Oosterstraat (Groningen)

Oosterstraat
	Doorkijk, de Oosterstraat, met zicht op de Martinitoren
Geografische informatie
Locatie	Groningen
Begin	Gedempte Zuiderdiep
Eind	Poelestraat
Lengte	ca. 290 meter
Algemene informatie
Bestrating	asfalt
Opvallende gebouwen	Monumenten

De Oosterstraat is een winkelstraat in het centrum van de stad Groningen die in noordelijke richting loopt van het Gedempte Zuiderdiep naar de Grote Markt, parallel aan de Gelkingestraat. Naar het zuiden toe ligt de Oosterstraat in het verlengde van de Rademarkt die weer in het verlengde ligt van de Oosterweg. De straat is vanaf het Zuiderdiep eenrichtingsstraat. Sinds het project Binnenstad Beter uit de jaren 90 zijn de trottoirs aanmerkelijk verbreed en voorzien van de gele bestrating die in de gehele binnenstad is aangebracht.

Samen met de Herestraat is de Oosterstraat de hoofdverbinding vanuit het zuiden naar de Grote Markt. De eerste stenen huizen verrezen al in de 13e eeuw in de straat. Waarschijnlijk was de straat al in de 14e, wellicht begin 15e eeuw volgebouwd. Veel panden in de straat hebben dan ook een zeer oude kern.

De straat heeft een sterk gemengd winkelaanbod. In het oog springende winkels zijn de kaashandel Van der Ley, die al sinds 1934 in de Oosterstraat is gevestigd^[1] en de hoedenwinkel van de firma H.Witting & Zn , die in 1876 als pettenfabrikant in de Oosterstraat begon.^[2] In de Oosterstraat bevindt zich ook de grootste kostuumverhuurder van de Stad, bekend bij de meeste studenten. Ook het poppodium Vera is in de Oosterstraat gevestigd.

Vlak voor de Grote Markt was vroeger het Willem Lodewijk Gymnasium gevestigd. In de jaren zeventig werd hier de Willem Lodewijkpassage gemaakt, waarin een bioscoop was gevestigd. In 1997 werd de bioscoop gesloten en in 2007 de passage - wegens toenemende onveiligheid - eveneens. In een voormalig deel van het gymnasium opende in 2016 het undergroundpodium De Gym^[3] en vlak ernaast zit sinds 2014 homocafé-club De Kast, vanuit de Oosterstraat bereikbaar via een smalle steeg.^[4]

De herintroductie van de tram in Groningen, waarvan het tracé door de Oosterstraat zou lopen, stuitte op groot verzet van de ondernemers in de straat. Met name dat er een dubbelspoor in de straat zou komen was voor de ondernemers een breekpunt. Mede door hun verzet werden de plannen voor de tram in 2012 afgeblazen.

Monumenten

De Oosterstraat telt 14 rijksmonumenten. Daarnaast staan er in de straat 22 panden die beschermd worden als gemeentelijk monument.

Adres	Bouwjaar	Beschrijving	Monument
Oosterstraat 1	13e eeuw	Restant, achterste deel, van fors pand dat op de hoek van Oosterstraat en Grote Markt moet hebben gestaan	GM 102843
Oosterstraat 2-4	1898	Drielaags onderkelderd hoekpand onder zadeldak, ter plaatse heeft een fors middeleeuws huis gestaan, wellicht nog restanten aanwezig in huidige bebouwing	GM 103087
Oosterstraat 3	Middeleeuwen	Oorspronkelijk woonhuis, thans winkel. Drie bouwlagen, onderkelderd met een zadeldak. Oudste delen achtergevel, kelder en begane grond. 19e-eeuwse winkelpui.	GM 102844
Oosterstraat 5	19e eeuw	Drielaags pand, onderkelderd onder zadelkap	GM 102845
Oosterstraat 6	Vroege 15e eeuw	Winkelpand met zeer oude kern. Achtergevel en voorgevel 19e eeuw, in 1977 een nieuwe winkelpui.	GM 102869
Oosterstraat 8	15e, wellicht 14e eeuw	Winkelpand met wonen. In de kapconstructie nog onderdelen van de 15e-eeuwse kap. Winkelpui vernieuwd in 2005.	GM 102870
Oosterstraat 10	16e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, nu winkel. Voorhuis twee verdiepingen met steil zadeldak, achterhuis met schilddak, uit 18e eeuw.	GM 102871
Oosterstraat 11	14e, wellicht 13e eeuw	Woonhuis, drie bouwlagen, onderkelderd. Kelder met zeer dikke muren.	RM 18600
Oosterstraat 16	16e/17e eeuw	Voorhuis, tweelaags pand met mezzanini en kroonlijst onder schilddak, achterhuis gebouwd in 1902	GM 102873
Oosterstraat 18	1895	Winkel met bovenwoning, houten winkelpui	GM 102874
Oosterstraat 19	1906	Meubeltoonzaal met bovenwoning ontworpen door A.Th. van Elmpt	RM 485994
Oosterstraat 20	17e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, nu winkel met bovenwoning. Achterhuis mogelijk 16e-eeuws.	GM 106310
Oosterstraat 23-23a	17e eeuw.	Oorspronkelijk woonhuis, thans winkel met bovenwoning. Lijstgevel uit 1860, nieuwe winkelpui in 1928	RM 486002
Oosterstraat 25	16e eeuw	Woonhuis met twee verdiepingen en een mezzanino onder schilddak. Lijstgevel uit 1820. Nieuwe winkelpui 1935.	GM 102851
Oosterstraat 26	15e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, nu winkel met bovenwoning. Diep voorhuis in twee bouwlagen, oorspronkelijk onderkelderd. Achterhuis 16e/17e eeuw.	GM 102875
Oosterstraat 29	Middeleeuwen	Breed woonhuis, waarschijnlijk oorspronkelijk twee panden die zijn samengevoegd. Voorgevel 18e-eeuws.	RM 18601
Oosterstraat 30	15e/16e eeuw	Breed pand, oorspronkelijk woonhuis thans horeca. Achteringang in de Papengang.	GM 102877
Oosterstraat 31	17e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, thans winkel met bovenwoning. Naast het pand de Donkersgang.	RM 18602
Oosterstraat 32	15e/16e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, thans bedrijfspand op de hoek van de Papengang. Oorspronkelijk twee bouwlagen, derde laag later aangebracht. Zadeldak met wolfseind.	GM 102878
Oosterstraat 33	13e/14e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, thans bedrijfspand, twee bouwlagen met mezzanino, geheel onderkelderd. Voorgevel met kroonlijst uit de 17e eeuw.	RM 18603
Oosterstraat 36	15e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, thans bedrijfspand met bovenwoning op de zuidelijke hoek van de Papengang. Voorhuis van drie lagen met plat dak, achterhuis twee bouwlagen.	GM 106311
Oosterstraat 41	15e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, thans bedrijfspand. Twee bouwlagen met mezzanino, zadeldak met schildeind aan de voorzijde. Overbouwde steeg naast het huis.	GM 102858
Oosterstraat 42	13e/14e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, thans bedrijfspand met een zeer oude kern.	GM 102881
Oosterstraat 43	15e/16e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, nu bedrijfspand. Zeer diep perceel met twee achterhuizen.	GM 102859
Oosterstraat 44	14e eeuw	Vera	RM 18608
Oosterstraat 51	15e eeuw	Twee gekoppelde panden, het pand rechts heeft wellicht een 15e-eeuwse oorsprong. De voorgevel gedateerd met gevelstenen 1778.	RM 18604
Oosterstraat 53		Diep, onderkelderd pand met verdieping onder zadeldak, thans Hotel Schimmelpenninckhuys.	RM 18605
Oosterstraat 55	17e eeuw	Oorspronkelijk woonhuis, nu bedrijfspand. Aan de Oosterstraat lijstgevel uit de 19e eeuw.	GM 102863
Oosterstraat/hoek Carolieweg	1907	Woonhuis met winkel, ontworpen door A.Th. van Elmpt	RM 485487
Oosterstraat 57-57a	1885	Winkelwoonhuis in eclectische bouwstijl. Winkelpui, ontworpen door Muller & van Elmpt uit 1937.	RM 486014
Oosterstraat 59	1880	Hoedenwinkel, verbouwd in 1909 naar ontwerp van A.Th. van Elmpt.	RM 486023
Oosterstraat 61	1860	Winkelpand met bovenwoning. Pui uit 1909.	GM 102864
Oosterstraat 65	1300	Woonhuis in eclectische bouwstijl, geheel onderkelderd. Het pand heeft een Middeleeuwse kern, waarschijnlijk gebouwd als steenhuis, rond 1300. Achterhuis uit de 16e/17e eeuw.	GM 102865
Oosterstraat 67	1870	Herenhuis met op de begane grond winkel, pui uit 1927. Het pand heeft een aanzienlijk oudere kern uit de 15e eeuw.	GM 102866
Oosterstraat 69	17e eeuw	Woonhuis op de hoek van de Burchtstraat, twee verdiepingen, onderkelderd. Zadeldak met schildeind.	RM 18606
Oosterstraat 71		Voorste deel van een groot complex dat doorloopt in de Burchtstraat en het Gedempte Zuiderdiep. In de verschillende bouwdelen zit een zeer brede tussenmuur, wellicht restant van de Middeleeuwse stadsmuur. Aan de Oosterstraat 19e-eeuwse pui.	RM 18607