Karasjok kommune

	Karasjok kommune
	kommune
	Kommunevåpen
	Kommunevåpen
Land	Noreg
Fylke	Finnmark
Adm.senter	Karasjok
Areal	5 453 km²
• land	5 248 km²
• vatn	205 km²
Folketal	2 565 (1. januar 2024)
Målform	bokmål
Norsk målform	bokmål
Samisk språk	nordsamisk
Ordførar	Svein Atle Somby (Ap)
Kommunenr.	5610
	; Karasjok kommune; 69°28′20″N 25°31′08″E / 69.47223°N 25.51885°E
	Kart som viser Karasjok kommune. Kart som viser Karasjok kommune.
	Wikimedia Commons: Karasjok
	Nettstad: www.karasjok.kommune.no

Karasjok kommune (nordsamisk Kárášjoga gielda) er ein kommune i indre Finnmark fylke. Han har grense til Finland i sør og aust, og i tillegg til kommunane Porsanger og Tana i nord og Kautokeino i vest. Med ei flatevidd på 5464 km² er Karasjok den nest største norske kommunen, etter Kautokeino.

Kultur

Innbyggjarane i kommunen snakkar finsk, norsk og nord-samisk, og kommunen er tospråkleg, med samisk og norsk som forvaltingsspråk. Rundt 80 % av dei er av samisk opphav, og kommunen blir gjerne kalla samehovudstaden. Fleire samiske institusjonar ligg i Karasjokk, mellom anna det norske Sametinget, NRK Sámi Radio, Samisk kunstnarråd og Samisk kunstnarsenter.

I Karasjok kan ein få utdanning på samisk, frå barnehage og grunnskole og seinare på sámi joatkkaskuvla, samisk vidaregåande skole. De Samiske Samlinger og Samisk spesialbibliotek ligg òg i Karasjok. Forlaget Davvi Girji har hovudkontor i kommunen. Den samiske avisa Min Áigi kom ut her fram til 2008. Avløysaren Ávvir har redaksjon i Karasjok og Kautokeino.

Geografi og namnesoge

Karasjok kommune femner om store delar av Finnmarksvidda. Han ligg langs det øvre elvebekkenet til Tanaelva (Deatnu) og sideelvene Anarjohka og Kárášjohka. Den sistnemnde har gjeve namn til kommunen. Medan johka er samisk for 'elv', kan karas ha to tydingar. Mest truleg er det frå det samiske ordet for 'trefat', men det kan òg koma frå finsk kara som tyder 'buktande'.

Det høgaste fjellet er Vuorji på 1024 moh.

Klima

Karasjok har eit subarktisk klima^[1] og har den offisielle kulderekorden i Noreg; fyrste nyttårsdag i 1886 vart det målt -51,4 grader.^[2]

Tettstad i kommunen

Karasjok - 1 746 innbyggjarar per 1. januar 2023

Næringsliv

Tradisjonelt har primærnæringane vore viktigast i kommunen. Framleis driv mange med reindrift, rundt 18 % er på eitt eller anna vis med på dette. Anna jordbruk og tilleggsnæringar som jakt, fiske og bærplukking livnærer òg mange. Husflid knytt til samiske tradisjonar som knivar, klede og sølv er òg ei viktig næring.

Dei fleste er likevel tilsette i kvartiærnæringar, som tenesteyting og offentleg forvalting. Turisme er blitt stadig viktigare for Karasjok.

Kommunikasjon

Karasjok blir rekna som eit knutepunkt i Finnmark, både for fastbuande og turistar. Europaveg 6 går gjennom kommunen på veg frå Lakselv til Tana. Det finst bussamband med Tana, Vadsø og Kirkenes i austfylket, og Lakselv, Hammerfest, Kautokeino og Alta i vestfylket. Karigasniemi er offisiell grensepost til Finland. Elles ligg kommunen nokså nær to flyplassar, 7 mil frå Lakselv flyplass og 15 mil frå Ivalo flyplass i Finland.

Folketalsutvikling

Folketalsutvikling for Karasjok kommune frå 1920:

1.12.1920^[3]	1.12.1930^[4]	3.12.1946^[4]	1.1.1951^[5]	1.1.1961^[5]	1.1.1971^[5]	1.1.1981^[5]	1.1.1991^[5]	1.1.2001^[5]	1.1.2010^[5]
885	1087	1581	1693	2193	2542	2648	2690	2877	2789

Verd å vitja

Karasjok gamle kyrkje, den eldste attståande kyrkja i Finnmark
Sametingsbygningen
Samisk kunstnersenter
De samiske samlinger, nasjonalt museum for samisk kultur
Temaparken Sápmi
Turstien Ássebákti

Kjende folk frå Karasjok

Ole Nilsen Ravna (1841-1906), krysset Grønland med Fridtjof Nansen i 1888
Samuel Balto (1861-1921)
Matti Aikio (1872-1929), forfattar
Kirsten Svineng (1891-1980), «Mamma Karasjok»
Iver Jåks (1932-2007), biletekunstnar og skulptør
Kjell Harald Sæther (f. 1948), politikar, ordførar (Ap)
Egil Olli (f. 1949), politikar, sametingspresident, fødd i Porsanger
Mari Boine (f. 1956), songar
Frode Fjellheim (f. 1959), komponist, voks opp i Karasjok
Sverre Porsanger (f. 1963), skodespelar
Tor Mikkel Wara, (f. 1964), politiker (FrP), justis-, beredskaps- og innvandringsminister
Laila Somby Sandvik, første samiske barneombud
Jan Egil Brekke (f. 1974), fotballspelar
Hans Norbye (f. 1987), fotballspelar
Susanne Næss Guttorm (f. 1996) Miss Universe Norge 2018
Inga Ravna Eira, forfattar

Sjå også

Kjelder

↑ «Dette er Kautokeino kommune - Guovdageainnu suohkan», www.guovdageainnu.suohkan.no, henta 7. desember 2023
↑ Vuolab, Siv Eli (9. november 2010), «Kulderekord i Karasjok», NRK (på norsk bokmål), henta 7. desember 2023
↑ Statistisk årbok for kongeriket Norge 40de årgang, 1920 (Det statistiske centralbyrå, 1921)
↑ ^4,0 ^4,1 Statistisk årbok for Norge 69. årgang, 1950 (Statistisk sentralbyrå, 1950)
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 Folkemengd i Karasjok 1. januar kvart år frå 1951, frå Statistisk sentralbyrå

Bakgrunnsstoff

Offisiell nettstad
Lutfattig kommune i krise – Fylkesmannen slår alarm. 2018. nrk.no

[1] «Dette er Kautokeino kommune - Guovdageainnu suohkan», www.guovdageainnu.suohkan.no, henta 7. desember 2023

[2] Vuolab, Siv Eli (9. november 2010), «Kulderekord i Karasjok», NRK (på norsk bokmål), henta 7. desember 2023

[ssb1920-3] Statistisk årbok for kongeriket Norge 40de årgang, 1920 (Det statistiske centralbyrå, 1921)

[ssb1950-4] 4,0 ^4,1 Statistisk årbok for Norge 69. årgang, 1950 (Statistisk sentralbyrå, 1950)

[ssb-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 ^5,4 ^5,5 ^5,6 Folkemengd i Karasjok 1. januar kvart år frå 1951, frå Statistisk sentralbyrå

[1]