Spoorlijn 61

Spoorlijn 61 Mortsel/Kontich - Aalst
Totale lengte	49,3 km
Spoorwijdte	normaalspoor 1435 mm
Aangelegd door	Belgische Staat
Geopend Kontich - Boom: 28 december 1875 Boom - Londerzeel: 8 augustus 1881 Londerzeel - Aalst: 12 oktober 1879
Gesloten Kontich - Boom: 1954 Willebroek - Londerzeel: 1952 Londerzeel - Peisegem: 1956 Peisegem - Opwijk: 1952 Opwijk - Moorsel: 1976 Moorsel - Aalst: 1957
Huidige status Kontich - Boom: opgebroken Boom - Willebroek: buiten gebruik Willebroek - Aalst: opgebroken
Geëlektrificeerd	Boom - Willebroek: 1998
Aantal sporen	Boom - Willebroek: 1
Traject
Legenda lijn 25 van Brussel-Noord lijn 27 van Brussel-Noord lijn 13 van Lier Kazerne 0,0 Kontich lijn 27 naar Antwerpen-Centraal Tunnel van Mortsel 252 m tram Mortsel-Oude-God lijn 25 naar Antwerpen-Luchtbal 2,0 Edegem 3,8 Kontich-Dorp lijn 27B, Antwerpen-Zuid - Y Weerde opg. Y Kontich West, 27B/3 van Kontich-Molenstraat tramlijn 54 van Rumst opgebroken 8,8 Reet tramlijn 54 naar Aartselaar opgebroken strategische spoorlijn Boom - Stabroek 12,1 Krekelenberg (oost) lijn 52 van Antwerpen-Zuid 14,0 Boom Rupel Zeekanaal Brussel-Schelde Y Sauvegarde lijn 52 naar Dendermonde lijn 54 van Terneuzen 18,5 Willebroek lijn 54 naar Y Heike 21,7 Tisselt-West grens Antwerpen - Vlaams-Brabant lijn 53 van Leuven 26,1 Londerzeel-Oost tracé tot 1898 27,5 Londerzeel lijn 53 naar Schellebelle 30,7 Steenhuffel 34,2 Peizegem lijn 60 van Y Jette 37,4 Opwijk lijn 60 Dendermonde 40,3 Nijverseel grens Vlaams-Brabant - Oost-Vlaanderen 41,8 Baardegem 44,2 Moorsel 46,2 Mijlbeek lijn 50 van Brussel-Noord Dender 29,7 Aalst lijn 82 naar Ronse lijn 57 naar Lokeren opgebroken lijn 50 naar Gent-Sint-Pieters

Spoorlijn 61 was de spoorlijn die de voormalige spoorwegdriehoek aan spoorlijn 25 tussen Mortsel-Oude-God en Kontich-Kazerne verbond met Aalst. De lijn was 49,3 km lang. In het verlengde van de lijn in Aalst was er de spoorlijn 82 naar Ronse.

Deze lijn, bijgenaamd Leireken, maakte oorspronkelijk deel uit van een geplande internationale verbinding Antwerpen - Dowaai, via Zottegem - Ronse - Doornik. Maar de verbinding met Frankrijk werd nooit gerealiseerd en er hebben nooit doorgaande treinen verder dan Aalst gereden.

Omstreeks 1898 werd het tracé van lijn 61 in Londerzeel verlegd. Oorspronkelijk liep de lijn van Londerzeel-Oost (kruising met lijn 53) rechtstreeks naar Steenhuffel. In 1898 werd lijn 53 (in verband met werken aan het zeekanaal Brussel-Rupel) opgehoogd; lijn 61 liep sindsdien via een brug onder lijn 53 door, volgde lijn 53 van Londerzeel-Oost tot Londerzeel-West en boog vandaar zuidwaarts af naar Steenhuffel.

Over de herkomst van de naam Leireken bestaan verschillende versies. Hoogstwaarschijnlijk gaat hij terug op de voornaam van machinist Valère (Leire in de volkstaal) die samen met Kamiel actief was op lijn 61. Deze naam zou al heel vroeg ontstaan zijn, waarschijnlijk voor 1898.^[1]

In 1933 waren er geen doorgaande reizigerstreindiensten van Antwerpen naar Aalst. In de tabel 61 stonden de lokaaldiensten Antwerpen-Zuid via Niel, Boom en Londerzeel vermeld (de huidige lijn 52) en de lokaaldiensten Londerzeel - Aalst. De route via Reet stond weer vermeld in tabel 52 Antwerpen - Gent en verder via Dendermonde. De routes van de spoorlijnen 52 en 61 zijn dus later tussen Boom en Antwerpen omgewisseld. Volgens deze tabellen volgden de treinen ook deels spoorlijn 27B op hun route, met name van Antwerpen-Zuid tot Reet (met haltes in Hoboken, Wilrijk en Kontich-Molenstraat).

In Mortsel liep de lijn 61 parallel met de spoorlijn 25, via de Christus Koninglaan. Vervolgens kruiste deze lijn de Molenstraat, en op de grens van Mortsel met Edegem, stak ze de Mechelsesteenweg over, en nadien de Hovestraat in de richting Kontich. Na het opbreken van de lijn, werd te Mortsel op de spoorbedding naast de Christus Koninglaan een fietspad aangelegd dat de Statielei met de Molenstraat verbindt. Verder, in Edegem, werd de Boniverlei op de spoorwegbedding aangelegd, en in Kontich de N171.

Tussen Reet en Boom zijn er nog sporen van de bedding terug te vinden in het landschap; er zijn echter plannen om de N171 door te trekken tot aan de A12. Het gedeelte Boom - Willebroek is hernoemd in lijn 52/2 en geëlektrificeerd in mei 1998, samen met het baanvak Boom - Puurs van lijn 52. Het baanvak Boom - Willebroek werd echter niet terug in gebruik genomen; op 5 augustus 2002 werd het baanvak officieel buiten dienst gesteld. Tussen Willebroek en Londerzeel is de bedding in het landschap nog redelijk goed te volgen.

Tussen Aalst en Londerzeel is de vroegere spoorlijn nu een fiets- en wandelpad fietssnelweg F27, in de volksmond Leirekensroute. De huidige Leirekensroute maakt al jaren deel uit van de officiële fietsroute van Nederland naar Santiago de Compostela.

In de volgende plaatsen is of was er een aansluiting op de volgende spoorlijnen:

Kontich

Spoorlijn 25 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Luchtbal

Spoorlijn 27 tussen Brussel-Noord en Antwerpen-Centraal

Y Kontich Dorp

Spoorlijn 27B/3 tussen Y Kontich-Dorp en Kontich-Molenstraat

Boom

Spoorlijn 52 tussen Dendermonde en Antwerpen-Zuid

Willebroek

Spoorlijn 54 tussen Y Heike en Terneuzen

Londerzeel-Oost

Spoorlijn 53 tussen Schellebelle en Leuven

Londerzeel

Spoorlijn 53 tussen Schellebelle en Leuven

Opwijk

Spoorlijn 60 tussen Y Jette en Dendermonde

Aalst

Spoorlijn 50 tussen Brussel-Noord en Gent-Sint-Pieters

Spoorlijn 57 tussen Aalst en Lokeren

Spoorlijn 82 tussen Aalst en Ronse

• 
  voormalig stationsgebouw Steenhuffel op lijn 61