Espasa

Una espasa (var. espada^[1]) es una arma blanca compausada au mens d'una lama e d'una ponhada. Permet de picar un adversari amb lo talhant de la lama ò de lo traforar amb la poncha. Apareguda probablament vèrs la fin dau milleni III avC, foguèt tornada inventar mai d'un còp d'un biais independent e venguèt una arma fòrça utilizada fins a la generalizacion d'armas de fuòc eficaças dins lo corrent dau sègle XIX. Pasmens, en despiech de sa disparicion dins leis armadas modèrnas, demorèt utilizada dins la practica de l'escrima esportiva. De mai, es totjorn un objècte de prestigi ò de comandament dins divèrseis institucions coma lei fòrças militaras e certaneis academias scientificas ò literàrias.

Lei premiereis espasas identificadas per lei recèrcas arqueologicas foguèron fabricadas en Mesopotamia vèrs la fin dau milleni IV avC. Lei pus ancianas datan de 3300 avC e foguèron trobadas dins lei roïnas de Milid en Turquia. Pasmens, semblan puslèu a de dagas lòngas e non a d'espasas vertadieras car lei lamas d'una longor superiora a 60 cm demorèron raras fins a la fin de l'Edat dau Bronze. La rason èra l'utilizacion de coire, un metau fòrça maleable. L'adopcion dau bronze permetèt de renfòrçar lei lamas mai aquel aliatge èra totjorn tròp fragils per autorizar la fabricacion d'armas lòngas.

Après Mesopotamia, l'espasa se difusèt en Africa, en Euròpa e en Asia. Aquò favorizèt l'aparicion de perfeccionaments variats que permetèron l'aparicion dei premiers modèls vertadiers. En particular, foguèt eficaça una concepcion amb una lama triangulara que permetiá de renfòrçar sa basa. Regardant la metallurgia, de progrès importants foguèron realizats amb una demenicion de la concentracion d'estam dins leis aliatges de bronze. Aquò permetèt d'aumentar la resisténcia dei lamas e de concebre d'armas permetent de traforar d'estòc ò de copar un advèrsari dau talhant.

Gràcias a aquelei melhoraments, l'espasa venguèt una arma pus aisada de produrre. Ansin, se demorèt generalament una arma portada per l'elèit guerrier, l'armada egipciana aguèt la capacitat d'equipar d'unitats complètas amb d'espasas.

• 
  Espasa egipciana (sègle XVIII avC)
• 
  Espasa de bronze balcanicas (Apa, sègle XVII avC)
• 
  Espasas de bronze amb una lama de basa triangulara (Nebra, vèrs 1 600 avC)

L'utilizacion dau fèrre se desvolopèt a partir dau sègle XIII avC en causa de la demenicion progressiva dei ressorsas necessàrias per produrre de bronze^[2]. Lei civilizacions itita, egipiciana e protocèlta de Hallstatt foguèron probablament lei premierei qu'adoptèron l'usatges d'espasas de fèrre. La forma e l'utilizacion d'aqueleis espasas èran similaras a aquelei de la fin de l'Edat dau Bronze. Pasmens, venguèron pus aisadas de forjar en quantitat importanta. Ansin, l'equipament d'unitats de soudats amb d'espasa se desvolopèt en fòra d'Egipte.

Au sègle VI avC, au començament dau periòde de la Grècia Classica, l'utilizacion d'espasas èra venguda frequenta en Euròpa, en Africa e en Asia. Apareguèron de modèls de longors e d'espessors variadas. Entre lei pus famós, se pòu citar lo gladius roman que foguèt l'arma de predileccion dei legionaris. D'una longor situada entre 60 e 90 cm, permetiá de combatre d'un biais eficaç au còrs a còrs e foguèt a l'origina de victòrias romanas majoras coma lei combats de Cinoscèfales e de Pidna còntra la falanja macedoniana equipada de lanças lòngas.

En parallèl, lo primat de l'espasa dins l'armada romana entraïnèt son utilizacion coma arma de prestigi reservada a un elèit. Fenomèn present dins d'autrei regions coma Pèrsia e Índia, aguèt una importància particulara dins l'espaci roman onte l'espasa venguèt l'arma utilizada per leis execucions de membres de l'aristocracia e, pus generalament, un simbòl de poder.

Autra evolucion de la fin dau periòde antic, l'aparicion d'artesans especializats dins la fabricacion d'espasas. Pasmens, aquò favorizèt subretot la reproduccion deis armas existentas amb l'introduccion, fòrça lenta, d'imitacions e de melhoraments eissits de modèls en usatge dins de regions vesinas. Per exemple, l'espasa dei cavaliers germans, relativament lònga per son epòca, foguèt adoptada per lei Cèltas e, finalament, introducha dins la cavalariá romana per d'auxiliars cèltas ò germans sota lo nom de spatha.

• 
  Reconstitucion modèrna d'un xiphos grèc
• 
  Reconstitucion modèrna d'un gladius roman
• 
  Reconstitucion modèrna d'una spatha romana

En China, apareguèron d'espasas d'acier a la fin dau periòde dei Zhou Occidentaus (sègles XI-VIII avC). Pasmens, son usatge demorèt rar fins au sègle III avC. Dos tipes principaus existián amb de lamas de talhant simple ò doble. Lo pus conegut foguèt lo zhanmadao, concebut durant l'èra Song, que permetiá de luchar còntra leis unitats de cavalariá enemiga. Lo dao, sabre robust permetent d'atacar de talha e d'estoc, foguèt tanben una arma populara tant au sen de la cavalariá que de l'infantariá. Èra probablament originari de l'estèpa.

• 
  Espasas de bronze chinesas dau Periòde dei Primas e deis Automnas (sègles VIII-V avC)
• 
  Espasa de Gujian, espasa de bronze chinesa dau Periòde dei Primas e deis Automnas (sègles VIII-V avC)
• 
  Zhibeidaos chinés (sègle VII apC)

Pendent l'Edat Mejana, la tecnologia de fabricacion deis espasas realizèt de progrès fòrça importants en Euròpa e en Orient Mejan. I venguèt ansin una arma ofensiva comuna. En metallurgia, la qualitat de l'acier se melhorèt gràcias ai perfeccionaments dei fornèus. L'acier de Damasc – en realitat aparegut en Índia au sègle IV avC – es lo pus famós d'aqueleis aciers gràcias a sa resisténcia, a sei motius moerats e l'impossibilita per leis Europèus de lo reprodurre^[3]. Un autre progrès important foguèt l'aumentacion de la produccion de metau qu'autorizèt la produccion de mai d'armas. Ansin, tre l'èra dei Vikings, lei modèls d'espasas comencèron d'èsser estandardizats.

La forma generala de la spatha demorèt populara e dictèt lòngtemps l'estructura dei modèls. Dins aquò, d'aspècts novèus foguèron pauc a pauc integrats coma lei lamas corbadas permetent d'aumentar la poissança de la tòca (sègle IX), la garda permetent de protegir la man dau combatent (s��gle XI) ò l'aparicion deis espasas bastardas autorizant una utilizacion amb una ò doas mans segon lei besonhs (sègle XIV). D'autra part, vèrs la fin dau periòde medievau, lo perfeccionament deis armaduras necessitèt la concepcion d'espasas lòngas e robusta permetent de pertusar lo blindatge portat per lei chivaliers.

• 
  Espasas vikingas (sègles IX-X)
• 
  Reconstitucion d'una espasa de chivalier medievau dau sègle XIII
• 
  Reconstitucion modèrna d'una espasa bastarda de la fin dau periòde medievau
• 
  Espadon (fin dau sègle XV)

En Asia Orientala, l'avançada de la metallurgia de l'acier permetèt tanben de forjar d'espasas novèlas e pus eficaças. Lei modèls s'utilizant d'una man venguèron pus popularas e l'usatge de l'espasa se difusèt en Corèa e en Japon. La premiera region venguèt rapidament reputada per la qualitat de seis armas gràcias a son mestritge de la siderurgia. Ansin, lei soudats coreans foguèron pauc a pauc equipats d'espasas. En Japon, l'arma venguèt un simbòl de la classa dominanta e un nombre fòrça important de modèls diferents i foguèron inventats. Lo pus famós es lo katana, un sabre de mai de 60 cm, qu'èra l'arma caracteristica dei samorais. Se pòu tanben citar lo wakizashi, d'una longor compresa entre 30 e 60 cm, que podiá èsser portat per lei marchands.

• 
  Dao chinés dau sègle XVIII
• 
  Katana e wakizashi japonés (sègles XVIII-XIX)

Dins lo Sud e lo Sud-Èst Asiatic, l'existéncia d'una metallurgia fòrça avançada e l'influéncia dei conquistaires musulmans entraïnèron l'aparicion d'una gròssa varietat d'espasas utilizadas tant que per la guèrra que per lo comèrci. D'efiech, una particularitat de la region foguèt sa produccion de lamas corbadas fòrça decoradas qu'èran vendudas coma articles comerciaus. Au nivèu militar, l'utilizacion d'espasas demorèt concurrenciada per aquela dei dagas e, d'un biais generau, lei modèls indigèns declinèron après l'arribada deis Europèus dins la region au profiech d'imitacions d'armas europèas produchas localament. Per exemple, foguèt lo cas dau firanji, una espasa d'origina portuguesa, que foguèt adoptada per l'Empèri Mogòl.

• 
  Firanji indian
• 
  Khamda bengalin fòrça decorat

A partir dau sègle XVI, l'aparicion deis armas de fuòc entraïnèt d'evolucions dins leis espasas que venguèron pus especializadas amb l'aparicion de la raspièra e de sei derivats e amb la multiplicacion dei sabres. La premiera apareguèt au sègle XV e demorèt fòrça utilizada fins a la fin dau sègle XVII. Èra una espasa lònga e fina amb una garda elaborada. Aviá una manobrabilitat importanta que permetèt lo desvolopament d'una escrima complèxa sota la direccion de mèstres d'arma. Evolucionèt vèrs de modèls pus leugiers principalament destinats au duèl e a la vida a la Cort.

Sus lei prats batalhiers onte la resisténcia es una qualitat indispensabla, se generalizèt pauc a pauc l'utilizacion de sabres. Dotats d'un talhant unic, aqueleis armas son generalament corbadas, çò que permet una tòca poderosa coma lo dusack dei guèrras ussitas. Foguèron fòrça frequents dins la marina, onte lo sabre d'abordatge èra tanben un otís dau marin, e dins la cavalariá. Un exemple famós d'aqueu tipe d'arma es lo iatagan, largament difusat dins l'Empèri Otoman e lei Balcans. Sa forma inspirèt lei baionetas dau sègle XIX.

• 
  Raspièra de la premiera mitat dau sègle XVII
• 
  Espasa valona, utilizada per la cavalariá dau sègle XVII
• 
  Sabre d'infantariá dei sègles XVIII e XIX
• 
  Sabre de cavalariá dau sègle XIX
• 
  Sabre d'abordatge dau sègle XIX
• 
  Iatagan turc dau sègle XIX

Au sègle XVI, la conquista deis empèris mesoamericans per lei conquistadors espanhòus permetèron de descubrir lei modèls d'espasas presents dins aquelei regions. La pus coneguda es aquela utilizada per leis Astècs qu'es dicha macuahuitl. Èra una arma, reservada a l'elèit dei combatents, d'una longor d'aperaquí 70 cm compausada de lamas d'obsidiana assembladas sus un baston. Avián un talhant redobtable que laissava d'esclats dins lei bleçaduras. En revènge, èran fòrça fragilas e poguèron gaire rivalizar amb leis espasas europèas. Après destruccion dei lamas d'obsidiana, lo baston centrau podiá totjorn servir de barròt.

A partir dau sègle XVIII, lei fusius e la baïoneta venguèron leis armas principalas de l'infantariá. La cavalariá resistiguèt mai a aquela evolucion car leis espasas e sabres i èran encara utils durant lei cargas. Pasmens, l'usatge d'armas de fuòc cortas (pistolet, mosqueton...) s'impausèt pauc a pauc e, sus lo prat batalhier, l'espasa se transformèt en arma segondària destinada a la defensa raprochada. En revènge, durant lei guèrras colonialas, se generalizèt l'adopcion de machetas que permetián ai tropas de progressar dins de vegetacions densas e de dispausar d'una arma blanca.

La Premiera Guèrra Mondiala (1914-1918) marquèt la fin d'aqueu periòde dins leis armadas pus modèrnas. D'efiech, pas adaptada a la guèrra de trencadas, l'espasa foguèt definitivament abandonada per lei fantassins au profiech de la baioneta ò dau cotèu de combat. Dins la cavalariá, la revolucion foguèt encara pus importanta amb l'aparicion dau carri de combat que son equipatge a pas besonh d'espasa. Leis autrei fòrças armadas imitèron aquela evolucion durant l'entre doas guèrras ò au començament de la Segonda Guèrra Mondiala quand suprimiguèron a son torn seis unitats de cavalariá montada.

Dins aquò, l'espasa demorèt un objècte de prestigi que venguèt pauc a pauc lo simbòl deis oficiers. Ansin, dins lei duèls dei sègles XIX e XX, lo pistolet remplacèt pas totalament l'espasa. De mai, l'espasa foguèt integrada a l'unifòrm de certaneis institucions culturala ò scientifica de premiera importància coma l'Academia Francesa. Enfin, plusors unitats militaras an gardat d'unifòrms de parada que comprènon una espasa ò un sabre.

Dins mai d'una region, foguèron escrichs de tractats explicant coma manejar una espasa. En Euròpa, lei pus ancians semblan datar de l'aparicion dei premiers mèstres d'armas durant l'Edat Mejana. L'invencion de la raspièra foguèt un element decisiu dins lo desvolopament de l'escrima car aquela arma, fòrça manejabla, èra portabla amb de vèstits civius e permetiá una escrima de leser. Favorizèt tanben lo desvolopament dei duèls que necessitavan un bòn mestritge de l'arma. A partir dau sègle XV, entraïnèt donc una codificacion pus desvolopada de l'escrima. Aqueu trabalh recebèt de basas solidas en França au sègle XVII amb l'aparicion d'una pedagogia dedicada. Puei, dins lo corrent dau sègle XIX, l'escrima venguèt un espòrt, inicialament reservat a l'elèit, que foguèt inscrich ai Jòcs Olimpics Modèrnes tre sa premiera edicion. A l'ora d'ara, tres armas son utilizadas que son lo fleuret, l'espasa e lo sabre.

La lama d'una espasa a una longor superiora a 30 cm e sei costats son plans. Sa forma e sa geometria an evolucionat dins lo corrent de l'Istòria mai sa basa es generalament renfòrçada e sa fin es mens espessa e pus amolada per permetre d'utilizar la poncha d'estoc. Tres categorias principalas d'espasas existisson, definidas segon lo tipe de lama :

• talhants largs e parrallèls que son principalament utilizadas per atacar amb lo talhant.
• aspèct triangular e talhants largs que son principalament utilizadas tant per atacar amb lo talhant que l'estoc.
• sensa talhant que son unicament utilizadas d'estoc.

La seccion de la lama dòna tanben d'indicacions sus son utilizacion :

• lenticulara per leis espasas fòrça talhantas.
• diamant per leis espasas leugieras e rigidas d'estocs que se pòdon utilizar d'un biais secondari per lo talhant.
• exagonala per leis espasas pesantas e rigidas amb una utilizacion mixta.
• carrada ò triangulara per leis espasas destinadas unicament a l'estoc.

D'un biais generau, lei còps d'estocs, que pòdon aisament agantar d'organs, son pus eficaç per eliminar un advèrsari que lei còps dau talhant. Pasmens, franc d'una tòca au còr ò au cervèu, la mòrt es pas instantanèa. Ansin, lo talhant foguèt sovent preferit car un còp ben portat es susceptible de tuar immediatament.

La garda es lo dispositiu situat entre la lama e la ponhada. Son objectiu principau es de protegir la man de l'utilizaire mai certanei gardas pòdon tanben s'utilizar per l'ataca. Per aquò, integran de sistèmas coma de ponchas, çò que permet de pertusar un adversari, ò d'anèus permetent de blocar una lama e de menar una còntra-ataca rapidà d'estoc.

La ponhada es lo prolongament de la lama. Un nombre fòrça variat de tipes diferents foguèt utilizat evolucionant de modèls de teissut ai modèls de fusta cubèrt de jaç de teissut o de decoracions. A l'ora d'ara, lei ponhadas son realizadas per s'adpatar a la man de l'utilizaire que pòu tenir unei tipes de ponhada a disposicion segon son tipe d'escrima.

Lo pomèu es l'extremitat de l'espasa a l'opausat de la poncha de la lama. Pòu servir d'arma segondària sus certanei modèls mai son ròtle principau es de servir de còntrapés per equilibrar l'espasa. Ansin, permet un manejament pus aisat de l'arma. Aqueu ròtle es fòrça important per leis espasas d'estoc que dèvon quasi obligatòriament aver una ponch fòrça viva.

Mai d'una classificacion deis espasas existisson. Regardan generalament un periòde istoric e un espaci geografic donats. Lei critèris de destriament dei modèls son variats coma l'utilizacion prevista de l'arma (fantassins dau prat batalhier, nobles de la Cort...), sei capacitats ofensivas (talhant, estoc, mixta), lo nombre de mans necessàrias per la manejar, lei tecnicas de fabricacion, lo nombre de talhants de la lama, sa longor, sa seccion e son estructura intèrna, la garda ò lo pomèu.

La classificacion pus coneguda es probablament aquela d'Oakeshott que depinta leis espasas europèa de la segonda mitat de l'Edat Mejana (sègles XI-XV). Lei classificacions japonesas, que destrian armas d'entraïnament e armas de guèrra, son tanben relativament famosas. Dònan una plaça importanta ai tecnicas de fòrja.

• 
  Classificacion deis espasas europèas entre lei sègles XI e XIX publicada en 1920
• 
  Classificacion d'Oakeshott]] deis espasas europèa de la segonda mitat de l'Edat Mejana (sègles XI-XV)

Lo glasi es una espasa corta romana que foguèt fòrça utilizada per lei legionaris entre lo sègle III avC e lo sègle IV apC. Desvolopada a partir d'un modèl en usatge dins certanei celtibèrs d'Hispania, aviá una lama larga (4-7 cm) e corta (40-55 cm) amb dos talhants. Sus lo prat batalhier, lo glasi èra utilizat amb un bloquier larg e permetiá d'infligir de bleçaduras grèvas, sovent letalas.

Son eficacitat ne'n faguèt un simbòl de la fòrça e de la poissança. Dins la Bíblia, la paraula de Dieu es ansin simbolizada per un glasi dins l’Evangèli segon Matèu. En Occident, lo glasi es tanben un atribut frequent dei representacions de la justícia.

La spatha es una espasa romana relativament lònga (75-100 cm) que foguèt empruntada ai Cèltas ò ai Germans. Foguèt utilizada au sen de l'Empèri entre lei sègles I e VI apC mai de versions derivadas èran encara en usatge au sen deis armadas vikingas au sègle X apC. Au sen dei legions, provesiguèt ai soudats una poissança superiora a aquela dau glasi e s'impausèt pauc a pauc au sen dei tropas dei premierei linhas e dins leis unitats d'infantariá pesuca.

La spatha es subretot importanta en causa de son influéncia sus lo desvolopament deis espasas ulterioras que gardèron sa forma generala fins a la fin de l'Edat Mejana. De mai, etimologicament, foguèt a l'origina dau mot dins la màger part dei lengas latinas, compres l'occitan^[4].

Utilizada entre lei sègles XIV e XVI, l'espasa bastarda es l'evolucion deis espasas lòngas dei chivaliers medievaus. Es constituïda d'una lama lònga e triangulara que permet d'atacar d'estoc ò de talha amb una poissança sufisenta per eliminar un adversari protegit per una armadura. Per gardar una manobrabilitat aisada, foguèt necessari de desvolopar lo pomèu afin d'equilibrar lo pes de la lama. Aquò entraïnèt un alongament de la ponhada que permetiá d'utilizar l'espasa amb doas mans (cas pus frequent) ò amb una man e un pichon bloquier.

L'espasa bastarda foguèt a l'origina de plusors evolucions importantas que prefiguran leis espasas de la Renaissença coma la raspièra. Premier, èra sovent utilizada d'estoc car la rigiditat de sa lama li permetiá de pertusar lei placas d'acier deis armaduras. Autra evolucion de remarca, èra utilizat per parar leis atacas advèrsas, çò qu'entraïnèt l'abandon dau bloquier. Enfin, gràcias a sei qualitats, son usatge se generalizèt pauc a pauc a totei lei combatents.

La raspièra es una espasa amb una lama lònga (aperaquí 104 cm) e relativament fina (aperaquí 2,5 cm) que foguèt fòrça frequenta en Euròpa entre lei sègles XV e XVII. Sa garda conoguèt mai d'un desvolopament, çò que permetèt de melhorar la proteccion de la man e, de còps, de blocar la lama advèrsa permetent una còntra-ataca rapida. De mai, èra una arma fòrça polivalenta que podiá s'utilizar per l'aparat, per lo duèl e per lo combat.

La manobrabilitat fòrça importanta foguèt a l'origina de l'escrima modèrna. D'efiech, amb lei progrès continús deis armas de fuòc, la raspièra venguèt pauc a pauc inutila sus lo prat batalhier. Evolucionèt donc vèrs de modèls pus leugiers que venguèron leis espasas de Cort e de duèl dei sègles XVII e XVIII. Per la guèrra, foguèt remplaçada per de modèls pus robusts coma l'espasa valona ò lei sabres caracteristics dau sègle XVIII.

Lei sabres son d'espasas amb un talhant unic. Ja coneguts durant l'Antiquitat en Egipte e en Mesopotamia, fòrman un ensems larg d'armas fòrça diferentas. Pasmens, ben adaptats a la cavalariá, foguèron principalament adoptats e melhorats per lei pòbles nomadas de l'estèpa eurasiatica. Difusats per leis invasions magiaras e turcas, aqueleis armas conoguèron d'adaptacions en Euròpa, en Asia e en Africa. En particular, donèron naissença ai sabres de cavalariá e de marina que foguèron utilizats entre lei sègles XVII e XIX avans la disparicion deis espasas dins leis armadas modèrnas.

Lo simitarra es un sabre pesuc e corbat qu'apareguèt en Orient Mejan vèrs lo sègle XII. Inspirat dei sabres turcs, es ben adaptat a la cavalariá car permet d'atacas de talha aisadas. Conoguèt de variacions regionalas importantas coma lo shamshir iranian, lo kilij turc ò la talwar indian. Dins l'imaginari collectiu, es associat ais espasas d'Orient Mejan. Per exemple, un simitarra es representat sus lo drapèu de l'Arabia Saudita e un autre figurava sus lo blason de la Pèrsia Imperiala.

Lo iatagan es un sabre turc amb una lama corbada que foguèt fòrça utilizat dins l'Empèri Otoman e dins lei Balcans entre lei sègles XVI e XIX. D'una longor de 60 a 80 cm, a generalament ges de garda e autoriza d'atacas d'estoc e de talha. Lei modèls destinats a la guèrra èran sovent corts e lei lamas pus lòngas se trobavan sovent sus leis armas d'aparat. Lo iatagan foguèt tanben utilizat per leis execucions capitalas.

Lo katana es un sabre japonés de mai de 60 cm. Simbòl de la casta dei samorais, èra normalament portat amb un sabre pus cort dich wakizashi. Apareguèt probablament au sègle XIII e èra destinat a atacar d'estoc e de talha. Pasmens, segon lo periòde, aguèt subretot un ròtle d'arma d'aparat. La lama aviá generalament una longor compresa entre 60 e 80 cm. La garda èra somària e l'arma s'utilizava amb doas mans. Un important còrpus existís pertocant son manejament. Demorèt utilizat per d'oficiers nipons fins a la Segonda Guèrra Mondiala (1937-1945^[5]).

L'espasa a una importància culturala importanta dins lei racòntes legendaris de plusors pòbles ò nacions en causa de son simbolisme coma arma dei guerriers, dei chivaliers e deis eròis. Leis espasas magicas son ansin fòrça frequentas dins lei legendas. En Occident, la pus famosa es probablament Excalibur, l'espasa dau rèi Artús, mai se pòdon tanben citar Durandal, l'espasa de Rotland, ò Kusanagi qu'es utilizada per lo coronament deis emperaires japonés. Certaneis espasas vertadieras, de còps conservadas dins de musèus, son tanben l'objècte de legendas en causa de l'importància de son proprietari. Per exemple, es lo cas de Joiosa qu'èra l'espasa utilizada durant la ceremònia de sacre dei rèis de França.

Per mai d'un pòble, l'espasa es ansin un simbòl liat a la fòrça ò au guerrier. La justícia, expression de la violéncia legitima de l'Estat, es de còps representada per un glasi en Occident e per un simitarra en Orient Mejan. Regardant la fòrça e lo combat, d'espasas aparéisson dins mai d'un blason ò dins lo simbòl de plusors unitats militaras. Totjorn a prepaus de la fòrça, l'espasa pòu representar la masculinitat.

• Arma blanca.
• Arma de fuòc.
• Baioneta.
• Daga.
• Escrima.
• Garda.
• Sabre.

• (en) N. Evangelista e W.M. Gaugler, The encyclopedia of the sword, Greenwood Publishing Group, 1995.
• (en) Ewart Oakeshott, The Archaeology of Weapons: Arms and Armour from Prehistory to the Age of Chivalry, Boydell Press, 1960.
• (en) Kanzan Sato, The Japanese Sword: A Comprehensive Guide, Kodansha International, 1983.

1. ↑ Lo Congrès Permanent per la Lenga Occitana, Dicod'Òc, cèrca « Épée », 11 d'octòbre de 2019, [1]
2. ↑ (en) Thoedore A. Wertime, J. D. Muhly, The Coming of the Age of Iron, Yale University Press, 1980.
3. ↑ Leis espasas d'acier de Damasc susprenguèron lei Crosats que vantèron sa qualitat. Pasmens, dins lo camp opausat, leis Arabes lausèron d'un biais similar leis espasas francas. Dins lei dos cas, aquò sembla una maniera de glorifiar sei fachs d'armas.
4. ↑ Lo mot spatha es a l'origina dau francés « épée », dau catalan « espasa », dau portugués e dau castelhan « espada », de l'italian e dau romanés « spada » e de l'albanés « shpata ». En anglés, es a l'origina de « spade ».
5. ↑ 1939-1945 sus lo teatre europèu de la guèrra. Pasmens, en Asia, lo conflicte comencèt tre 1937.