sprenkel

• Geluid:  sprenkel    (hulp, bestand)
• IPA: / ˈsprɛŋkəl / (2 lettergrepen)

• spren·kel

• [A] afgeleid van sprank met het achtervoegsel -el, in de betekenis van ‘spat’ voor het eerst aangetroffen in het jaar 1477 ^{[1] [2] [3]}
• [B] afgeleid van spring ^{[4] [5] [6]}

[A] de sprenkel v / m

1. druppel die ergens op valt

   ▸ Maak er appelmoes bij en een witloofsla met muizenoren (veldsla), noten en een sprenkel porto (plus olie en azijn).^[7]

2. (kookkunst) kleine hoeveelheid die ergens op gestrooid wordt

   ▸ Voeg een eetlepel avocado-olie en de geroosterde sesamolie, de uien en een sprenkel zout toe en bak ongeveer drie minuten of tot de uien zacht zijn.^[8]

3. (verouderd) heel klein gloeiend brokje

   ▸ Het open vuur kraakte, soms uitspattend in een sprenkel over den vloer; de vlammen laaiden lustig op, (…)^[9]

• [1]  spat zn 
• [3]  vonk zn 

• sprenkelen

[A] sprenkel

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van sprenkelen
   

   • Ik sprenkel. 

2. gebiedende wijs van sprenkelen
   

   • Sprenkel! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van sprenkelen
   

   • Sprenkel je? 

[B] de sprenkel m

1. (jachttaal) door een gespannen veer dichtklappende klem om dieren mee te vangen

   ▸ Nee, het woord klem, klemmetje kenden we niet. Wel had je een rattenklem, of een sprenkel.^[10]

2. (scheepvaart) opstaande steun waarover het touw wordt geleid waarmee de mast wordt opgezet of gestreken

   ▸ Zelf had ik een sprenkel gemaakt omdat wij altijd de mast moesten strijken en ik dit in mijn eentje wilde kunnen doen.^[11]

3. (molenaarsambacht) opstaande steun midden op een voeghout die bovenaan weer verbonden is met de beide uiteinden van het voeghout door ijzeren staven die strakker kunnen worden gespannen en zo het doorbuigen van het voeghout voorkomen
   Zie: Kap (bovenkruier .
4. (valkerij) verplaatsbare zitplaats voor een roofvogel in de vorm van een boog

   ▸ In de natuur zitten roofvogels op platte vlakke (bijvoorbeeld rotsen) en in bomen. Daarom kiest de valkenier volgens het soort vogel of hij hem op een blok (plat vlak) of een sprenkel. (imitatie van een tak) zal zetten.^[12]

5. verticale staaf als onderdeel van een constructie

   ▸ ⧖ Daar bevond zich zelfs niet eens een gat in de zwart-verkoolde planken van den zolder en de rook moest maar een uitweg zoeken door spleten en kieren, waar aan den achtergevel ook ruimschoots gelegenheid toe was, daar de van sprenkel en leem gebouwde wanden menige barst vertoonden.^[13]

• [1]  klem zn 

• Het woord sprenkel staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "sprenkel" herkend door:

• Zie Wikipedia voor meer informatie.