Non-lokaal

Non-lokaal betekent zoiets als niet plaatsgebonden of zonder oorzaak. In de kwantummechanica en de parapsychologie worden non-lokale effecten beschreven.

Volgens de Kopenhaagse interpretatie (CHI) van de kwantummechanica is de toestand van een atomair systeem aan het begin van een meting ongedefinieerd en kan alleen 'enigszins' met statistische methoden worden voorspeld. Hoewel Albert Einstein en andere natuurkundigen dit ernstig bestreden (zie de Einstein-Podolsky-Rosen-paradox) is dit aspect van de kwantummechanica, geïntroduceerd door Niels Bohr, Werner Heisenberg en Max Born, nog altijd een van de hoekstenen van de theorie. Diverse latere experimenten hebben dit bewezen en dus is Einsteins mening hierover niet correct. Enige consequenties van de CHI zijn:

1. In de kwantumwereld gebeurt het soms dat er in een lege ruimte 'spontaan' deeltjes kunnen verschijnen of verdwijnen. Dit volgt uit het onzekerheidsprincipe van Heisenberg.
2. De interactie binnen een systeem neemt niet af met de afstand tussen de verschillende onderdelen van dit systeem
3. De interactie kan direct zijn; dus sneller dan de lichtsnelheid
4. Bepaalde plaatsen kunnen direct met elkaar verbonden zijn zonder dat de tussenliggende ruimte ertoe doet

Deze 'bizarre' aspecten zijn door John Clauser in 1978 en Alain Aspect in 1982 experimenteel bevestigd. In de sub-atomaire wereld treden deze effecten dus inderdaad op en dit is ondertussen ook bijna algemeen erkend door de wetenschap.

Hierbij dient aangetekend te worden dat bovenstaande mening over non-lokaliteit niet door iedereen wordt gedeeld, omdat de argumenten die ertoe aanleiding geven niet dwingend zijn.^[1] Bovendien heeft de bedoelde non-lokaliteit een metafysisch karakter: ze is zuiver theoretisch en niet empirisch toetsbaar. Om deze reden wordt ze in de literatuur vaak aangeduid met behulp van esoterische namen als passion-at-a-distance (in plaats van action-at-a-distance), vreedzame co-existentie en non-separabiliteit.

In de parapsychologie wordt dikwijls het natuurkundige begrip van non-lokaliteit gebruikt om zaken als telepathie en psychokinese te verklaren. Maar dit gaat de meeste natuurkundigen, er zijn wel enkele uitzonderingen, te ver. Het zou ook een ernstige schending zijn van in het algemeen het causaliteitsprincipe - een van de fundamenten van de natuurkunde -, en meer in het bijzonder van de speciale relativiteitstheorie. Men redeneert dat niet zomaar de non-lokaliteit van de sub-atomaire kwantumwereld geëxtrapoleerd kan worden naar de macrowereld van de 'menselijke maat'. De meeste wetenschappers vinden de voorbeelden van non-lokale gebeurtenissen zoals aangedragen door parapsychologen niet overtuigend genoeg om zonder meer voor waar aangenomen te worden. En zeker niet zo overtuigend dat hierdoor het causaliteitsprincipe overboord gegooid kan worden. Overigens wordt de parapsychologie door de meeste natuurkundigen als 'pseudowetenschap' betiteld.

• Principe van lokaliteit