-Otto Meissner, La Pérouse, le gentilhomme des mers, éditions Perrin, 2004, ISBN 2-262-02183-X, p. 256 e seg.

• https://web.archive.org/web/20150419151612/http://notices.bnf.fr/AfficherNoticeServlet?idNotice=37263438 :
• Exploration de la Nouvelle-Zélande
• Dumont d’Urville - Alabordache
• Rapport sur les voyages de M. d'Urville, capitaine de frégate, né dans le département du Calvados ; lu à la séance publique de l'Académie royale des Sciences, Arts et Belles-Lettres de Caen, le 19 Avril 1828
• Dumont d’Urville. "Les tours du monde d'un Normand" Les Cahiers des Archives Départementales - Modèl:Numéro - 2002.
• Carte de l'archipel de Pointe Géologie et de la base Dumont d'Urville sur le site Ornithomedia.com