Amazònas del Dahomey

Las Amazònas del Dahomey o Mino son un ancian regiment militari entièrament feminin Fon del Reialme del Reialme de Dahomey (actual Benin) qu'existiguèt fins a la fin del sègle XIX. Son nomenadas atal pels Occidentals e los istorians a causa de lors similituds amb las miticas Amazònas de l’anciana Anatolia.

Lo rei Hoegbadja (que govèrna de 1645 a 1685), tresen rei del Danhome, es censat èsser a l'origina de la creacion del grop que ven enseguida las Amazònas, un còrs de caçaires d'elefant nomenat gbeto^[1]. Pendent lo sègle XVIII, lo rei entraïna unas d'aquestas femnas a venir gardas del còrs.

La reina Nan Hangbe, bessona d'Hoessou Akaba, règne sul reialme de Danhome de 1708 a 1711 après la mòrt subte d'Akaba en 1708. Es la veraila creatritz del còrs de las amazònas del Danhome, coma regiment combatent, integrat a la armadas professionalas del reialme.

Pendent una campanha contra los vesins oemenó del reialme, pren lo cap de l'armada, travestida - per galvanizar sas tropas - a l'imatge de son besson defunt, Akaba. Foguèt largament amagada de l'istòria oficiala del Dahomey, jol rei Agadja son successor, que los partisans obligan la reina a abdicar.

Lo filh de Hoegbadja, Agadja (rei de 1708 a 1732), desvolopa lo grop de femnas gardas del còrs en una milícia e los utiliza amb succès per véncer lo reialme de Savi en 1727.

Los mercands europèus notan lor preséncia e tanben aquesta d'autras femnas guerrièras coma los Ashantis. Pendnet las annadas seguentas, las guerrièras aquerisson una reputacion de combatentas sens paur. Combaton rarament, mas amb valentiá.

Lo grop de femnas guerrièras es nomenat Mino, que significa « nòtras maires » en lenga fon, per l'armada masculina del Danhome. A l'epòca del rei Ghezo (que govèrna de 1818 a 1858), lo Danhome se va militarizant. Ghezo dona una granda importança a l'armada, aumenta son budget e melhora son estructura. Las Mino son entraïnada, obtenon d'unifòrmes e son equipadas amb de fusilhs daneses (obtenguts pel comèrci dels esclaus). A l'epòca, las Mino son entre 4 000 e 6 000 femnas e representan gaireben lo tèrç de l'armada del Danhome.

Las Amazònas son causidas d'entre las enfants d'esclaus e solas las joventas son gardadas, afranquidas e dintran dins lo arèm del roi^[2]. Après una formacion, integran lo còrs de las femnas de guèrra del rei, l'« Agoledjie ». Los Danhomeans las nomenan « Minos », es e dire las femnas del rei. Aquestas femnas de la societat fon venon minos volontàriament alara que d'autras sont enròtladas de fòrça. Cada 3 ans, los subjèctes del rei devon presentar lors filhas a un conselh de revision qu designan aquestas admesas dins l'ostal del rei. Venon soldadas o oficièras segon lo reng social de lor familha. Tant que son minos, las femnas son pas autorizaadas a aver d'enfants o a èsser maridadas mas pòdon èsser ofèrtas als melhors guerrièrs o causidas coma esposa pel rei. Fòrça d'entre elas son verges. Lo regiment a un estatut semisacrat qu'es fòrça ligat a la cresença del pòble fon al vodó.

Lo còrs de las « Minos » es compausat d'unas 5000 guerrièras destriadas en 3 brigadas de regiments e es comandat per una femna s'essent illustrada al combat. La ierarquia comprend d'oficièras (« gahu »), de sosoficièras (« aouaigan ») e de simplas soldadas.

Son regropadas en batalhons que caminan a proximitat del rei e combaton sonque sus son òrdre. Un batalhon es divisit en 5 categorias de combatentas:

• las « agbaraya », armadas de tromblons
• las « gbeto », que percaçan l'elefant
• las « nyckphehthentok », que son encarnadas de l'esquarrida
• las « galamentoh », armadas de Winchester
• las arquèras amb lors flechas empoisonadas

Lor entraïnament es intensiu e comneça a l'edat mai jove. Compren de combats, del manejament d'arma e dels exercicis extrèmas com passar una construccion d’espinas, o véncer un taur de mans nudas.^[3],[4]

Lor estrategia obeís pas qu'a una sola règla: tuar sens prene en compte la sieuna vida. Per aquò, s'embrigan abans lo combat. Los captius de las Amazònas son mai sovent decapitats.

L'invasion de l'Africa de l'Oèst pels Europèus s'accelèra dins la segonda mitat del sègle XIX e, en 1890, lo rei Behanzin comença a combatre las fòrças francesas pendent la Primièra Guèrra del Dahomey.

Fin finala, renforçada per la Legion estrangièra e dispausant d'armas melhoras coma mitralhadoiras e d'una cavaleria e de l'infanteria de marina, los Franceses fan als Danhomeans de pèrdas detz còps superiors a las lors. Après de batalhas, acaban per l'emportar. Los Legionaris escrivon mai tard sus « l'incresible coratge e front » de las Amazònas^[5].

Après que lo Danhome es plaçat jol protectorat francés lo 17 de novembre de 1894, Agoli Agbo ven le novèl sobeiran e decidís de dissòlvre lo còrs de las Amazònas.

La darièra Amazòna dem Dahomey morís en 1979

• (en)Women Warlords: An Illustrated Military History of Female Warriors Tim Newark and Angus McBride, Blandford Press, 1989 ISBN: 0-7137-1965-6
• (en)Acts of War: the behavior of men in battle Holmes R. New York, Free Press, 1985. Quoted in:
• (en)On Killing: The Psychological Cost of Learning To Kill in War and Society Grossman D. New York, Back Bay Books / Little, Brown and Company, 1995 ISBN: 0-316-33011-6 p. 175
• (de)Der Atlantische Sklavenhandel von Dahomey, W. Peukert, 1740–1797, Wiesbaden, 1978

• (en) Richard Francis Burton, « Of the so-called Amazons and the Dahoman army » in A mission to Gelele, king of Dahome : with notices of the so called 'amazons', the grand customs, the yearly customs, the human sacrifices, the present state of the slave trade, and the negro's place in nature, vol. II, Tinsley brothers, Londres, 1864, p. 63-85
• (en) About the Dahomey Amazons sur le site de l'Abomey Historical Museum