Naar inhoud springen

Illatief

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Naamvallen
Abessief
Ablatief (zesde naamval)
Absolute naamval
Absolutief
Accusatief (vierde naamval)
Adessief
Adverbialis
Algemene Latijnse vervoegingen en verbuigingen
Allatief
Apudessief
Associatief
Aversief
Benefactief
Causalis-finalis
Causatief
Comitatief
Datief (derde naamval)
Delatief
Dieptecasus
Distributief
Elatief
Ergatief
Essief
Exessief
Factitief
Genitief (tweede naamval)
Illatief
Inessief
Instructief
Instrumentalis (achtste naamval)
Intratief
Locatief (zevende naamval)
Multiplicatief
Nominatief (eerste naamval)
Objectief
Obliquus (Hindi)
Obliquus
Partitief
Pegatief
Pertingent
Prepositionalis
Prolatief
Sociatief
Sublatief
Superessief
Temporalis
Terminatief
Translatief
Vocatief (vijfde naamval)

De illatief (van het Latijnse illatus, "binnengebracht") is in de meeste Fins-Oegrische en sommige Baltische talen de derde vorm van de locatief, met als primaire betekenis "naar binnen", "richting het inwendige van". Deze naamval wordt gevormd met behulp van verschillende pre- en suffixen in de verschillende talen:

Hongaars Ests Fins Nederlands
ház maja talo huis
házba majasse taloon een/het huis in

In het Fins wordt de illatief op een nogal aparte manier gevormd, nl. door middel van de constructie "-h + herhaalde stamklinker + n". Indien het eindresultaat een simpele lange klinker is vindt ook nog h-deletie plaats, zoals in het bovengenoemde voorbeeld, behalve in het in Pohjanmaa gesproken Finse dialect. Waarschijnlijk bevatte deze uitgang oorspronkelijk een stemhebbende palatale fricatief. Het moderne Fins kent nagenoeg geen palatalisatie of fricatieven meer.

Ook in het moderne Litouws wordt de illatief nog gebruikt, met name in de gesproken taal. Een voorbeeld is de standaarduitdrukking dešinėn! ("sla rechtsaf"). Een enkele keer komt de naamval ook voor in een literaire tekst. De Litouwse illatief eindigt meestal in het enkelvoud op -n en in het meervoud op -sna:

nominatief enkelvoud illatief enkelvoud nominatief meervoud illatief meervoud
karas, "oorlog" karan karai, "oorlogen" karuosna
lokys, "beer" lokin lokiai, "beren" lokiuosna
nominatief enkelvoud illatief enkelvoud nominatief meervoud illatief meervoud
upé, "rivier" upén upés, "rivieren" upsna
jūra, "zee" jūron jūros, "zeeën" jūrosna

Over het algemeen wordt de illatief in het Litouws steeds meer vervangen door ofwel de accusatief ofwel een analytische constructie met een voorzetsel. In Litouwse grammatica's wordt het gebruik van de illatief "het meest elegant" genoemd.

Verwante begrippen

[bewerken | brontekst bewerken]

De ablatief, adessief, allatief, elatief en inessief zijn andere vormen van de Fins-Oegrische locatief.