Antipater (Idumea)

Antipater/Antipas Ἀντίπατρος, Antipatros
ca. 100 – 43 v.Chr.
Ets Antipater toont Caesar zijn wonden door Jan Luyken, 1704
Gouverneur van Idumea
Periode	1e eeuw v.Chr.
Procurator over Judea
Periode	1e eeuw v.Chr.
Tijdgenoten	Hyrcanus II, Julius Caesar
Vader	Antipas
Dynastie	Herodianen
Partner	Cypros
Kinderen	Herodes I, Phasaël, Jozef, Pheroras, Salomé
Bron: Flavius Josephus
Portaal    Oudheid

Antipater (ca. 100 - 43 v.Chr.; Oudgrieks Ἀντίπατρος / Antipatros), ook wel Antipas genoemd, was gouverneur van Idumea, dat in zijn dagen tot het Joodse land werd gerekend. Hij is in de geschiedenis vooral bekend geworden als de vader van Herodes de Grote en daarmee als de grondlegger van de Herodiaanse dynastie.

De nadagen van de dynastie van de Hasmoneeën werden gekenmerkt door machtsstrijd om de troon tussen Hyrcanus II en Aristobulus II. In deze machtsstrijd koos Antipater de kant van Hyrcanus. Toen na de inname van Jeruzalem door Pompeius in 63 v.Chr. Hyrcanus benoemd werd tot vazalvorst van de Romeinen en hogepriester van de tempel in Jeruzalem, steeg daarmee ook Antipaters aanzien. In de jaren die volgden trad Antipater op als raadgever van Hyrcanus. Hierdoor, en door Hyrcanus' gebrek aan ruggengraat, nam zijn politieke invloed snel toe.

Een doorbraak in Antipaters politieke carrière brak aan toen hij in 48 v.Chr. Julius Caesar met een leger te hulp kwam toen deze ingreep in Egypte in de strijd om de troonopvolging (zie bij Cleopatra VII). Als dank voor zijn steun benoemde Julius Caesar Antipater tot procurator over Judea.

In 43 v.Chr. werd Antipater vermoord door vergiftiging, in de tijd dat hij pogingen ondernam voor de Romeinen belastingen te innen in het Joodse land.

Kort na Antipaters dood probeerde Antigonus uit het geslacht van de Hasmoneeën met een opstand, gesteund door de Parthen, de vergane glorie van de Hasmonese dynastie te herstellen. In de onlusten werd Antipaters zoon Phasaël gevangengenomen. In gevangenschap pleegde hij zelfmoord. Een andere zoon van Antipater, Herodes, wist de onlusten neer te slaan en werd daarom door de Romeinse Senaat benoemd tot koning der Joden.

Antipater was getrouwd met Cypros, afkomstig uit een vooraanstaande Nabateese familie. Naast Herodes en Phasaël kreeg Antipater bij haar nog twee zonen (Jozef en Pheroras) en een dochter (Salomé).