Urbos
De Urbos is een familie van trams geproduceerd door het Baskische bedrijf Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles (CAF). Trams van CAF zijn geleverd aan tramnetten op verschillende continenten waarvan zes netten in de Benelux.
Geschiedenis
[bewerken | brontekst bewerken]De Spaanse rollend-materieelfabrikant CAF, gevestigd in de stad Beasain had al ervaring in de bouw van metrotreinen. In 1993 startte het bedrijf met de productie van trams. Voor de metro van Valencia bouwde het in 1993-1999 zestien trams met 70% lagevloer, in samenwerking met Siemens, waar de draaistellen en het tractiesysteem vandaan kwamen. Op dezelfde wijze werden in 1995 zes trams voor de tram van Lissabon geleverd. Vervolgens besloot het bedrijf om een eigen tramtype te ontwikkelen dat volledig in eigen huis gebouwd zou worden.
De eerste opdracht voor de Urbos kwam van de tram van Bilbao, waar tussen 2004 en 2006 acht trams werden afgeleverd. De montage werd uitgevoerd bij de productielocaties Zaragoza en Linares.
Series
[bewerken | brontekst bewerken]De trams zijn in te delen in drie generaties van series Urbos-trams. Niet alle trams van hetzelfde model zijn identiek, omdat ze zijn aangepast aan de lokale wensen van de trambedrijven.
Urbos 1
[bewerken | brontekst bewerken]De eerste generatie is alleen aan het Baskische Bilbao geleverd. Er werden acht trams geproduceerd, waarvan er zeven een 70% tot 100% lagevloer hebben. Dit zijn driedelige metersporige gelede trams. De hoofdmodules zijn uitgerust met een motordraaistel en het middelste deel met een loopdraaistel. Vanwege het ontbreken van keerlussen aan de eindpunten zijn de trams van Bilbao tweerichtingsvoertuigen.[1]
Urbos 2
[bewerken | brontekst bewerken]Voor de volgende bestelling van drie trams bij CAF voor de tram van Vélez-Málaga werd een verbeterd model geleverd: Urbos 2. Deze meervoudige gelede tram bestaat uit vijf wagenbakken. De configuratie heet in het Duits 'Triebkopf – Sänfte – Mittelteil – Sänfte – Triebkopf' en zijn een type tram met zwevende bak.
Een tram werd uitgerust met het systeem ACR (Acumulador de Carga Rápida), om proefritten op bovenleidingloze trajecten te kunnen uitvoeren.
De wagen werd bij de tram van Sevilla gebruikt totdat de lokale trams vervangen werden door het type Urbos 3.
Tegenwoordig[(sinds) wanneer?] is dit trammodel in gebruik bij de volgende trambedrijven:
- tram van Vélez-Málaga (stilgelegd, trams verkocht naar Sydney)
- tram Vitoria-Gasteiz
- metro van Sevilla
- tram van Sevilla
- tram van Antalya
- light rail van Sydney
Urbos 3
[bewerken | brontekst bewerken]De grootste vernieuwing bij deze serie is de mogelijkheid het systeem ACR (Acumulador de Carga Rápida) te installeren (accumotorwagen), dat het mogelijk maakt om te rijden op routes zonder bovenleiding. Hoewel dit systeem in de andere series kan worden ingebouwd, prijst CAF de Urbos 3 als de oplossing voor in de stad, omdat het probleem van de integratie van bovenleidingmasten in het stadsbeeld wordt geëlimineerd. Het ACR-systeem laadt bij iedere halte energie op in supercondensatoren om daarmee de volgende halte te kunnen bereiken. CAF onderzocht andere systemen, zoals gelijkvloerse power supply (APS), brandstofcellen en een vliegwiel, maar verwierp deze vanwege de hoge kosten of een gebrek aan bruikbaarheid.
Daarnaast zijn verdere verbeteringen aan de trams. Het ontwerp werd herzien en het interieur werd ergonomisch aangepast. De tractie-converters gebruiken nu[(sinds) wanneer?] IGBT-technologie en maken gebruik van remenergie.
Er zijn uitvoeringen in meterspoor en normaalspoor. De wagenbak kan worden uitgevoerd in de breedtes 2.300, 2.400 en 2.650 millimeter. De trams kunnen worden uitgevoerd met 3, 5, 7 of 9 modules, zodat de lengte varieert tussen 23 meter en 56 meter.
De eerste trams van de serie Urbos 3 kwamen in dienst op 21 maart 2011 bij de tram van Sevilla. Op 19 april 2011 kwam de Urbos 3 bij een tweede trambedrijf in dienst: de tram van Zaragoza. Daarnaast zijn trams besteld voor verschillende nieuwe of uit te breiden trambedrijven waarvan zes in de Benelux.
Overzicht van trambedrijven
[bewerken | brontekst bewerken]Urbos 70 en Urbos 100
[bewerken | brontekst bewerken]| Stad | Aantal | Waarde van de order | Opmerkingen |
|---|---|---|---|
| Europa | |||
| Antwerpen, België | 58 | € 295 miljoen | Levering vanaf 2021[2][3] Op 28 januari 2023 werd de nieuwe naam Stadslijner bekendgemaakt voor dit materieel.[4] |
| Gent, België | 18 | [2] | |
| Kusttram, België | 48 | Levering 2020-2021. Naam: Zeelijner. | |
| Luik, België | 20 | Ingebruikname op de nieuwe tramlijn voorzien in 2023. Met supercondensator om delen zonder bovenleiding te overbruggen [5] | |
| Freiburg im Breisgau, Duitsland | 12 | [6][7] | |
| West Midlands, Engeland | 20 | £ 40 miljoen | Optie voor vijf extra trams[8][9] |
| Besançon, Frankrijk | 19 | € 34,4 miljoen | [10] |
| Nantes, Frankrijk | 8 (+4) | € 22 miljoen | Optie voor vier extra trams voor € 10 miljoen |
| Boedapest, Hongarije | 47 | € 90 miljoen | [11][12][13] |
| Debrecen, Hongarije | 18 | [14] | |
| Luxemburg, Luxemburg | 21 | € 83,0 miljoen | In dienst in 2017[15] |
| Amsterdam, Nederland | 72 | € 209,1 miljoen | In dienst in 2020[16] Optie voor 51 extra trams[17] |
| Utrecht, Nederland | 27 | 5-delig. In dienst in 2019[18] | |
| Utrecht, Nederland | 27 | 7-delig. In dienst in 2020[19][20] | |
| Edinburgh, Schotland | 27 | ||
| Belgrado, Servië | 30 | [21] | |
| Sevilla, Spanje | 4 | MetroCentro lijn | |
| Granada, Spanje | 13 | € 43,9 miljoen | Optie voor vier extra trams |
| Cádiz, Spanje | |||
| Málaga, Spanje | 14 | [22] | |
| Zaragoza, Spanje | 21 | [23] | |
| Lund, Zweden | 7 | ||
| Amerika | |||
| Cuiabá, Brazilië | 40 | [24] | |
| Salvador, Brazilië | |||
| Cincinnati, Ohio, USA | 5 | $ 25 miljoen | [25] |
| Kansas City, Missouri, USA | 4 | [26] | |
| Australië en Azië | |||
| Sydney, Australië | 6 | $ 20 miljoen | Aanvankelijk een order voor 6 trams; vervolgens uitgebreid tot 12[27] |
| Newcastle, Australië | 6 | Aflevering in 2018[28] | |
| Canberra, Australië | 14 | $ 65 miljoen | In dienst in 2019[29] |
| Kaohsiung, Taiwan | 9 | ACR-systeem ingebouwd[30] | |
Problemen
[bewerken | brontekst bewerken]Tussen 2017 en 2022 werden bij nieuwe en bestaande Urbos 3-trams in verschillende steden scheurtjes ontdekt rond de draaistellen.
Galerij
[bewerken | brontekst bewerken]-
Urbos 3 in Belgrado. -
Urbos 3 in Debrecen. -
Urbos 3 in Cincinnati. -
Urbos 3 in Kansas City. -
Urbos 3 in Birmingham. -
Urbos 3 in Kaohsiung. -
Urbos 3 in Newcastle -
Urbos 3 in Boedapest. -
Urbos 3 in Luxemburg stad. -
Urbos AXL in Stockholm. -
Urbos LRV in Houston.
.jpg)
.jpg)
_3.jpg)
- ↑ (en) Bilbao Tram. CAF. Geraadpleegd op 11 april 2014.
- ↑ a b De Lijn mag door met megaorder trams OV-magazine (17 juli 2017)
- ↑ Tot 180 passagiers en meer comfort voor rolstoelgebruikers: eerste van 58 nieuwe trams vannacht in Antwerpen aangekomen. Het Nieuwsblad. Geraadpleegd op 7 januari 2022. “De Lijn bestelde de vorige jaren in totaal 58 nieuwe trams voor Antwerpen ter vervanging van de oude PCC-trams. Die zullen op termijn uit het straatbeeld verdwijnen. De bestelling is goed voor en bedrag van honderd miljoen euro en is exclusief voor Antwerps gebruik.”
- ↑ Nieuwe Antwerpse trams ingehuldigd: maak kennis met de Stadslijner VRT NWS d.d. 28 januari 2023
- ↑ (fr) CAF, TRAMWAY LIÈGE. Geraadpleegd op 7 januari 2022. “CAF est le fournisseur des nouveaux tramways pour l'opérateur des transports de Wallonie (TEC) et la ville de Liège. Les nouveaux véhicules, appartenant à la gamme Urbos, sont constitués de 7 modules chacun.”
- ↑ VAG kauft Trams bei spanischem Hersteller. Badische Zeitung (25 February 2013).
- ↑ Von 2015 an rollen spanische Trams. Badische Zeitung (15 March 2013).
- ↑ (2 februari 2012). CAF named preferred bidder to supply new Midland Metro trams. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 12 juni 2012.
- ↑ (22 maart 2012). Work begins on £128m Midland Metro expansion project. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 5 juli 2012.
- ↑ (7 januari 2011). CAF wins Urbos tram contracts. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 8 januari 2011. Geraadpleegd op 7 januari 2011.
- ↑ Elkészült Budapest első CAF villamosa (5 februari 2015). Geraadpleegd op 5 september 2015.
- ↑ Budapest orders CAF trams. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 8 maart 2014. Geraadpleegd op 5 maart 2014.
- ↑ 37 instead of 47 units of the new tram arrives in Budapest. Gearchiveerd op 8 mei 2014. Geraadpleegd op 28 april 2014.
- ↑ Átadták a debreceni 2-es villamosvonalat-Linie2 Open in Debrecen (26 februari 2014). Geraadpleegd op 27 februari 2014.
- ↑ (en) CAF delivers first Luxembourg tram. International Railway Journal. Geraadpleegd op 10 februari 2017.
- ↑ Zo gaan de nieuwe trams van GVB er uitzien - Amsterdam - PAROOL. Het Parool. Geraadpleegd op 30 september 2016.
- ↑ Persbericht op webpagina van GVB, 12 september 2016 (12 september 2016). Gearchiveerd op 18 september 2016. Geraadpleegd op 11 juli 2019.
- ↑ Aannemer Uithoflijn en leverancier trams geselecteerd. Uithoflijn (1 december 2014). Gearchiveerd op 13 juni 2018.
- ↑ Utrecht beter bereikbaar met sneltram, www.provincie-utrecht.nl; 28 oktober 2016.
- ↑ Nieuwe trams www.provincie-utrecht.nl, 18 januari 2017.
- ↑ (6 november 2009). Beograd to buy 30 CAF trams. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 21 november 2011. Geraadpleegd op 1 april 2011.
- ↑ Urbos 3 concept on display in Málaga. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 6 mei 2011. Geraadpleegd op 28 november 2010.
- ↑ Zaragoza tram Line 1 enters service (26 april 2011). Gearchiveerd op 31 augustus 2011.
- ↑ VLTs de Cuiabá serão fabricados na Espanha (in Portuguese). revistaferroviaria.com.br. Gearchiveerd op 21 september 2013. Geraadpleegd op 23 augustus 2012.
- ↑ Streetcar Vehicle Production Under Way. City of Cincinnati. Geraadpleegd op 5 april 2015.
- ↑ "Spanish firm CAF will supply streetcars", bizjournals.com, 4 oktober 2013. Geraadpleegd op 6 oktober 2013.
- ↑ CAF wins Sydney tram order. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 2 januari 2015.
- ↑ Baird government announces progress on Newcastle light rail The Newcastle Herald, 21 juni 2016
- ↑ (1 februari 2016). Spanish-made trams to run on Canberra's city to Gungahlin light rail line. The Canberra Times. Geraadpleegd op 16 Oct 2016.
- ↑ (7 januari 2013). Kaohsiung picks CAF to build catenary-free trams. Railway Gazette International. Gearchiveerd van origineel op 21 september 2013.
· 
· 