Kanton (Frankrijk)

Een kanton is een administratieve eenheid in Frankrijk. In stedelijke zones zijn er vaak meerdere kantons per gemeente, terwijl in landelijke gebieden een kanton dan weer meerdere gemeenten omvat. Kanton- en gemeentegrenzen hoeven niet samen te vallen.

Kantons zijn op hun beurt kleiner dan arrondissementen. Verschillende arrondissementen vormen samen een departement. Tot de hervorming van 2013 vormden verschillende kantons samen een arrondissement; sindsdien is de koppeling tussen beide losgelaten, zodat sommige kantons in meer dan één arrondissement kunnen liggen.

Aanvankelijk waren kantons echte bestuurlijke eenheden. Verschillende overheidsdiensten zoals de politie en de brandweer waren op kantonnaal niveau georganiseerd. Ook de juges de paix (vrederechters) zetelden tot 1958 per kanton.

Tegenwoordig fungeren de kantons alleen nog als kiesdistrict. Voor de verkiezing van de Conseil départemental, de volksvertegenwoordiging op het niveau van het departement, geldt een districtenstelsel: ieder kanton kiest twee vertegenwoordigers in de Conseil général van het departement. Tot de hervorming van 2013 was er één vertegenwoordiger per kanton. Bij de verkiezingen van maart 2015 werden voor het eerst per kanton twee vertegenwoordigers verkozen, telkens een man en een vrouw die zich als één duo kandideren.

Het departement Parijs kent geen kantons, daar het samenvalt met de gemeente Parijs, en het Conseil Général en de gemeenteraad hier ook samenvallen (onder de naam Conseil de Paris). Parijs is verdeeld in arrondissementen. In theorie zou men elk arrondissement gelijk kunnen stellen aan een kanton, de bewoners ervan hebben immers beide rechten. Maar in het algemeen wordt gesteld dat de kantons in Parijs niet bestaan.

In totaal waren er tot de hervorming van 2013, 4035 kantons, waarvan 156 overzeese.

Hervorming van de kantons 2013

Op 16 mei 2013 bekrachtigde het grondwettelijk hof het door de regering ingediende en door het parlement goedgekeurde wetsvoorstel om het aantal kantons en hun grenzen aan te passen. Deze aanpassing werd voornamelijk ingegeven door het feit dat er over de jaren heen (de meeste kantons bleven ongewijzigd sedert hun oprichting begin 19e eeuw) te grote demografische verschillen ontstaan waren tussen de kantons waardoor het gelijkheidsprincipe bij verkiezingen voor de departementale raad in het gedrang kwam. Elk kanton vaardigt immers slechts 1 verkozene af ongeacht het aantal inwoners. De herverdeling is dus hoofdzakelijk gebeurd op basis van demografische gegevens waarbij het aantal inwoners van een kanton maximaal 20% mag afwijken van het gemiddelde van het departement. De volgende basisregels werden in de wet opgenomen voor het bepalen van de nieuwe grenzen:

Het grondgebied van elk kanton wordt bepaald op hoofdzakelijk demografische basis.
Het grondgebied van elk kanton is continu (geen exclaves).
Elke gemeente van minder dan 3.500 inwoners behoort steeds in zijn geheel tot een en hetzelfde kanton.

In functie van het aantal inwoners in een departement wordt tevens een minimumaantal kantons vastgelegd:

Een departement met meer dan 500.000 inwoners telt minstens 17 kantons.
Een departement met meer dan 150.000 inwoners en minder dan 500.000 inwoners telt minstens 13 kantons.

Door de hervorming ligt een kanton niet noodzakelijk nog langer binnen de grenzen van eenzelfde arrondissement, de arrondissementsgrenzen werden immers niet gewijzigd.

Door deze hervorming wordt het totaal aantal kantons teruggebracht van 4.035 waarvan 156 overzeese naar 2.054. Deze nieuwe onderverdeling werd in de praktijk voor het eerst toegepast bij de departementsverkiezingen gehouden op 22 en 29 maart 2015.

Evolutie kantons per departement

Code	Departement	Aantal Kantons tot 2013	Aantal Kantons na 2013
01	Ain	43	23
02	Aisne	42	21
03	Allier	35	19
04	Alpes-de-Haute-Provence	30	15
05	Hautes-Alpes	30	15
06	Alpes-Maritimes	52	27
07	Ardèche	33	17
08	Ardennes	37	19
09	Ariège	22	13
10	Aube	33	17
11	Aude	35	19
12	Aveyron	46	23
13	Bouches-du-Rhône	57	29
14	Calvados	49	25
15	Cantal	27	15
16	Charente	35	19
17	Charente-Maritime	51	27
18	Cher	35	19
19	Corrèze	37	19
2A	Corse-du-Sud	22	11
2B	Haute-Corse	30	15
21	Côte-d'Or	43	23
22	Côtes-d'Armor	52	27
23	Creuse	27	15
24	Dordogne	50	25
25	Doubs	35	19
26	Drôme	36	19
27	Eure	43	23
28	Eure-et-Loir	29	15
29	Finistère	54	27
30	Gard	46	23
31	Haute-Garonne	53	27
32	Gers	31	17
33	Gironde	63	33
34	Hérault	49	25
35	Ille-et-Vilaine	53	27
36	Indre	26	13
37	Indre-et-Loire	37	19
38	Isère	58	29
39	Jura	34	17
40	Landes	30	15
41	Loir-et-Cher	30	15
42	Loire	40	21
43	Haute-Loire	35	19
44	Loire-Atlantique	59	31
45	Loiret	41	21
46	Lot	31	17
47	Lot-et-Garonne	40	21
48	Lozère	25	13
49	Maine-et-Loire	41	21
50	Manche	52	27
51	Marne	44	23
52	Haute-Marne	32	17
53	Mayenne	32	17
54	Meurthe-et-Moselle	44	23
55	Meuse	31	17
56	Morbihan	42	21
57	Moselle	51	27
58	Nièvre	32	17
59	Noorderdepartement	79	41
60	Oise	41	21
61	Orne	40	21
62	Pas-de-Calais	77	39
63	Puy-de-Dôme	61	31
64	Pyrénées-Atlantiques	52	27
65	Hautes-Pyrénées	34	17
66	Pyrénées-Orientales	31	17
67	Bas-Rhin	44	23
68	Haut-Rhin	31	17
69D	Rhône	54	13
70	Haute-Saône	32	17
71	Saône-et-Loire	57	29
72	Sarthe	40	21
73	Savoie	37	19
74	Haute-Savoie	34	17
75	Parijs	niet betroffen*	niet betroffen*
76	Seine-Maritime	69	35
77	Seine-et-Marne	43	23
78	Yvelines	39	21
79	Deux-Sèvres	33	17
80	Somme	46	23
81	Tarn	46	23
82	Tarn-et-Garonne	30	15
83	Var	43	23
84	Vaucluse	24	17
85	Vendée	31	17
86	Vienne	38	19
87	Haute-Vienne	42	21
88	Vosges	31	17
89	Yonne	42	21
90	Territoire de Belfort	15	9
91	Essonne	42	21
92	Hauts-de-Seine	45	23
93	Seine-Saint-Denis	40	21
94	Val-de-Marne	49	25
95	Val-d'Oise	39	21
971	Guadeloupe	40	21
972	Martinique	45	niet betroffen*
973	Guyane	19	niet betroffen*
974	Réunion	49	25
976	Mayotte	19	13
	Frankrijk	4.035	2.054

Niet betroffen*: Guyana en Martinique verkiezen sinds 2015 een "assemblée" die de vroegere "conseil général" en de "conseil régional" vervangt. Deze assemblée wordt niet op basis van kantons verkozen maar op basis van de respectievelijk 8 en 4 kiesdistricten die bestaan voor de wetgevende verkiezingen. De kantons komen derhalve te vervallen. Parijs kent gemeentelijke arrondissementen in plaats van kantons en is derhalve niet betroffen door de herindeling.

Zie ook

Lijst van kantons per departement